بیت کوین و اتریوم؛ رقیب یا مکمل یکدیگر؟ کدام ارزش سرمایهگذاری بیشتری دارد؟
تاریخ: 14 اسفند 1402
زمان مطالعه:
14 دقیقه
بیت کوین و اتریوم از جهات مختلفی مشابه یکدیگر هستند، اما تفاوتهای کلیدی هم در زمینههایی مانند الگوریتم اجماع، مقیاس پذیری، عرضه، موارد استفاده، قیمت و مصرف انرژی دارند.
شاید اگر از پدر یا مادر خود درباره تفاوت بیت کوین و اتریوم بپرسید، بیشتر از سؤالِ «بچهها از کجا میان؟» دستپاچه و سردرگم شوند. از نگاه یک فرد مبتدی، مقایسه بیت کوین و اتریوم کار سادهای است؛ ولی هرچه اطلاعات بیشتری درباره ساختارهای این دو کسب میکنیم، بیشتر میفهمیم که فرق بیت کوین و اتریوم بسیار بیشتر از تصورات ماست. حال ما در این مقاله تلاش کردهایم که در قالب مقالهای جامع، همه تفاوتهای بیت کوین و اتریوم را از لحاظ ساختار، کاربردها، آرمانها و حتی رفتار نمودار قیمت بررسی کنیم. در پایان این مقاله، بیشتر با شاه و وزیر دنیای کریپتو آشنا خواهید شد.
بیت کوین (Bitcoin)، اولین رمزارز جهان، در سال ۲۰۰۹ توسط یک فرد یا گروهی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) خلق شد. طبق وایت پیپر عرضه شده توسط ساتوشی، بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که بر بستر شبکهای همتا به همتا (بلاک چین) کار میکند و امکان ثبت تراکنشهای امن و ناشناس را بدون نیاز به واسطه، فراهم میکند. مهمترین خصوصیت توکن بومی بلاک چین بیت کوین، BTC، موجودی محدودی آن است. تنها ۲۱ میلیون واحد BTC در گردش شبکه وجود خواهد داشت؛ این یعنی بهمرورزمان و با افزایش تقاضا، ارزش بیت کوین میتواند صعود بسیار عظیمی را تجربه کند.
فرایند ثبت و تأیید تراکنشها و تولید بلاکهای جدید شبکه، استخراج یا ماینینگ نام دارد. این فرایند در هر ۱۰ دقیقه یک بلاک جدید به شبکه اضافه میکند. این بلاک جدید حاوی تراکنشهای شبکه است و اتصال موفقیتآمیز آن به شبکه، مقدار معینی پاداش را به یابنده بلاک (ماینر) اعطا میکند.
شبکه بلاک چین اتریوم به کمک الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) کار میکند. در این روش، ماینرها با پردازشگرهای سریعی که ASIC نام دارند، برای حل معادله ریاضی بلاک با هم رقابت میکنند. هر ماینری که توانست جواب درست را به دست آورد، میتواند بلاک پر شده از تراکنش خود را به بلاک چین متصل کند. این روش نیازمند صرف هزینههای زیاد برای خرید ASIC و البته انرژی مصرفی آنهاست. گفتنی است که مقدار پاداش هر بلاک هم هر ۲۱۰ هزار بلاک (چهار سال) نصف میشود. این یعنی تورم بیت کوین هر چهار سال نصف شده و در نهایت به صفر میرسد. این تورم کاهشی هم یکی دیگر از دلایل صعودی بودن قیمت و ارزش بیت کوین در بلندمدت است.
درحالیکه بیت کوین تکنولوژی بلاک چین را برای تراکنشهای پولی مورداستفاده قرار داده و تا حدی هم اجازه ثبت اطلاعات را هم میدهد. اتریوم یک گام فراتر رفته و از بلاک چین برای خلق یک کامپیوتر غیرمتمرکز استفاده کرده است. اتریوم یک شبکه بلاک چینی غیرمتمرکز، متنباز و توزیعشده است و ارز دیجیتال بومی آن، اتر (ETH)، برای ثبت تراکنشها و تعامل با اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (dApp) در شبکه اتریوم بکار میرود. وایت پیپر اتریوم در سال ۲۰۱۳ و توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) و جمعی از متخصصین دیگر منتشر شد.
در وایت پیپر اتریوم، جزئیات استفاده از مفهومی به نام قرارداد هوشمند نوشته شده است. قراردادهای هوشمند، توافقات خودکاری هستند که با زبان برنامهنویسی اختصاصی سالیدیتی (Solidity) نوشته شده و اجازه خلق اپلیکیشن غیرمتمرکز (dApp) را بدون کنترل و واسطه مرکزی میدهند. در جولای ۲۰۱۵، شبکه اتریوم بهعنوان یکی از بزرگترین پروژههای فضای کریپتو و با هدف غیرمتمرکز کردن همه چیز در اینترنت، راهاندازی شد. شاید هنوز کاربردهای اصلی شبکه اتریوم اختراع نشده است، ولی تا به امروز حوزههای اقتصاد غیرمتمرکز (دیفای) و توکنهای غیر قابل تعویض (NFT) و متاورس، اصلیترین کاربردهای آن بوده است.
در ابتدا اتریوم هم مانند بیت کوین از الگوریتم اجماع اثبات کار استفاده میکرد؛ اما سرانجام در سپتامبر ۲۰۲۲، مرحله ادغام (Merge) اتریوم اجرایی شد و الگوریتم اجماع آن به اثبات سهام (PoS) تغییر کرد. مرحله ادغام در واقع بخشی از بهروزرسانی اتریوم ۲ است که برای حفظ امنیت شبکه، به جای ماینرها از اعتبارسنجها استفاده میکند. در این روش، اعتبارسنجها بر اساس میزان اتر استیک شده (Stake) شده آنها، برای تأیید تراکنشها انتخاب میشوند. این روش نسبت به الگوریتم PoW، بهمراتب مصرف انرژی کمتری دارد و مقیاسپذیری آن هم بیشتر است.
ویژگیهای کلیدی بیت کوین و اتریوم
بهجرئت میگفت که مهمترین ویژگی بیت کوین و اتریوم، بهرهمندی آنها از یک شبکه بلاک چینی غیرمتمرکز، شفاف، غیر قابل سانسور و غیرقابلتغییر و دستکاری است. بااینحال، هر یک از این دو بلاک چین ویژگیهایی دارند که آنها را منحصربهفرد کرده است. از جمله ویژگیهای کلیدی بیت کوین میتوان به این موارد اشاره کرد:
موجودی محدود: مهمترین خصوصیتی که بیت کوین را به طلای دیجیتال و یک دارایی تمامعیار برای ذخیره ارزش تبدیل کرده، موجودی محدودی ۲۱ میلیون واحدی آن است. این باعث شده که بیت کوین بهمرور کمیاب شده و به طبع ارزش آن هم رشد کند.
تراکنشهای همتا به همتا: در شبکه بیت کوین، هیچچیزی نمیتواند مانع ثبت یک تراکنش شود. این یعنی افراد میتوانند در هر زمان و مکانی برای یکدیگر پول جابهجا کنند.
الگوریتم اثبات کار: این الگوریتم بسیار امن و غیرمتمرکز است؛ ولی از طرفی مصرف انرژی بالایی دارد.
خالق ناشناس: هیچکس از هویت ساتوشی خبر ندارد؛ در ضمن آخرین پیام او به سال ۲۰۱۱ برمیگردد. البته همین غیبت و ناشناخته بودن ساتوشی، به معنای آن است که بیت کوین برای رشد و ادامه حیات به هیچ فرد واحدی نیاز ندارد.
کتیبه و توکن BRC-20: کتیبهها و اوردینالز در سال ۲۰۲۳ معرفی شدند. این تکنولوژی بعد از مدتی باعث خلق توکنهای BRC-20 شد که نسل جدیدی از آلت کوینها محسوب میشود.
با اینکه رمزارزهایی مثل لایت کوین (۲۰۱۱)، دوج کوین (۲۰۱۳)، ریپل (۲۰۱۳)، مونِرو (۲۰۱۴) و استلار (۲۰۱۴) قبل از اتریوم راهاندازی شدهاند؛ ولی ساخته بوترین و دوستانش به قدری قدرتمند بوده که توانسته با پشت سر گذاشتن رقیبان، به دومین رمزارز بزرگ بازار کریپتو تبدیل شود. قابلیتهای زیادی باعث شده که اتریوم به چنین موفقیت عظیمی برسد؛ نوآوریها و ساختار قابلاعتماد این بلاک چین، توانسته توسعهدهندگان زیادی را به سمت خود جذب کند. در ادامه برخی از ویژگیهای کلیدی اتریوم را تشریح کردهایم:
قرارداد هوشمند: اتریوم ابداعکننده مفهوم قرارداد هوشمند است. این قراردادها طبق شرایط خاصی که با کدنویسی تعیین شدهاند، به صورت خودکار اجرا شده و نیاز به واسطه و فرایندهای غیرضروری را حذف کردهاند.
dApp ها: اتریوم در طی این سالها، به پایه و اساس هزاران dApp در صنایع مختلف از اقتصاد و بازی گرفته تا سلامت و مدیریت زنجیره تأمین تبدیل شده است.
ماشین مجازی اتریوم (EVM): EVM محیط اجرای قراردادهای هوشمند است و اتریوم را به یک بلاک چین قابل برنامهنویسی تبدیل میکند.
کارمزد گَس (Gas Fee): برای جلوگیری از سوءاستفاده از شبکه، اتریوم برای پرداخت منابع پردازشی از مفهومی به نام کارمزد گس استفاده میکند. این کارمزدها برای ادامه فعالیت شبکه بسیار حیاتی است.
توکن سوزی: با استراتژی توکن سوزی EIP-1559، هر بار مقداری از کارمزد تراکنشها به آدرسی غیرقابلبازگشت ارسال میشود تا اتریوم هم به یک دارایی ضد تورمی تبدیل شود. با این مکانیزم، هرچه شبکه شلوغتر شود، توکنسازی شدیدتر است.
استاندارد ERC-20 و ERC-721: اکثر توکنهای سیستمهای مستقر در بلاک چین اتریوم از استاندارد ERC-20 استفاده کرده و NFTهای آن هم با استاندارد ERC-721 هستند.
مهمترین تفاوتهای بین بیت کوین و اتریوم
همانطور که گفتیم، فرق بیت کوین و اتریوم در لایههای زیرین و حوزههای فنی، بهمراتب بیشتر است. همین تفاوتها باعث شده که دو رمزارز برتر بازار ساختار و کاربرد متفاوتی داشته باشند. در ادامه برخی از مهمترین تفاوتهای بیت کوین و اتریوم را از جنبههای مختلف بررسی میکنیم.
دانلود دوازدهمین ماهنامه دامیننس
یک سال با دامیننس؛ سفری پر از تجربه و یادگیری
مکانیزم اجماع
اولین و مهمترین تفاوت بیت کوین و اتریوم، مکانیزم اجماع آنهاست. بیت کوین برای تأیید تراکنشها و افزودن بلاک به زنجیره از سیستم اثبات کار امن ولی پرمصرف استفاده میکند. درحالیکه اتریوم از روش اثبات سهامی استفاده میکند که مصرف کمتری دارد ولی امنیت و تمرکززدایی آن هم نسبت به بیت کوین کمتر است. ماینرها در شبکه بیت کوین باید مسائل پیچیده ریاضی را حل کنند تا تراکنشها را تأیید و بلاک جدیدی به زنجیره اضافه کنند. اما در مکانیزم اثبات سهام اتریوم، اعتبارسنجها باید ETH خود را استیک (وثیقه) کنند.
اندازه بلاک و مقیاسپذیری
اندازه بلاک عادی بیت کوین تنها ۱ مگابایت است که توان خروجی آن را به ۷ تراکنش در ثانیه میرساند. این یعنی در هنگام شلوغی شبکه ممکن است تراکنشها با سرعت کمتری ثبت شوند. البته سیستمهای جدیدی مثل SegWit و شبکه لایتنینگ به افزایش اندازه بلاک و مقیاسپذیری کمک کردهاند. از طرفی، حداکثر اندازه بلاک اتریوم به ۱۲ مگابایت میرسد و توان خروجی آن هم ۱۵ تا ۳۰ تراکنش در ثانیه است. البته لازم به ذکر است که کارمزد تراکنشها در اتریوم میتواند بهمراتب بالاتر از بیت کوین شود. بااینحال، ظهور سیستمهای لایه دومی مثل پالیگان یا OP به افزایش مقیاسپذیری و کاهش کارمزد تراکنشهای اتریوم کمک زیادی کردهاند.
الگوریتم هش
الگوریتمهای استخراج و رمزنگاری این دو رمزارز هم با هم متفاوت است. بیت کوین از الگوریتم هش SHA-256 بهره گرفته ولی اتریوم الگوریتم اختصاصی Ethash را بکار گرفته است. مهمترین تفاوت این دو الگوریتم این است که Ethash اتریوم وابستگی بیشتری به حافظه دارد؛ بنابراین ماینرهای آن به دستگاههایی با حافظه بیشتر نیاز دارند.
نرخ هش
با اینکه الگوریتم هش بیت کوین و اتریوم تفاوت بنیادین با هم دارند و مقایسه مستقیم آنها چندان ساده نیست؛ بااینحال میتوان گفت که نرخ هش اتریوم بهمراتب بالاتر از بیت کوین است. تعداد شبکهها و dAppهای فعال در اتریوم بسیار زیاد است و این یعنی حمله ۵۱٪ به این شبکه بهمراتب سختتر از بیت کوین است.
کاربرد و هدف ساخت
بیت کوین طبق وایتپیپرش بهعنوان یک پول دیجیتال بیواسطه معرفی شده است. در واقع بیت کوین خلق شده تا نظام اقتصادی جهان را متحول کند و پولی ضد تورم، آزاد، غیرقابلکنترل و کمیاب را ارائه دهد. از طرف دیگر، اتریوم بهعنوان پلتفرمی برای تمرکززدایی پردازشها معرفی شده است. در واقع اتریوم پلتفرمی برای توسعه dAppها و حوزههای مختلفی مثل دیفای، NFT و متاورس است که کار خود را به صورت خودکار، بدون کنترل مرکزی و کاملاً غیرمتمرکز انجام میدهد. بیت کوین یک دارایی ذخیره ارزش (مثل طلا) است ولی اتریوم میخواهد کاربردهای گستردهتری داشته باشد.
فورکها
بیت کوین و اتریوم در طول سالها سافت فورکهای زیادی را تجربه کردند ولی هارد فورکهای آنها منجر به ایجاد کوینهای جدیدی شده که هرکدام میلیاردها دلار ارزش دارند. مهمترین هارد فورک بیت کوین، بیت کوین کش (BCH) نام دارد که با هدف افزایش اندازه بلاک و تغییر الگوریتم ماینینگ ایجاد شد. هارد فورک اتریوم، با نام اتریوم کلاسیک (ETC)، در جولای ۲۰۱۶ و با هدف تصمیم همگانی برای بازگشت یک هک عظیم DAO در اتریوم ایجاد شد. عدهای از جامعه اتریوم معتقدند که «کد یعنی قانون» و مبالغ به سرقت رفته نباید بازگردانده شوند، بنابراین اتریوم کلاسیک با کد اولیه باقی ماند و اتریوم جدید همنام ETH را به خود گرفت.
کارمزد تراکنشها
کارمزد تراکنشها در اتریوم بر اساس مفهومی به نام قیمت گس محاسبه میشود؛ چیزی که بر اساس مقدار توان پردازشی مصرفی برای اجرای تراکنش تعیین میشود. از طرف دیگر، کارمزد تراکنشهای بیت کوین به حجم آن بستگی دارد؛ اگرچه ماینرها هم در انتخاب تراکنشها برای جایگیری در بلاک معتبر خود، نقش دارند.
زمان بلاک
بلاک چین بیت کوین به شکلی طراحی شده که هر بلاکها به طور میانگین هر ۱۰ دقیقه تولید شوند. مکانیزم تنظیم سختی بیت کوین هم هر ۲ هفته یکبار، سختی شبکه را بر اساس مقدار نرخ هش شبکه کموزیاد میکند تا این میانگین ۱۰ دقیقهای حفظ شود. از طرف دیگر، اتریوم تا قبل از محله ادغام به طور میانگین هر ۱۵ ثانیه یک بلاک را تولید میکرد؛ ولی حالا این زمان به میانگین ۱۲ ثانیه رسیده است.
مارکت کپ و نوسان قیمت
بیت کوین از نظر ارزش بازار (مارکت کپ)، بزرگترین رمزارز جهان است. سهم بیت کوین به حدی است که معمولاً حوالی ۵۰ درصد از کل سرمایه موجود در بازار کریپتو را به خود اختصاص میدهد. از طرفی اتریوم هم بزرگترین آلت کوین بازار است و بعد از بیت کوین، ارزشمندترین بازار را در اختیار دارد. در ضمن هر دو دارایی هم جزو پرنوسانترین داراییهای جهان محسوب میشوند. البته اتریوم معمولاً دنبالهرو بیت کوین بوده و همبستگی نزدیکی با آن دارد. نوسانات قیمت بیت کوین هم به مسائل مختلفی مثل شرایط اقتصاد جهان، هاوینگها، سیاستهای پولی کشورها و چرخههای ذاتی بازار بستگی دارد.
با اینکه بیت کوین تحول عظیمی در مفهوم پول ایجاد کرده و پتانسیلهای زیادی برای ایجاد تغییرات اساسی در اقتصاد جهان دارد، بااینحال مزایا و معایبی هم دارد که در هنگام سرمایهگذاری باید به آنها توجه شود.
مزایای بیت کوین
اولین و امنترین رمزارز جهان است.
بیشترین نقدشوندگی و محبوبیت را در میان رمزارزهای دیگر دارد.
فضای رشد بسیار عظیمی در پیش روی آن است.
تکنولوژی آن ضد تورمی، ضد سانسور و همهجانبه است.
ارزش آن فقط با عرضه و تقاضای بازار تعیین میشود، نه دخالت دولتها.
سرعت ثبت تراکنش و انتقال پول آن از ارز فیات و بانکها بیشتر است.
موجودی آن محدود است و رفتهرفته بیت کوینهای کمتری در دسترس خرید خواهد بود.
دولتها آن را بهعنوان یک کالا و همتراز با طلا میدانند.
معایب بیت کوین
بیت کوین یک دارایی پرنوسان است.
کاربردهای بلاک چین بیت کوین محدود است.
مصرف انرژی زیاد آن برای محیطزیست مضر است.
تراکنشهای آن به طور صددرصدی ناشناس نیست.
توان خروجی و سرعت ثبت تراکنش آن نسبت به بلاک چینهای دیگر کم است.
***
اتریوم هم بهعنوان دومین رمزارز باارزش بازار، مزایا و معایبی دارد که باید قبل از خرید اتریوم به آن توجه داشته باشید. لازم به ذکر است که ممکن است با بهروزرسانیهای آینده، برخی از معایب اتریوم حذف شوند.
مزایای اتریوم
بلاک چین اتریوم بسیار شفاف و غیرمتمرکز است.
کاربردهای بلاک چین اتریوم بسیار فراتر از ارز دیجیتال است.
هر شخصی میتواند هر نوع dApp یا قرارداد هوشمند در آن خلق کند.
جامعه توسعهدهندگان آن بسیار بزرگ است.
سرعت ثبت تراکنش آن بیشتر از بیت کوین است.
مصرف انرژی آن بعد از مرحله ادغام، ۹۹ درصد کاهش یافت.
راهحلهای مقیاسپذیری آن میتوانند مشکلات مختلف شبکه را مرتفع سازند.
مکانیزم EIP-1559 آن اتریوم را به یک دارایی ضد تورم تبدیل کرده است.
معایب اتریوم
بعد از مرحله ادغام، تمرکززدایی اتریوم بهمراتب کمتر شده است.
کارمزد تراکنشهای آن میتواند به طرزی نامعقول افزایش یابد.
در مقایسه با بلاک چینهایی مثل سولانا یا کاردانو سرعت کمتری دارد.
موجودی آن بدون محدودیت است.
مقایسه نمودار قیمت بیت کوین و اتریوم
همانطور که پیشتر هم گفتیم، نمودار قیمت اتریوم معمولاً دنبالهرو بیت کوین است. بااینحال، دورههایی به نام آلت سیزن وجود دارد که رشد قیمت اتریوم و آلت کوینهای دیگر از بیت کوین پیشی میگیرد. در تابستان ۲۰۲۰ بود که روند صعودی اتریوم از حوالی قیمت ۱۵۰ دلار آغاز شد و در طول ۱٫۵ سال، رشدی ۱۹۰۰ درصدی را ثبت و به حوالی قیمت ۴۵۰۰ دلار رسید. این رشد عظیم قیمت به خاطر ظهور حوزه دیفای و معرفی dAppهای کاربردی و محبوب در بلاک چین اتریوم رخ داد. در زمان نگارش این مقاله، قله تاریخی اتریوم در نوامبر ۲۰۲۱ و سطح ۴٬۸۹۰ دلار ثبت شده که انتظار میرود بهزودی شکسته شود.
بیت کوین هم چرخه صعودی ۲۰۲۰ خود را از تابستان این سال و از قیمت ۹ هزار دلار آغاز کرد و توانست در نوامبر ۲۰۲۱ به سطح ۶۹ هزار دلار برسد. بعد از ثبت این قله تاریخی، روند نزولی بازار بیت کوین آغاز شد. این روند نزولی سخت و طولانی، قیمت BTC را تا حوالی ۱۵ هزار دلار پایین آورد. بعد از فروپاشی صرافی مطرح FTX در نوامبر ۲۰۲۲، تسلیم نهایی روند نزولی اتفاق افتاد و بعد از آن، دوره تثبیت و شروع چرخه صعودی جدید آغاز شد. این امر باعث شد که قیمت بیت کوین تا فوریه ۲۰۲۴ و در فاصله یک ماه تا رویداد هاوینگ، به قله تاریخی خود نزدیک شود.
سؤالات متداول
مهمترین تفاوت بیت کوین و اتریوم چیست؟
مهمترین تفاوت بیت کوین و اتریوم به الگوریتم اجماع آنها باز میگردد. تا قبل از مرحله ادغام، هر دو بلاک چین از الگوریتم اثبات کار استفاده میکردند؛ ولی بعدازاین مرحله، اتریوم به اثبات سهام تغییر یافت. دومین تفاوت مهم BTC و ETH هم مربوط به موجودی آنهاست.
بین بیت کوین و اتریوم، کدام ارز دیجیتال برای سرمایهگذاری بهتر است؟
انتخاب میان بیت کوین و اتریوم برای سرمایهگذاری به دیدگاه شما بستگی دارد. بااینوجود، بیت کوین بهعنوان یک ذخیره ارزش شناخته شده، گزینه بهتری برای سرمایهگذاری بلندمدت است. البته توصیه میکنیم که سرمایه را بین این دو تقسیم کنید (مثلاً به نسبت ۶۰ به ۴۰).
شبنم توایی
علاقه زیادی به حوزه فناوری و فین تک دارم، درباره ارزهای دیجیتال، بلاک چین، هوش مصنوعی، وب ۳ و سایر موضوعات مرتبط با فناوری مینویسمو تحقیق میکنم.
عاشق سفر و عکاسی هستمو اوقات فراغتم را با کشف جاذبهها و ثبت لحظات زیبا سپری میکنم.
بزرگترین هدفم تو زندگی یاد گرفتنه و لذت میبرم از اینکه یادگرفتههامو دانش و تجربهام را با دیگران به اشتراک بگذارم و از اونها هم یاد بگیرم.