استیکینگ چیست؟ هر آنچه باید درباره Staking بدانید!

افراد زیادی هستند که استیکینگ (Staking) را معادل ماینینگ می‌دانند. با‌اینکه هر دو نوعی مکانیزم اثبات در بلاک چین هستند، اما تفاوت‌های بنیادین میان این دو، نیاز به توضیح و تشریح بیشتری دارد. در واقع استیکینگ جایگزین به مراتب کم‌مصرف‌، دوستدار محیط زیست و سریع‌تری برای ماینینگ است که البته معایب خودش را هم دارد.

در مقاله‌ای که پیش رو دارید، در ابتدا توضیح خواهیم داد که استیکینگ چیست و چه مزایا و معایبی دارد، سپس به سراغ آموزش استیکینگ به زبانی ساده می‌رویم و بهترین رمزارزها و پلتفرم‌ها برای استیکینگ را معرفی می‌کنیم.

استیکینگ (Staking) چیست؟

در سال ۲۰۱۲، سانی کینگ (Sunny King) و اسکات نادال (Scott Nadal)، مفهوم اثبات سهام را به عنوان راه‌حلی پیشنهادی برای مشکل مصرف انرژی بالای بیت کوین ارائه دادند. بعد از ارائه این پیشنهاد و البته رد آن توسط جامعه بیت کوین، آقای کینگ در سال ۲۰۱۳، پیرکوین (Peercoin) را به عنوان اولین ارز دیجیتالی که مفهوم استیکینگ را بکار می‌برد، معرفی کرد.

استیکینگ (Staking) فرآیندی است که در آن دارندگان یک ارز دیجیتال، کوین‌های خود را به منظور مشارکت در عملکرد شبکه بلاک چین و تأیید تراکنش‌ها، قفل می‌کنند. این روش در بلاک چین‌هایی کاربرد دارد که از مکانیزم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کنند. در واقع، استیکینگ را می‌توان معادل دیجیتالی سپرده‌گذاری در بانک دانست، با این تفاوت که بازده آن معمولاً به مراتب بیشتر است.

در فرآیند استیکینگ، شرکت‌کنندگان کوین‌های خود را به قرارداد هوشمند پروتکل می‌سپارند و به اعتبارسنج (Validator) تبدیل می‌شوند. سپس، بسته به ساختار شبکه، هربار یک اعتبارسنج‌ انتخاب می‌شود تا وظیفه تأیید تراکنش‌ها، ایجاد بلاک و البته دریافت پاداش بلاک را برعهده بگیرد. بدیهی‌ست که هر چه تعداد کوین‌های متعهد شده بیشتر باشد، شانس انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج نیز افزایش می‌یابد.

تفاوت استیکینگ با ماینینگ

برخلاف ماینینگ که در الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌شود و نیاز به قدرت محاسباتی بالا، دستگاه‌های ASIC قدرتمند و مصرف انرژی زیادی دارد، استیکینگ روشی سازگار با محیط زیست است که البته تا حدی تمرکززدایی شبکه‌های بلاک چین را هم کمتر می‌کند. در این روش، به جای حل معادلات پیچیده ریاضی، اعتبارسنج‌ها براساس میزان دارایی که قفل کرده‌اند، انتخاب می‌شوند.

پروتکل‌های اثبات سهام (Proof of Stake) و انواع آن

استیکینگ در واقع مفهومی است که ممکن است در انواع مختلف پروتکل‌های اثبات سهام متفاوت باشد. حتی ممکن است هر بلاک چینی که معرفی می‌شود، سازوکار مخصوص به خود را داشته باشد. در ادامه برخی از شناخته‌شده‌ترین انواع الگوریتم‌های اثبات سهام را آورده‌ایم:

• اثبات سهام خالص (Pure PoS): در این مدل، احتمال انتخاب شدن یک اعتبارسنج مستقیماً با تعداد کوین‌هایی که استیک کرده، متناسب است.
• اثبات سهام نمایندگی (Delegated PoS): در این سیستم، دارندگان کوین به نمایندگانی که وظیفه تأیید تراکنش‌ها را بر عهده دارند، رأی می‌دهند.
• اثبات سهام اعتباری (Leased PoS): در این مدل، کاربران می‌توانند کوین‌های خود را به اعتبارسنج‌ها “اجاره” دهند و در عوض، بخشی از پاداش‌ها را دریافت کنند.
• اثبات سهام نقد (Liquid Proof of Stake): این نوع از الگوریتم که امکان لیکویید استیکینگ را امکان‌پذیر می‌کند، به کاربران اجازه می‌دهد در حالی که کوین‌های استیک شده، همچنان از نقدینگی آن‌ها استفاده کنند.

هر کدام از این انواع، مکانیزم‌های خاص خود را برای انتخاب اعتبارسنج‌ها و توزیع پاداش‌ها دارند، اما همه آن‌ها بر اساس اصل قفل کردن کوین‌ها برای مشارکت در فعالیت و امنیت شبکه عمل می‌کنند.

استخر استیکینگ چیست؟

یکی از مفاهیمی که ارتباط نزدیکی با استیکینگ دارد؛ استخر استیکینگ (Staking Pool) است. استخر استیکینگ مکانیزمی است که در آن چندین دارنده توکن، دارایی‌های خود را به هم پیوسته و در یک استخر جمع می‌کنند تا شانس انتخاب برای تأیید تراکنش‌ها و دریافت پاداش را افزایش دهند. این استخرها توسط اپراتورهای حرفه‌ای مدیریت می‌شوند و به کاربران اجازه می‌دهند که حتی با مقادیر کم دارایی نیز در فرآیند استیکینگ شرکت کنند.

استخرهای استیکینگ با توزیع پاداش‌ها به نسبت توکن‌های استیک شده، به کاربران کمک می‌کنند تا از ارز دیجیتال خود درآمد ثابت داشته باشند. ایجاد و نگهداری یک استخر استیکینگ ، اکثرا نیازمند زمان و تجربه زیادی است. به همین دلیل، بسیاری از ارائه‌دهندگان استخرها، مقداری کارمزد از پاداش‌های استیک دریافت می‌کنند و آن را در بین مشارکت‌کنندگان تقسیم می‌کنند.

در ضمن، بیشتر استخرهای استیکینگ یک سطح حداقلی برای مقدار توکن‌های استیک‌شده تعیین می‌کنند که معمولاً کم است. برای همین، پیوستن به یک استخر استیکینگ برای افراد تازه کار، مناسب‌تر از استیکینگ فردی است. از طرفی پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ مثل پلتفرم لیدو دائو هم هستند که راه‌حل‌های بسیار جذابی برای استیکینگ ارائه می‌دهند.

مزایا و معایب استیکینگ

استیکینگ به عنوان جایگزین ماینینگ، مزایا و معایب خاص خود را دارد که قبل از شروع باید به آن توجه کنید. قبل از شروع بررسی این مزایا و معایب، باید توجه داشته باشید که هر بلاک چین اثبات سهامی که معرفی می‌شود، ممکن است ساختار متفاوت و درنتیجه مزایا و معایب متفاوتی داشته باشد.

مزایای استیکینگ

• کسب درآمد غیرفعال: استیکینگ روشی ساده برای کسب سود از دارایی‌های ارز دیجیتال است. نرخ بازدهی سالانه (APY) در این روش، می‌تواند به ۱۰٪ تا ۲۰٪ هم برسد.
• سازگاری با محیط زیست: همانطور که گفتیم، استیکینگ به انرژی زیادی نیاز ندارد و روشی سازگار با محیط زیست محسوب می‌شود.
• مشارکت در امنیت شبکه: با استیک کردن کوین‌ها، همه می‌توانند با حداقل سرمایه هم به حفظ امنیت بلاک چین کمک کنند و پاداش دریافت کنند.
• سهولت مشارکت: برای استیکینگ نیازی به تجهیزات خاص یا دانش فنی پیچیده نیست.
• نگهداری مالکیت: کوین‌های استیک شده همچنان در مالکیت شما باقی می‌مانند و می‌توانید پس از پایان دوره قفل، آنها را آزاد کنید.
• امکان لیکویید استیکینگ: با این قابلیت می‌توانید دارایی استیک شده خود را خریدوفروش کنید و حتی آن را دوباره استیک کنید!

معایب و ریسک‌های استیکینگ

• ضرر ناپایدار: ارزش ارزهای دیجیتال می‌تواند به سرعت کاهش یابد؛ بنابراین اگر قیمت ارز دیجیتالی که استیک کرده‌اید به شدت افت کند، ممکن است ضرر شما بیشتر از سود حاصل از استیکینگ باشد.
• دوره استیک زیاد: بسیاری از پروتکل‌های استیکینگ، دوره‌های قفل اجباری دارند که طی آن نمی‌توانید کوین‌های خود را معامله کنید.
• ریسک فنی: اگر در فرآیند اعتبارسنجی اشتباهی رخ دهد یا شبکه دچار مشکل شود، ممکن است بخشی از دارایی استیک شده را از دست بدهید.
• پیچیدگی‌های فنی: اگرچه استیکینگ نسبتاً ساده است، اما درک کامل مکانیزم‌های آن و انتخاب بهترین گزینه برای استیکینگ می‌تواند برای افراد تازه‌کار چالش‌برانگیز باشد.
• ریسک‌های قانونی و نظارتی: با توجه به تغییرات مداوم در قوانین ارزهای دیجیتال، ممکن است در آینده محدودیت‌هایی برای Staking اعمال شود.
• ریسک طرف مقابل: اگر از پلتفرم‌های ارائه‌دهنده استیکینگ استفاده می‌کنید؛ هک، سرقت یا فروپاشی پلتفرم هم ریسک‌هایی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید.

چگونه استیکینگ را شروع کنیم؟

تا به اینجا فهمیدیم که استیکینگ به دو روش فردی و اجتماعی (با استخر استیکینگ) انجام می‌شود. با‌اینکه استیکینگ با پلتفرم‌های حوزه دیفای (امور مالی غیر متمرکز) به سادگی چند کلیک است، استیکینگ فردی کمی پیچیده‌تر بوده و به دانش فنی کافی نیست دارد. در ادامه قصد داریم به آموزش استیکینگ به زبانی ساده بپردازیم.

انتخاب ارز دیجیتال مناسب برای استیکینگ

اولین قدم، انتخاب ارز دیجیتالی است که قصد استیک کردن آن را دارید. برخی از بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ عبارتند از:

• اتریوم (ETH): با انتقال به مکانیزم اثبات سهام، اتریوم به یکی از گزینه‌های اصلی برای استیکینگ تبدیل شده است.
• کاردانو (ADA): به رویکرد علمی و پایدار خود شناخته می‌شود و به گفته بسیاری از متخصصین، آینده بسیار خوبی پیش روی بلاک چین کاردانو است.
• پولکادات (DOT): امکان اتصال بلاکچین‌های مختلف را فراهم می‌کند و می‌تواند به اینترنت بلاک چین‌ها تبدیل شود. شبکه پولکادات یکی از بهترین گزینه‌ها برای استیکینگ است.
• سولانا (SOL): شبکه بلاک چینی سولانا به سرعت بالا و کارمزد بسیار پایین خود معروف است و در سال ۲۰۲۳ توانست جهش خارق‌العاده‌ای را تجربه کند.

به غیر از موارد بالا، رمزارزهای دیگری هم وجود دارند که می‌توانند با گزینه بسیار خوبی برای شروع استیکینگ باشند. بااین‌حال بهتر است قبل از شروع این کار، به خوبی تحقیق کنید و از اعتبار و ارزش توکن مطمئن شوید. همچنین مقدار بازده سالانه و مدت زمان استیک هم جزو موارد مهمی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید.

انتخاب کیف پول مناسب برای استیکینگ

پس از انتخاب ارز دیجیتال، باید یک کیف پول ارز دیجیتال سازگار با استیکینگ انتخاب کنید. اکثر کیف پول‌های برتر مثل متامسک، تراست ولت و… از استیکینگ پشتیبانی می‌کنند؛ بنابراین انتخاب کیف پول چندان دشوار نخواهد بود. البته باید توجه داشته باشید که در استیکینگ آفلاین، می‌توانید از کیف پول‌های سخت‌افزاری هم استفاده کنید؛ اگرچه این روش پیچیدگی‌ها و ریسک‌های بخصوص خود را دارد.

راه‌اندازی و شروع استیکینگ

پس از انتخاب کیف پول و انتقال ارزهای دیجیتال به آن، می‌توانید فرآیند استیکینگ را شروع کنید:

• در کیف پول خود، گزینه استیکینگ را پیدا کنید.
• مقدار ارز دیجیتالی که می‌خواهید استیک کنید را مشخص کنید.
• اگر از استخر استیکینگ استفاده می‌کنید، یک استخر معتبر را انتخاب کنید.
• شرایط استیکینگ، از جمله دوره قفل و نرخ پاداش را با دقت بررسی کنید.
• فرآیند استیکینگ را تأیید کنید.

پلتفرم‌های استیکینگ و صرافی‌ها

خبر خوش این است که علاوه بر استیکینگ مستقیم از طریق کیف پول، می‌توانید از خدمات استیکینگ صرافی‌ها هم استفاده کنید و از پاداش بلاک شبکه‌های اثبات سهام بهره ببرید. این روزها اکثر صرافی‌های متمرکز این خدمات را به کاربران خود ارائه می‌دهند، اما از آنجایی که دسترسی به این پلتفرم‌ها برای کاربران ایرانی محدودیت دارد، صرافی بیت پین هم مانند بهترین پلتفرم معاملاتی جهان، خدمات استیکینگ برترین رمزارزهای بازار را ارائه می‌دهد.

• صرافی بیت پین
• بایننس (Binance)
• کراکن (Kraken)
• کوکوین (Kucoin)

صرافی ایرانی بیت پین، به عنوان یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های معاملاتی ایران، امکان استیک رمزارزهای مختلفی پالیگان، کازموس، سولانا و.. را فراهم کرده است. شما همچنین می‌توانید مدت زمان استیکینگ ارز دیجیتال خود را هم مشخص کنید و بدون دردسر، از دارایی‌های خود سود دریافت کنید.

نکات مهم استیکینگ

همانطور که گفتیم، استیکینگ روشی مناسب و هوشمندانه برای کسب سود از دارایی‌های کریپتویی است. بااین‌حال قبل از شروع استیکینگ باید به نکات مهمی توجه کنید تا بتوانید بیشترین سود را از این فرآیند دریافت کنید.

• نرخ بازدهی: نرخ بازدهی سالانه بالا ممکن است برای برخی پلتفرم‌ها بالا باشد، اما ریسک‌های این پلتفرم‌ها بیشتر هم هستند.
• ارزهای ناشناخته: ممکن است برخی رمزارزها بازده سالانه بیش از ۲۰٪ ارائه دهند. اینگونه ارزها معمولاً پشتوانه خوبی ندارند و قیمت آن‌ها به شدت ریزش خواهد کرد.
• دوره قفل شدن: مدت زمانی که ارز شما قفل می‌شود نباید به چندین ماه برسد. دوره‌های طولانی طبعاً سود بالاتری دارند، اما ریسک ریزش کوین آن‌ها نیز بیشتر است.
• امنیت پلتفرم: حتماً قبل از واریز کوین یا اتصال کیف پول خود، از اعتبار پلتفرم استیکینگ مطمئن شوید. صرافی بیت پین به عنوان پلتفرم معتبر ایرانی، گزینه‌ای امن و مطمئن برای شماست.
• نوسانات قیمت: سعی کنید قبل از خرید و استیک کوین، با تحلیل تکنیکال و فاندامنتال، بهترین موقعیت را انتخاب کنید.
• کارمزدها: برخی پلتفرم‌ها ممکن است بازده جذابی داشته باشند، اما کارمزد آن‌ها به حدی بالاست که درصد زیادی از سود شما را کم می‌کند.

کلام آخر

همانطور استیکینگ به صحنه‌ای جدید و هیجان‌انگیز برای رقابت پلتفرم‌ها و شبکه‌های بلاک چینی تبدیل شده، سرمایه‌گذاران هم می‌توانند از این تعدد انتخاب‌ها برای دریافت سود بیشتر حداکثر استفاده را ببرند. روش‌های مختلفی برای Staking ارز دیجیتال وجود دارد: از استیکینگ آفلاین گرفته تا استفاده از استخرهای استیکینگ و صرافی‌های ارز دیجیتال.

در این بین، صرافی بیت پین هم توانسته خدمات استیکینگ را با حداکثر مقدار ممکن نرخ بازدهی به کاربران خود ارائه دهد. برای شروع استیکینگ ارز دیجیتال در صرافی بیت پین تنها کافی‌ست بعد از احراز هویت، دارایی مورد نظر را از بازار آن خریداری یا به پلتفرم واریز کنید و بعد با انتخاب دوره مناسب، سود منفعل قابل قبولی را دریافت کنید.

در پایان از شما خوانندگان عزیز دعوت می‌کنیم که سوالات، مشکلات و دغدغه‌های خود پیرامون مفهوم استیکینگ را در زیر همین مقاله با ما و دوستان خود به اشتراک بگذارید و پاسخ خود را دریافت کنید.

سوالات متداول

• استیکینگ سرد چیست؟

استیکینگ سرد یا آفلاین به پروسه‌ای از استیک کردن می‌گویند که به اینترنت متصل نیست. این کار با استفاده از کیف پول‌های سخت افزاری انجام می‌شود.

• بهترین صرافی برای استیکینگ کدام است؟

در ایران، صرافی بیت پین یکی از بهترین گزینه‌ها برای شروع استیکینگ ارز دیجیتال است. پلتفرم‌های خارجی مثل بایننس و کوکوین هم این خدمات را ارائه می‌دهند، اما محدودیت کاربران ایرانی کار با این پلتفرم‌ها را پرریسک کرده است.

• بهترین ارزها برای استیکینگ کدام هستند؟

سولانا، اتریوم، کاردانو، کازموس و آوالانچ از جمله بهترین ارزها برای استیکینگ هستند. این ارزها ثبات قیمت خوب و تورم مناسبی دارند.

• چگونه می‌توان استیکینگ را شروع کرد؟

تنها با ثبت نام و احراز هویت در صرافی بیت پین و سپس واریز یا خرید ارز دیجیتال از آن می‌توانید استیکینگ در این پلتفرم را آغاز کنید.

• پاداش استیکینگ چگونه انجام می‌شود؟

پاسخ کوتاهی به این سوال وجود ندارد. هر شبکه بلاک چینی ممکن است از روش‌های مختلفی برای محاسبه پاداش استیکینگ استفاده کند. اما مقدار کوین استیک‌شده، مدت زمان و نرخ بازدهی، در مقدار پاداش تأثیر دارد.

• چه مقدار سرمایه برای شروع استیکینگ لازم است؟

استیکینگ مستقیم در پلتفرم، حداقل مقادیر زیادی دارند (مثلا اتریوم ۳۲ واحد اتر)، اما در استخرهای استیکینگ مثل بیت پین، می‌توان با مقادیر اندکی هم استیکینگ را شروع کرد.

• آیا می‌توانم در هر زمان استیکینگ را متوقف کنم؟

مدت زمان استیکینگ در پلتفرم‌های متمرکز معمولاً ۱۴ روزه، ۳۰ روزه، ۶۰ و ۹۰ روزه هستند. البته در پلتفرم‌های لیکویید استیکینگ می‌توان هر زمان توکن نماینده خود را خرید و فروش کرد.