بازتاب آخرین رویداد هاوینگ بیت کوین در ۲۰۲۵ به واقعیت تبدیل شده است؛ به‌طوری که پاداش ایجاد یک بلاک جدید از ۶.۲۵ به ۳.۱۲۵ بیت کوین کاهش یافته است. این کاهش پاداش به همراه نیاز به تهیه تجهیزات پیشرفته، هزینه تولید یک بیت کوین برای ماینرها را به حدود ۱۰۶۰۰۰ دلار افزایش داده است. این هزینه در چهار سال قبل حدود ۳۷ هزار دلار بود که نشان‌دهنده افزایش ۳ برابر نسبت به سال ۲۰۲۵ است.
به‌همین‌دلیل، این سوال از سوی ماینرها مطرح می‌شود که: «با توجه به نرخ فعلی انرژی و سختی استخراج، آیا ماینینگ بیت کوین همچنان سودآور است؟» در این بررسی از آکادمی بیت‌پین در مورد دلایل سختی و میزان سودآوری استخراج بیت کوین صحبت می‌کنیم.
چرا استخراج بیت کوین سخت‌تر شده است؟
دلایل مختلفی بر سختی و سودآوری از مزرعه استخراج بیت کوین تاثیر می‌گذارند. مهم است به‌عنوان ماینر از این دلایل آگاه باشید تا ببینید آیا ماینینگ برایتان سودآورد است یا خیر. با‌این‌حال، در ادامه به جزئیات بیشتری در این موضوع می‌پردازیم.
تأثیر افزایش سختی شبکه بر سودآوری
سختی استخراج بیت کوین (Bitcoin Mining Difficulty) به معیاری برای سنجش میزان دشواری در ایجاد یک بلاک جدید در بلاک چین بیت کوین اشاره دارد. این سختی یک مقدار پویا است (ثابت نیست) و تقریباً هر دو هفته، به‌طور خاص هر ۲۰۱۶ بلاک تنظیم می‌شود. این موضوع برای اطمینان از این است که بلاک‌ها با نرخ ثابت 10 دقیقه استخراج شوند. بدون تنظیم شدن، شبکه ممکن است دچار نوساناتی در تولید بلاک شود که نتیجه آن بی‌ثباتی در پردازش تراکنش‌ها و امنیت شبکه است.
از نظر تئوری، هر چه تعداد ماینرها بیشتر شود، بلاک‌های جدید باید سریع‌تر ایجاد شوند. برای جلوگیری از این اتفاق، شبکه به‌طور خودکار در زمان افزایش تعداد ماینرها، سختی را افزایش می‌دهد. هرچه سختی بیشتر باشد، کارایی سخت‌افزار ماینرها کم می‌شود. افزایش سختی به حاشیه سود آسیب می‌رساند و ماینرهای کوچک‌تر را از میدان خارج میکند.
ماینرها برای جبران کاهش سود، اغلب روی پیشرفته‌ترین دستگاه استخراج ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند. علاوه‌براین، شرایط بازار نیز در سختی شبکه نقش دارد؛ اگر قیمت بیت کوین بالا برود، ماینرهای بیشتری ممکن است وارد بازار شوند و در نتیجه سختی را افزایش دهند.
نقش هاوینگ در کاهش پاداش استخراج
پروتکل بیت کوین طوری تنظیم شده است که پاداش بلاک را در هر ۲۱۰ هزار بلاک (تقریباً هر چهار سال) نصف کند. آخرین هاوینگ بیت کوین در ۲۰ آوریل ۲۰۲۴ رخ داد که به‌موجب آن پاداش از ۶.۲۵ به ۳.۱۲۵ بیت کوین در هر بلاک کاهش یافت. این مکانیسم بر عرضه ثابت بیت کوین (با سقف ۲۱ میلیون) و کمیابی بنا شده است؛ هر چقدر تعداد بیت کوین کمتری در بازار وجود داشته باشد، قیمت بالاتر می‌رود. در جدول زیر می‌توانید نصف شدن پاداش رویدادهای قبلی هاوینگ را ببینید:
| تاریخ هاوینگ | پاداش قبل از هاوینگ | پاداش بعد از هاوینگ |
| ژانویه ۳، ۲۰۰۹ | – | 50 BTC |
| نوامبر ۲۸، ۲۰۱۲ | 50 BTC | 25 BTC |
| ژوئیه ۹، ۲۰۱۶ | 25 BTC | 12.5 BTC |
| مه ۱۱، ۲۰۲۰ | 12.5 BTC | 6.25 BTC |
| آوریل ۲۰، ۲۰۲۴ | 6.25 BTC | 3.125 BTC |
| مارس یا آوریل ۲۰۲۸ | 3.125 BTC | 1.5625 BTC |
تأثیر هاوینگ بر استخراج به این صورت است که پاداش نصف می‌شود و ماینرها بیت کوین‌های کمتری می‌گیرند. این کاهش ناگهانی درآمد در هر بلاک، روند کار ماینرها را تغییر می‌دهد. برخی از آنها به تجهیزات پیشرفته یا منابع انرژی ارزان‌تر روی می‌آورند، اما برخی دیگر ممکن است به‌دلیل متحمل شدن هزینه‌های هنگفت، از بازار خارج شوند.
اگر قیمت بازار بیت کوین دو برابر نشود، درآمد کلی ماینرها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. از نظر تاریخی، افزایش قیمت‌ها در عرض ۶ تا ۱۲ ماه بعد از هاوینگ تا حدودی مشکل کاهش پاداش استخراج را جبران کرده است، اما نوسانات قیمتی همچنان بالاست و سازگاری شدن با شرایط فعلی می‌تواند سخت باشد.
هزینه‌های عملیاتی و تأثیر آنها بر درآمد
ماینینگ کاری پرهزینه است! درحقیقت، داده‌ها نشان می‌دهند که ۲ تا ۲.۳ درصد از تولید انرژی جهانی مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال است. هزینه‌های برق به‌ویژه در مناطقی که هزینه انرژی بالاست، حاشیه سود ماینرها را به چالش می‌کشد. با افزایش سختی، هر بلوک به ازای هر تراهش (یک تریلیون هش بر ثانیه) به برق بیشتری نیاز دارد. این موضوع هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد.
در پاسخ به این افزایش هزینه‌ها، ماینرها یا به‌دنبال مکان‌های کم‌هزینه‌تر می‌روند (کشورهایی با هزینه برق کمتر) یا از محاسباتهوش مصنوعی استفاده می‌کنند. از طرفی، شرکت‌های بزرگ‌تر معمولاً بیت کوین را ذخیره می‌کنند تا در برابر حاشیه سود کم مقاومت کرده و همچنان در بازار حضور داشته باشند؛ در حالی که شرکت‌های کوچک‌تر یا کم بودجه اغلب تعطیل می‌شوند.
سایر هزینه‌های عملیاتی شامل موارد زیر هستند:
- استهلاک سخت‌افزار
- زیرساخت‌های خنک‌کننده
- اجاره مکان
- نیروی کار
تجهیزات ماینینگ: از گذشته تا امروز
استخراج بیت کوین با دستگاه‌های CPU روی کامپیوتر توسط ساتوشی ناکاموتو آغاز شد. در آن دوران، کاربران خانگی نیز می‌توانستند با دستگاه خود بیت کوین استخراج کنند؛ اما با افزایش سختی شبکه، GPUها جای CPUها را گرفتند، سپس FPGAها و در نهایت دستگاه‌های اسیک ماینر (ASIC) وارد میدان شدند. این دستگاه‌ها برای هش کردن در مقیاس بزرگ ساخته شده‌اند و حدود ۱۰۰ تا ۳۰۰ برابر قوی‌تر از GPUها هستند.
پذیرش گسترده ASICها، هش ریت کل شبکه را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش داده است. این موضوع نشان می‌دهد که هر ارتقای سخت‌افزاری، استانداردها را بالا می‌برد. درحقیقت، ماینرها وارد یک مسابقه تسلیحاتی می‌شوند که در آن هر کسی که قدرت تجهیزات خود را افزایش دهد، در رقابت باقی می‌ماند و بقیه کنار می‌روند.
توجه داشته باشید که ماینرهای CPU یا GPU اولیه از دور کنار رفته‌اند و دستگاه‌های اسیک ماینر نیز در چند سال اخیر منسوخ خواهند شد و جای خود را به تجهیزات جدیدتر و پرهزینه‌تر می‌دهند. این موضوع سختی در استخراج را بیشتر از قبل میکند.
محدودیت‌های قانونی و تأثیر آن بر استخراج
در کشورهای مختلف، قوانین مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال به روش‌های متفاوتی تنظیم می‌شود، برخی سیاست‌های حمایتی و برخی دیگر محدودیت‌های سختگیرانه‌ای دارند. به‌عنوان‌مثال، در دولت آینده دونالد ترامپ، ایالات‌متحده موضع دوستانه‌تری نسبت به ارزهای دیجیتال اتخاذ کرده است.
دولت جدید قصد دارد با ارائه مشوق‌هایی مانند تخفیف‌های مالیاتی و دسترسی به منابع انرژی ارزان‌تر، ایالات‌متحده را به‌عنوان رهبر جهانی در استخراج بیت کوین معرفی کند. این رویکرد برای تقویت صنعت ارزهای دیجیتال داخلی و در عین حال تضمین ثبات و امنیت مالی طراحی شده است.
در مقابل، روسیه محدودیت‌های قانونی استخراج را وضع کرده است. از اول ژانویه ۲۰۲۵، دولت روسیه استخراج ارزهای دیجیتال را در ۱۰ منطقه ممنوع کرد، ممنوعیتی که قرار است تا ۱۵ مارس ۲۰۳۱ ادامه یابد. این تصمیم برای جلوگیری از اثرات مخرب ارزهای دیجیتال مانند کمبود انرژی و کاهش اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های سنگین استخراج در نظر گرفته شده است.
در بسیاری از حوزه‌های قضایی، قوانین ارزهای دیجیتال همچنان مبهم هستند. به‌عنوان‌مثال، در چین، ارزهای دیجیتال به‌عنوان دارایی قانونی شناخته نمی‌شوند. این عدم قطعیت، ماینرها را در معرض تبعات منفی مربوط به تغییرات ناگهانی قانونی مانند تعطیلی اجباری یا حتی مجازات‌های کیفری قرار می‌دهد.
داستان استخراج بیت کوین چگونه روایت می‌شود؟
فرآیند ایجاد بیت کوین جدید با حل پازل همراه است. این کار به سیستم‌های محاسباتی مجهز به تراشه‌های تخصصی نیاز دارد که برای حل این پازل باهم رقابت می‌کنند. اولین ماینر بیت کوین در این سیستم‌ها، برای حل این معما با بیت کوین پاداش می‌گیرد. فرایند ماینینگ همچنین تراکنش‌های موجود در ارز دیجیتال را تأیید و آنها را قابل‌اعتماد میکند.
استخراج بیت کوین در ابتدا، توسط کامپیوترهای شخصی انجام می‌شد که واحدهای پردازش مرکزی معمولی (CPU) داشتند؛ اما سرعت انجام کار به این طریق بسیار پایین بود. امروزه برای استخراج ارزهای دیجیتال از استخرهای استخراج استفاده می‌شود. این استخرها در نقاط مختلف زمین پراکنده هستند. استخراج‌کنندگان بیت کوین نیز، سیستم‌های استخراجی کشف ارز دیجیتال با مصرف برق زیاد را جمع‌آوری کرده‌اند.
در مناطقی که برق با استفاده از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، استخراج بیت کوین برای محیط‌زیست مضر محسوب می‌شود. درنتیجه، بسیاری از ماینرهای بیت کوین عملیات خود را به مکان‌هایی با منبع تجدیدپذیر منتقل کرده‌اند تا علاوه بر مصرف برق، درآمد استخراج بیت کوین نیز برای آنها به‌صرفه باشد.
چه عواملی در افزایش سودآوری استخراج بیت کوین موثر هستند؟
ماینینگ بیت کوین فرآیندی پیچیده است که سودآوری آن به عوامل فنی و اقتصادی مختلفی بستگی دارد. به‌طورکلی، عوامل مؤثر بر سودآوری استخراج بیت کوین را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:
- شرایط بازار ارزهای دیجیتال: عاملی است که نمی‌توان روی آن تأثیر گذاشت. شما نمی‌توانید تعداد ماینرها در سطح جهان، سختی استخراج شبکه بیت کوین یا نرخ تبدیل ارزهای دیجیتال را کنترل کنید.
- عملکرد و مشخصات تجهیزات: کنترل این عامل در اختیار شما قرار دارد. برای مثال، می‌توانید یک کارت گرافیک قوی‌تر به تجهیزات خود اضافه کنید یا یک دستگاه ASIC جایگزین یک مدل قدیمی‌تر کنید.
- هزینه مصرف برق: این عامل نیز در کنترل شماست. درست است که تعرفه برق را دولت مشخص می کند، اما شما می‌توانید به هر مکان از دنیا بروید که هزینه برق در آنها کمتر است.
در مورد اکثر موضوعات مربوط به سختی و سودآوری استخراج بیت کوین صحبت کردیم، اما دو مسئله مهمی که باید به آنها نیز اشاره کنیم، تعداد ماینرها در سطح جهان و نرخ تبدیل ارزهای دیجیتال است.
تعداد ماینرها در سطح جهان
اگر شما تنها ماینر در کل شبکه بیت کوین در سطح جهان بودید، هر ۱۰ دقیقه ۳.۱۲۵ بیت کوین دریافت می‌کردید. با‌این‌حال، به محض پیوستن یک ماینر دیگر، هر یک از شما فقط ۱.۵۶۲۵ بیت کوین خواهید گرفت؛ بنابراین هرچه تعداد ماینرها در استخراج بیت کوین بیشتر باشد، درآمد هر ماینر کمتر می‌شود. این موضوع را نیز در نظر داشته باشید که کل پاداش در سراسر شبکه بیت کوین ثابت است.
تصور کنید یک پیتزا روی میز است و شما در اتاق تنها هستید. بدون شک همه پیتزا مال شماست! اما اگر نفر دومی نیز وارد اتاق شود، نیمی از پیتزا به شما می‌رسد. اگر دو نفر دیگر به جمع‌تان اضافه شوند، پیتزا باید به چهار قسمت تقسیم شود. ماینرها پیتزا را به‌اشتراک می‌گذارند و هرچه تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر باشد، هر کدام برش کوچکتری را تصاحب می‌کنند.
نرخ تبدیل ارزهای دیجیتال
بیت کوین اغلب باید با ارز فیات مانند دلار، یورو و سایر ارزها مبادله شوند. از طرفی، نرخ تبدیل به ارزش بازار بیت کوین بستگی دارد. ارزش بازار تحت تأثیر عواملی مانند محبوبیت کوین، علاقه سرمایه‌گذار، نرخ پذیرش و عوامل متعدد دیگر قرار دارد؛ بنابراین سودآوری به دلار نیز به نرخ تبدیل ارز دیجیتال استخراج شده بستگی خواهد داشت.
نرخ تبدیل ارز دیجیتال غیرقابل پیش‌بینی است و دائماً در نوسان است. بیت کوین ممکن است به‌طور ناگهانی ارزش خود را از دست بدهد یا به‌طور غیرمنتظره‌ای به بالاترین قیمت تاریخی خود برسد. وقتی پس‌انداز خود را در بیت کوین ذخیره می‌کنید، ارزش دلاری آن بر اساس نرخ ارز به‌طور مداوم افزایش و کاهش می‌یابد.
سودآوری استخراج بیت کوین با ارز فیات مستقیماً به نرخ ارز دیجیتال مرتبط است. برای درک بهتر این موضوع، به مثال زیر توجه کنید:
«۰.۰۱ بیت کوین استخراج شده با نرخ ارز ۳۰ هزار دلار، ۳۰۰ دلار بازده دارد، در‌حالی‌که با نرخ ارز ۸۰ هزار دلار، ۸۰۰ دلار سود خواهد داشت. از طرفی، کاهش قیمت بیت کوین، سودآوری را نیز کم میکند.
اگر قیمت بیت کوین به ۲۰ هزار دلار کاهش یابد، ۰.۰۱ بیت کوین فقط ۲۰۰ دلار سود دارد.»
شیوه محاسبه سود استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۵ چگونه است؟
سود استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۵ با مقایسه درآمد نسبت به هزینه‌ها محاسبه می‌شود. درآمد شما بر اساس سهم سخت‌افزار از کل قدرت هش شبکه، پاداش بلاک فعلی و قیمت بیت کوین است. از طرفی، هزینه‌ها در درجه اول مربوط به برق و کارمزدها محاسبه می‌شود. روش محاسبه سود استخراج بیت کوین طبق مراحل زیر است:
- شما نرخ هش سخت‌افزار خود را بر نرخ هش جهانی بیت کوین تقسیم می‌کنید تا کسری از بلاک‌هایی را تخمین بزنید که در روز استخراج می‌کنید. سپس عدد به دست آمده را در پاداش بلاک فعلی (۳.۱۲۵ بیت کوین) و قیمت دلاری بیت کوین ضرب می‌کنید. این عدد مبلغ درآمد شما خواهد شد.
- سپس هزینه برق روزانه خود (مصرف برق × ۲۴ ساعت × قیمت هر کیلووات ساعت) و سایر هزینه‌ها از جمله هزینه استخر، هزینه استهلاک و نگهداری تجهیزات را با هم جمع می‌کنید. این عدد مبلغ هزینه‌های شماست.
- با کم کردن درآمد از هزینه‌ها، سود استخراج محاسبه می‌شود.
توجه کنید دو عامل مهم از جمله نرخ هش و هزینه برق در سود موثر هستند. اگر نرخ هش بالایی داشته باشید و هزینه برق‌تان کم باشد، سود بیشتر به‌دست می‌آورید؛ فارغ از اینکه شرایط بازار چگونه است!
جمع‌بندی: آیا استخراج بیت کوین هنوز به‌صرفه است؟
سودآوری استخراج بیت کوین به عوامل مختلفی از جمله قیمت ارزهای دیجیتال، سختی شبکه، نرخ هش سخت‌افزار، هزینه برق و سایر موارد بستگی دارد. درحقیقت، نمی‌توان دقیقا گفت که استخراج سودآور است یا خیر، زیرا متغیرهای زیادی در این موضوع دخیل هستند. اگر تجهیزات قدرتمندی داشته باشید و بازار را از نظر خبرها و اتفاقات پیگیری کنید، همچنان می‌توانید از استخراج بزرگترین ارز دیجیتال جهان سود ببرید. موضوع مهم این است که همسو با شرایط بازار حرکت کنید و سازگاری خود را افزایش دهید تا به سود مورد نظرتان برسید.
سوالات متداول
- چرا استخراج بیت کوین با گذشت زمان سخت‌تر می‌شود؟
سختی ایجاد هر ۲۰۱۶ بلاک به‌صورت خودکار تنظیم می‌شود تا میانگین زمان تولید بلاک در ۱۰ دقیقه ثابت بماند. با افزایش هش ریت شبکه، بیشتر شدن تعداد ماینرها یا نیاز به سخت‌افزاری پیشرفته‌تر، استخراج با گذشت زمان بیشتر می‌شود.
- هاوینگ چه تأثیری بر درآمد ماینرها دارد؟
پاداش بلاک در هر هاوینگ نصف می‌شود. این موضوع بر درآمد مستقیم ماینرها تاثیر منفی می‌گذارد؛ اما افزایش قیمت بیت کوین یا درآمد ناشی از کارمزدها می‌توانند این موضوع اثرات هاوینگ را کم کنند.
- آیا با تجهیزات قدیمی می‌توان به استخراج ادامه داد؟
استخراج بیت کوین با سخت‌افزار قدیمی مانند CPU یا GPU کارایی لازم را ندارد، زیرا مشخصات فنی آنها ضعیف‌تر است و برق زیادی مصرف می‌کنند؛ اما ASIC بهترین گزینه است.
- چگونه می‌توان سودآوری استخراج را محاسبه کرد؟
شما باید نرخ هش خود را تقسیم بر نرخ هش جهانی کنید. عدد به‌دست آمده را در پاداش استخراج و قیمت دلاری بیت کوین ضرب کنید. این عدد درآمد شما می‌شود. سپس هزینه‌های برق، تجهیزات، استخر و غیره را نیز حساب کنید. در نهایت، عدد درآمد خود را از عدد هزینه‌ها کم کنید تا سود استخراج حساب شود.
- آیا استخراج بیت کوین در ایران قانونی است؟
استخراج بیت کوین در ایران قانونی است، اما تحت مقررات خاصی قرار دارد. طق قانون، شما باید برای ماینینگ از وزارت صمت مجوز بگیرید و سایر رویه‌های قانونی را رعایت کنید.
