جالب است بدانید که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰، تعداد دستگاه‌های اینترنت اشیا از مرز ۴۰ میلیارد فراتر برود. این عدد بسیار بزرگی است و این تعداد از دستگاه‌ها برای عملکرد مناسب به روش‌های امن ارتباطی و اتوماسیون نیاز دارند. اینجاست که شبکه بلاک چین IoTeX و توکن حاکمیتی آن یعنی IOTX وارد عمل می‌شود تا چشم‌انداز اینترنت اشیا را روشن‌تر از قبل کند.
در این مقاله از آکادمی بیت پین به معرفی ارز دیجیتال آیوتکس و کاربردهای آن در آینده اینترنت اشیا می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
ارز دیجیتال IOTX (آیوتکس) چیست؟
پروژه IoTex یک پلتفرم بلاک چین لایه یک متن‌باز و غیرمتمرکز است. این پلتفرم امکان ارتباط امن، شفاف و قابل اعتماد بین کاربران و دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT) را فراهم می‌کند. هدف آیوتکس این است که کاربران و کسبوکارها بتوانند کنترل دستگاه‌هایشان را در دست بگیرند. برای این منظور، پلتفرم IoTeX از یک مکانیسم نوآورانه در بلاک چین خود استفاده می‌کند که مقیاس‌پذیری و امنیت را افزایش می‌دهد.
| نام پروژه | آیوتکس (IoTeX) |
| نماد توکن | IOTX |
| موجودی کل | ۱۰ میلیارد توکن |
| بلاک چین | IoTeX (لایه یک اختصاصی و سازگار با EVM) |
| حوزه فعالیت | اینترنت اشیاء (IoT)، هویت غیرمتمرکز، تعامل انسان و ماشین و هوش مصنوعی |
| وب‌سایت | iotex.io |
| شبکه‌های اجتماعی | ایکس آیوتکس (توییتر سابق) |
| آدرس هوشمند | 0x6fB3e0A217407EFFf7Ca062D46c26E5d60a14d69 |
مکانیسم بلاک چین آیوتکس از یک زنجیره ریشه و چندین سایدچین (Sidechain) متعدد بهره می‌برد. زنجیره ریشه به اولین یا اصلی‌ترین بلاکی گفته می‌شود که در یک سایدچین ساخته می‌شود. این بلاک مانند «ستون فقرات» پلتفرم عمل می‌کند و تمام تراکنش‌ها و بلاک‌های بعدی، به‌نوعی به آن متصل هستند. از طرفی، این بلاک چین از یک الگوریتم اجماع اثبات به نام Roll-DPoS استفاده می‌کند.
همچنین IOTX توکن بومی پلتفرم IoTeX است که برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- پرداخت کارمزد تراکنش‌ها
- استیکینگ (Staking) و مشارکت در اجماع
- رأی‌گیری و حاکمیت IOTX
- پاداش‌دهی به نمایندگان و ولیدیتورها (Validator)
- کاربرد در دستگاه‌های IoT به‌عنوان سوخت اقتصادی
تاریخچه و معرفی بنیان‌گذاران IOTX
بلاک چین IoTeX در سال ۲۰۱۷ توسط جینگ سان (Jing Sun)، رائولن چای (Raullen Chai)، کیوان گو (Qevan Guo) و شینشین فن (Xinxin Fan) تأسیس شد.
به گفته تیم پشت پرده این پروژه:
«کاربران و کسبوکارها می‌توانند با کمک IoTeX، کنترل کامل دستگاه‌های هوشمند خود را در اکوسیستم اینترنت اشیا در اختیار داشته باشند.»
این پلتفرم ابتدا به‌صورت یک بلاک چین خصوصی توسعه یافت، اما به مرور زمان به یک شبکه عمومی مقیاس‌پذیر تبدیل شد. اولین نسخه شبکه اصلی در سال ۲۰۱۹ روانه بازار شد. بعدها نسخه‌های کامل‌تر با امکانات بسیار مانند استیکینگ، حاکمیت و اتصال به دستگاه‌های IoT معرفی شدند.
مزایای استفاده از ارز دیجیتال آیوتکس
این ارز دیجیتال طیف گسترده‌ای از مزایا را در اختیارتان قرار می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، شما می‌توانید به لطف این پروتکل، تراکنش‌ها را با سرعت، ایمنی و شفافیت بیشتر انجام دهید. همچنین این امکان را دارید اطلاعات را به‌راحتی از دستگاه‌های مختلف در پلتفرم IoTeX اضافه کرده و ردیابی کنید. با‌این‌حال، دو مزیت مهم رمزارز IOTX به شرح زیر است:
مقیاس‌پذیری بالا
پلتفرم IoTeX می‌تواند حجم بالایی از تراکنش‌ها را در مدت زمان کوتاه پردازش کند، بدون اینکه امنیت یا غیرمتمرکز بودن شبکه کاهش یابد. این ویژگی به‌خصوص در حوزه اینترنت اشیا اهمیت زیادی دارد، زیرا میلیون‌ها دستگاه هوشمند باید بتوانند همزمان داده‌ها و تراکنش‌های خود را روی شبکه ثبت کنند.
حریم خصوصی
تیم توسعه IoTeX توجه زیادی به حریم خصوصی داشته است. در نتیجه، این پلتفرم در مقایسه با بسیاری از رقبایش، ویژگی‌های کنترل حریم خصوصی قوی‌تری دارد. همچنین برای کاربرانی که می‌خواهند ناشناس بماند، غیرمتمرکز بودن پلتفرم آیوتکس منجر به افزایش حریم خصوصی آنها می‌شود.
فناوری اصلی پروژه آیوتکس
معماری پلتفرم IoTeX براساس چندین فناوری مختلف بنا شده است. این معماری از ویژگی‌ها و تکنولوژی‌های بهره می‌برد:
مکانیزم اجماع Roll-DPoS
یکی از نوآوری‌های اصلی آیوتکس، الگوریتم اجماع Roll-DPoS است. این الگوریتم، نوعی از اثبات سهام واگذار شده (DPoS) محسوب می‌شود و به این صورت کار می‌کند که کاربران شبکه برای انتخاب نمایندگان رأی می‌دهند. سپس IoTeX حدود ۳۶ نماینده برتر را بر اساس رأی کاربران انتخاب می‌کند.
در مرحله بعد، به‌طور تصادفی ۲۴ نفر از ۳۶ نفر برای تولید بلاک جدید در بلاک چین IoTeX در یک دوره معین انتخاب می‌شوند. این فرآیند دو مزیت بالقوه زیر را دارد:
- تمرکززدایی و اهمیت رای کاربران = دموکراتیک کردن فضا
- غیرقابل پیش‌بینی بودن نتایج رای‌گیری = افزایش امنیت شبکه
معماری لایه‌ای – زیرزنجیره‌ای
پلتفرم IoTeX یک ساختار چند زنجیره‌ای دارد. به این صورت که یک زنجیره ریشه و زیرزنجیره‌های متصل به آن وجود دارند که تحت نظارت زنجیره ریشه فعالیت می‌کنند. زنجیره ریشه وظیفه هماهنگی، ایمن کردن، مدیریت و فعال کردن تراکنش‌های بین زنجیره‌ای و تبادل اطلاعات بین زیرزنجیره‌ها را بر عهده دارد.
زیرزنجیره‌ها قابل تنظیم هستند، یعنی اینکه توسعه‌دهندگان می‌توانند یکی از آنها را متناسب با محدودیت‌های خاص دستگاه‌ها یا اپلیکشن‌های اینترنتی اشیا مورد نظرشان ایجاد کنند. برای مثال، یک دستگاه به حریم خصوصی و نیازهای محاسباتی بالا نیاز دارد؛ بنابراین یک زیرزنجیره برای حریم خصوصی و یکی دیگر برای نیازهای محاسباتی قابل ایجاد است؛ بنابراین بدون وارد کردن فشار زیاد به ریشه، هر زیرزنجیره می‌تواند به‌صورت موازی اجرا شود.
سازگاری با ماشین مجازی اتریوم
پروژه آیوتکس به گونه‌ای طراحی شده که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار باشد؛ به این معنی که قراردادهای هوشمند نوشته شده برای اتریوم می‌توانند به IoTeX منتقل شوند. این موضوع ورود توسعه‌دهندگان به پروژه را آسان‌تر خواهد کرد و همچنین قابلیت ایجاد ابزارهای لازم برای توسعه وب ۳ (Web3) را فراهم می‌کند.
از طرفی، کاربران می‌توانند در بستر آیوتکس از قابلیت‌های زیر استفاده کنند:
- استیبل‌کوین (Stablecoin)
- صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)
- پلتفرم‌های وام‌دهی
- استیکینگ
- ییلد فارمینگ
اکوسیستم IoTeX برای قطعیت سریع تراکنش ارزش زیادی قائل است. به‌عبارتی، بلاک‌های تازه ایجاد شده به سرعت نهایی می‌شوند. برای مثال، زمان ایجاد بلاک زنجیره ریشه در آپدیت‌های اخیر شبکه آیوتکس، حدود ۲.۵ تا ۵ ثانیه است؛ بنابراین پس از تأیید تراکنش، بازگشت به آن دشوار است.
قطعیت سریع برای حوزه اینترنت اشیا اهمیت دارد، زیرا دستگاه‌ها باید به سرعت عمل کنند و تاخیر قابل قبول نیست. برای مثال، اگر حسگر هشدار دود دیر عمل کند، ممکن است آتش خیلی سریع گسترش یابد.
حریم خصوصی و سخت‌افزار قابل اعتماد
با توجه به هدف IoTeX در مدیریت دستگاه‌های فیزیکی اینترنت اشیا، حفظ هویت‌ها کاربران و دستگاه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. این پلتفرم از هویت غیرمتمرکز (DID) پشتیبانی می‌کند. این سیستم به هر دستگاه یا کاربر اجازه می‌دهد تا هویت دیجیتالی خود را به‌صورت امن و قابل تأیید در بلاک چین ثبت کند. این فرآیند بدون نیاز به واسطه‌ها انجام می‌شود و کنترلش کاملا در اختیار کاربران است.
حریم خصوصی از طریق ابزارهای مختلف مانند آدرس‌های مخفی، امضاهای حلقوی (Ring Signatures) و بولت پروف (Bulletproofs) برای پنهان کردن مبلغ تراکنش‌ها اجرا می‌شود. همچنین در بخش سخت‌افزار، آیوتکس از دو دوربین زیر استفاده می‌کند:
- Pebble Tracker (برای جمع‌آوری داده‌ها در لحظه)
- Ucam (یک دوربین متمرکز بر حریم خصوصی)
سخت‌افزارهای فوق در تأیید اعتبار داده‌های وارد شده به بلاک چین استفاده می‌شوند و همچنین جلوی دستکاری اطلاعات توسط افراد غیرمجاز را می‌گیرند.
توکنومیک ارز دیجیتال IOTX
توکن IOTX ارز دیجیتال بومی بلاک چین IoTeX است. ساختار توکنومیک (Tokenomics) این توکن به گونه‌ای است که سه عملیات زیر را برآورده می‌کند:
- امنیت شبکه را تضمین می‌کند.
- مشارکت را تشویق می‌کند.
- از رشد اکوسیستم IoTeX پشتیبانی می‌کند.
عرضه و توزیع توکن IOTX طبق جدول زیر است:
| عرضه نهایی (Max Supply) | ۱۰ میلیارد IOTX |
| عرضه در گردش (Circulating Supply) | ۹.۴۴ میلیارد IOTX |
| عرضه کل (Total Supply) | همه توکن‌ها |
چطور ارز آیوتکس را خرید، نگهداری و استیک کنیم؟
یکی از راه‌های مطمئن برای خرید IOTX، استفاده از صرافی «بیت پین» است. بیت پین از بهترین صرافی ارز دیجیتال برای ایرانیان است که با ثبت‌نام و احراز هویت سریع، امکان خرید ارز آیوتکس با ریال یا تتر را فراهم می‌کند. کافی است پس از ورود به حساب کاربری، موجودی خود را شارژ کرده و با بررسی قیمت لحظه‌ای، توکن IOTX را انتخاب و خریداری کنید. مراحل کار به‌صورت زیر است:
- ورود به سایت یا اپلیکیشن: ابتدا ثبت‌نام کرده و مراحل احراز هویت را تکمیل کنید تا وارد حساب کاربری خود شوید.
- شارژ کردن حساب: وارد کیف پول ریالی خود در بیت پین شوید. از بخش «واریز»، مبلغ مورد نظر را از طریق کارت بانکی واریز کنید.
- خرید ارز آیوتکس: به بخش «خرید آسان» بروید. مقدار مورد نظر (برحسب توکن یا تومان) را وارد کرده و سفارش خرید خود را ثبت کنید.
توجه داشته باشید که کیف پول اختصاصی بیت پین امنیت بسیار بالایی دارد، اما می‌توانید از کیف پول‌های امن دیگر نیز استفاده کنید. بهترین گزینه‌ها شامل متامسک (MetaMask) و تراست ولت (TrustWallet) هستند.
چشم‌انداز آینده رز دیجیتال IOTX
پلتفرم IoTeX در ماه‌های اخیر توانسته است گام‌های مهمی بردارد. برای مثال، راه‌اندازی دو دوربین امنیتی خانگی بلاک چین به نام Ucam و Pebble مهمترین دستاورد این پروژه در توسعه سخت‌افزاری در حوزه اینترنت اشیا است. اخیراً نیز آیوتکس تحت یک هارد فورک (Hard Fork) قرار گرفت. به‌همین‌دلیل، اولین بلاک چین جهان است که قابلیت استیکینگ کیف پول web3 را دارد.
در ادامه توسعه روزافزون، IoTeX به‌دنبال معرفی لوازم الکترونیکی مصرفی مبتنی بر برنامه‌های غیرمتمرکز است. به این صورت که کاربران و کسبوکارها می‌توانند دستگاه‌های مختلف مانند ساعت‌های هوشمند، دوربین‌ها، سنسورها و حتی خودروها را در یک شبکه امن و غیرمتمرکز به هم متصل کنند؛ بنابراین این پلتفرم پتانسیل آن را دارد که در آینده به یک استاندارد جهانی برای اتصال و تعامل هوشمند بین کاربران و دستگاه‌ها تبدیل شود.
اگر IoTeX بتواند اینترنت اشیا را وارد زندگی واقعی کند، مثلا از آن برای خانه‌های هوشمند، مراقبت‌های درمانی و وسایل نقلیه خودران استفاده شود، آینده پروژه و ارزش توکن آن به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت. با‌این‌حال، موفقیت آیوتکس به توانایی آن در رقابت با سایر پروژه‌های بلاک چین فعال در حوزه اینترنت اشیا مانند IOTA مرتبط است. همچنین باید ببینیم این پلتفرم تا چه اندازه می‌تواند با تغییرات نظارتی سازگار شود و در یک صنعت بسیار رقابتی نوآوری ایجاد کند.
نتیجه‌گیری
پروژه IoTeX فقط یک بلاک چین نیست، پلتفرمی است که دنیای دیجیتال و فیزیکی را به روشی امن و غیرمتمرکز به هم متصل می‌کند. آیوتکس نوید اینترنتی را می‌دهد که در آن کاربران مالک داده‌های خود هستند و دستگاه‌ها به‌طور دقیق و ایمن کار می‌کنند. پلتفرم IoTeX در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند رهبر تغییرات در حوزه اینترنت اشیا باشد.
با‌این‌حال، باید ببینیم این پروژه نوآورانه چقدر می‌تواند در حوزه IoT موفق عمل کند.
سوالات متداول
- IOTX چیست و چه تفاوتی با پروژه‌هایی مثل IOTA دارد؟
برخلاف IOTA که از فناوری تنگل (Tangle) استفاده می‌کند، IoTeX یک بلاک چین مقیاس‌پذیر و سازگار با ماشین مجازی اتریوم است. همچنین بر حریم خصوصی، هویت غیرمتمرکز و تعامل چندزنجیره‌ای تمرکز دارد.
- چگونه می‌توان IOTX را خرید و استیک کرد؟
برای خرید IOTX می‌توان از صرافی‌های معتبر مانند بیت پین استفاده کرد. کاربران پس از خرید، این امکان را دارند توکن‌های خود را به کیف پول شخصی منتقل کنند. سپس آن را استیک کنند و پاداش بگیرند.
- بهترین کیف پول برای نگهداری IOTX کدام است؟
بهترین کیف پول‌ها برای نگهداری IOTX شامل Metamask، Trust Wallet، کیف پول رسمی ioPay و کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند Ledger هستند. کیف پول ioPay به‌طور اختصاصی برای اکوسیستم IoTeX ساخته شده است.
- آینده بازار آیوتکس چگونه است؟
آینده IOTX به‌دلیل تمرکز بر اینترنت اشیا و اقتصاد ماشین‌ها امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با رشد تقاضا برای اتصال و تبادل داده امن بین دستگاه‌ها، پلتفرم IoTeX می‌تواند سهم قابل‌توجهی از بازار را به‌دست آورد.
