با رشد فناوری‌های بلاک چین، ابزارهایی مانند پروتکل Snapshot توسعه یافتند تا امکان مشارکت اعضا در فرآیندهای تصمیم‌گیری را بدون نیاز به پرداخت کارمزدهای سنگین فراهم کنند. این ابزارها با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین، به جوامع اجازه می‌دهند تا نظرات و آرای خود را به صورت غیرمتمرکز و بدون موانع مالی ابراز کنند.
در این بررسی از آکادمی بیت پین به طور کامل در مورد مزایا، عملکرد و قابلیت‌های پروتکل اسنپ شات صحبت می‌کنیم.
پروتکل Snapshot چیست؟
پروتکل اسنپ شات (Snapshot) یک سیستم رای‌گیری غیرمتمرکز و برون‌زنجیره‌ای (آفچین) است. این پروتکل به پروژه‌های بلاک چین و دائو (سازمان خودگردان غیرمتمرکز) امکان می‌دهد بدون پرداخت هزینه گس فی، نظرات کاربران را جمع‌آوری و تصمیمات مهمی را اتخاذ کنند.
اسنپ شات با ذخیره داده‌ها در شبکه IPFS (InterPlanetary File System)، فرآیند رأی‌گیری را سریع و کم‌هزینه می‌کند.
کاربران با استفاده از توکن‌های خود در رای‌گیری‌هایی مانند تغییرات پروتکل یا توزیع توکن شرکت می‌کنند. مدل‌های متنوع رأی‌گیری مانند رأی‌گیری وزنی و رأی‌گیری درجه دوم از قابلیت‌های اصلی این پروتکل هستند.
مزایای استفاده از Snapshot
اسنپ شات با ویژگی‌هایی مانند رأی‌گیری بدون هزینه گس، انعطاف‌پذیری در استراتژی‌های رأی‌گیری و امنیت و شفافیت بالا، تجربه ای کارآمد و قابل اعتماد را برای کاربران فراهم می‌کند.
در ادامه به مزایای مزایای استفاده از Snapshot اشاره می‌کنیم:
رای‌گیری بدون هزینه گس
در نسخه‌های اولیه، اسنپ شات با استفاده از رأی‌گیری آفچین و امضای پیام‌ها، به کاربران اجازه می‌داد تا بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های تراکنش، در فرآیندهای تصمیم‌گیری شرکت کنند.
با معرفی Snapshot X، این قابلیت به صورت کامل به زنجیره منتقل شده است و کاربران می‌توانند با امضای پیام‌ها و بدون پرداخت گس، رأی دهند. این رویکرد نه تنها هزینه‌های مشارکت را کاهش می‌دهد، بلکه موانع ورود را برای کاربران جدید کاهش داده و مشارکت گسترده‌تری را در فرآیندهای حاکمیتی تسهیل می‌کند.
انعطاف‌پذیری در استراتژی‌های رای‌گیری
اسنپ شات با ارائه استراتژی‌های رأی‌گیری قابل تنظیم، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا فرآیندهای حاکمیتی خود را بر اساس نیازهای خاص خود طراحی کنند. با استفاده از استراتژی‌های رأی‌گیری، سازمان‌های دائو می‌توانند نحوه محاسبه قدرت رأی‌دهی را مثلا بر اساس دارایی‌های توکن، مالکیت NFT یا سایر متغیرها تعریف کنند.
جامعه اسنپ شات تاکنون بیش از ۴۰۰ استراتژی منحصر به فرد توسعه داده است که سازمان‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کرده یا آن‌ها را مطابق با نیازهای خود تغییر دهند.
امنیت و شفافیت بالا
همانطور که گفتیم، با معرفی Snapshot X و انتقال فرآیند رأی‌گیری به زنجیره، امنیت و شفافیت بیشتری حاصل شده است. استفاده از اثبات‌های ذخیره‌سازی (storage proofs) به Snapshot X این امکان را می‌دهد تا موجودی توکن‌ها را در زنجیره‌های مختلف تأیید کرده و رأی‌گیری را در لایه دوم با هزینه‌های کمتر انجام دهد.
نحوه عملکرد Snapshot
پلتفرم اسنپ شات یک ابزار متن‌باز و بدون کارمزد برای رأی‌گیری در سازمان‌های غیرمتمرکز، پروژه‌های دیفای و جوامع NFT است. در ادامه، به بررسی نحوه عملکرد Snapshot در سه بخش می‌پردازیم:
ایجاد فضا (Space) برای پروژه‌ها
هر پروژه یا سازمان در اسنپ شات می‌تواند یک فضا (Space) اختصاصی ایجاد کند که به عنوان صفحه رسمی آن‌ها در پلتفرم عمل می‌کند. برای ایجاد یک فضا، ابتدا باید یک نام در سرویس سرویس نیم اتریوم (ENS) ثبت کرده و سپس آن را به اسنپ شات متصل کرد.
مدیران در تنظیمات فضا می‌توانند استراتژی‌های رأی‌گیری، روش‌های اعتبارسنجی، سیستم‌های رأی‌گیری و سایر ویژگی‌ها را پیکربندی کنند. این تنظیمات به پروژه‌ها امکان می‌دهد فرآیند رأی‌گیری را با نیازهای خاص خود هماهنگ کنند. همچنین، فضاها می‌توانند با برندینگ و دامنه اختصاصی خود سفارشی‌سازی شوند تا تجربه کاربری منحصربه فردی داشته باند.
اتصال کیف پول و شرکت در رای‌گیری
کاربران برای شرکت در رأی‌گیری‌ها باید کیف پول ارز دیجیتال خود (مانند متامسک) را به اسنپ شات متصل کنند. پس از اتصال، کاربران می‌توانند به فضای موردنظر مراجعه کرده و پیشنهادات فعال را مشاهده کنند.
هر پیشنهاد شامل جزئیاتی مانند عنوان، توضیحات، گزینه‌های رأی‌گیری و مدت‌زمان رأی‌گیری است. کاربران با انتخاب گزینه موردنظر و امضای دیجیتال (بدون پرداخت گس) رأی خود را ثبت می‌کنند. اعتبار رأی‌ها بر اساس میزان توکن‌های کاربر در زمان ایجاد پیشنهاد محاسبه می‌شود، بنابراین داشتن توکن‌های مربوطه در کیف پول برای شرکت در رأی‌گیری ضروری است.
ذخیره‌سازی داده‌ها در IPFS
یکی از ویژگی‌های کلیدی اسنپ شات استفاده از سیستم ذخیره‌سازی غیرمتمرکز IPFS برای ذخیره پیشنهادات و رأی‌ها است. در این روش، اطلاعات رأی‌گیری به صورت پیام‌های امضاشده دیجیتال در IPFS ذخیره می‌شوند که امکان تأیید و بررسی عمومی آن‌ها را فراهم می‌کند.
این رویکرد باعث می‌شود فرآیند رأی‌گیری شفاف، قابل‌اعتماد و بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های گس باشد. علاوه بر این، ذخیره‌سازی در IPFS تضمین می‌کند که داده‌ها در برابر سانسور مقاوم بوده و همیشه در دسترس باشند. این ساختار به پروژه‌ها و جوامع امکان می‌دهد فرآیندهای حاکمیتی خود را به صورت شفاف و غیرمتمرکز مدیریت کنند.
انواع روش‌های رای‌گیری در Snapshot
پلتفرم اسنپ شات انواع مختلفی از روش‌های رأی‌گیری را برای سازمان‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کند تا بتوانند تصمیم‌گیری‌های خود را با توجه به نیازهای خاص خود انجام دهند. در ادامه، به توضیح پنج نوع از این روش‌ها می‌پردازیم:
رای‌گیری تک‌گزینه‌ای (Single Choice)
در این روش، هر رأی‌دهنده تنها می‌تواند یک گزینه را انتخاب کند و تمام قدرت رأی‌دهی او به همان گزینه اختصاص می‌یابد. این روش برای تصمیم‌گیری‌های ساده و زمانی که نیاز به انتخاب یک گزینه از میان چند گزینه وجود دارد، مناسب است.
سادگی این روش باعث می‌شود که کاربران به راحتی بتوانند در رأی‌گیری شرکت کنند و نتایج به سرعت قابل تحلیل باشند. با این حال، در مواردی که تصمیم‌گیری پیچیده‌تر است، این روش شاید محدودیت‌هایی داشته باشد. در اسنپ شات، این نوع رأی‌گیری به عنوان یکی از گزینه‌های پیش‌فرض در بسیاری از فضاها استفاده می‌شود.
رای‌گیری تأییدی (Approval Voting)
کاربران در رأی‌گیری تأییدی می‌توانند هر تعداد گزینه‌ای را که می‌خواهند تأیید کنند. هر گزینه‌ای که توسط یک کاربر تأیید شود، سهمی مساوی از قدرت رأی‌دهی او را دریافت می‌کند. این روش به کاربران امکان می‌دهد تا از میان گزینه‌های متعدد، تمام گزینه‌هایی را که مورد قبولشان است، انتخاب کنند.
این نوع رأی‌گیری برای تصمیم‌گیری‌هایی که نیاز به شناسایی گزینه‌های مورد توافق عمومی دارند، مفید است. با این حال، ممکن است در مواردی که نیاز به انتخاب یک گزینه برتر وجود دارد، نتایج مبهمی ارائه دهد.
رای‌گیری درجه‌دوم (Quadratic Voting)
رأی‌گیری درجه‌دوم به کاربران این امکان را می‌دهد که قدرت رأی‌دهی خود را بر اساس شدت ترجیحاتشان توزیع کنند. در این روش، هزینه هر رأی اضافی به صورت درجه‌دوم افزایش می‌یابد؛ به این معنا که برای دادن ۲ رأی به یک گزینه، کاربر باید ۴ واحد از قدرت رأی‌دهی خود را صرف کند.
این ساختار باعث می‌شود که کاربران ترجیحات خود را با دقت بیشتری بیان کنند و از تمرکز بیش از حد قدرت رأی‌دهی بر یک گزینه جلوگیری شود. این روش برای جلوگیری از تسلط دارندگان بزرگ توکن حاکمیتی و ایجاد تعادل در تصمیم‌گیری‌ها مفید است.
رای‌گیری ترجیحی (Ranked Choice)
کاربران در رأی‌گیری ترجیحی، گزینه‌ها را بر اساس اولویت‌های خود رتبه بندی می‌کنند. در صورتی که هیچ گزینه‌ای اکثریت مطلق را در رتبه اول کسب نکند، گزینه با کمترین رأی حذف شده و رأی‌های آن به گزینه‌های بعدی منتقل می‌شود.
این فرآیند تا زمانی ادامه می‌یابد که یک گزینه اکثریت را کسب کند. این روش به شناسایی گزینه‌ای که بیشترین حمایت را در میان جامعه دارد کمک می‌کند و از انتخاب گزینه‌هایی جلوگیری می‌کند که تنها توسط اقلیت کوچکی حمایت می‌شوند.
رای‌گیری وزنی (Weighted Voting)
کاربران در رأی‌گیری وزنی می‌توانند قدرت رأی‌دهی خود را به صورت دلخواه بین گزینه‌های مختلف توزیع کنند. به عنوان مثال، یک کاربر می‌تواند ۷۰ درصد از قدرت رأی‌دهی خود را به یک گزینه و ۳۰ درصد را به گزینه دیگر اختصاص دهد. این روش به کاربران امکان می‌دهد تا ترجیحات خود را با دقت بیشتری بیان کنند و در تصمیم‌گیری‌های پیچیده‌تر نقش مؤثرتری داشته باشند. با این حال، درک این روش ممکن است برای کاربران جدید کمی دشوار باشد.
رأی‌گیری آفچین و آنچین دو رویکرد متفاوت هستند که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. رأی‌گیری برون‌زنجیره‌ای، مانند پلتفرم اسنپ شات، فرآیند رأی‌گیری را خارج از بلاک چین انجام می‌دهد.
- در این روش، کاربران با امضای دیجیتال رأی می‌دهند و هزینه‌ای برای تراکنش پرداخت نمی‌کنند. این رویکرد سرعت بالاتر و هزینه کمتری دارد، اما نتایج آن ممکن است در معرض دستکاری یا تقلب قرار گیرد.
- در مقابل، رأی‌گیری آنچین تمام مراحل از جمله پیشنهاد، رأی‌گیری و اجرای تصمیمات را در بلاک چین انجام می‌دهد. این روش شفافیت و امنیت بالاتری دارد، زیرا نتایج به صورت خودکار و بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث اجرا می‌شوند. با این حال، هزینه‌های گس برای هر رأی می‌تواند مشارکت را محدود کند.
پروژه‌های برجسته‌ای که از Snapshot استفاده می‌کنند
پلتفرم اسنپ شات به عنوان یکی از ابزارهای محبوب در حاکمیت غیرمتمرکز، توسط پروژه‌های برجسته‌ای مانند یونی سواپ، بالانسر و آراگون برای تسهیل فرآیندهای رأی‌گیری و تصمیم‌گیری استفاده می‌شود. در ادامه، به بررسی نحوه استفاده هر یک از این پروژه‌ها از اسنپ شات می‌پردازیم:
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز در اکوسیستم دیفای، از اسنپ شات برای اجرای فرآیندهای حاکمیتی خود بهره می‌برد. در این پلتفرم، دارندگان توکن UNI می‌توانند پیشنهادات مربوط به تغییرات در پروتکل را ارائه داده و در مورد آن‌ها رأی‌گیری کنند.
فرآیند حاکمیت در یونی‌سواپ شامل مراحل مختلف زیر است:
- بررسی اولیه (Request for Comment)
- بررسی دمایی (Temperature Check)
- رأی‌گیری رسمی
استفاده از اسنپ شات به کاربران امکان می‌دهد تا بدون پرداخت هزینه‌های گس، در این فرآیندها مشارکت کنند. پس از تأیید یک پیشنهاد از طریق اسنپ شات، اجرای آن به صورت زنجیره‌ای انجام می‌شود تا تغییرات مورد نظر در پروتکل اعمال گردد.
بالانسر (Balancer)
بالانسر یک پروتکل مدیریت نقدینگی و بازارساز خودکار است که از اسنپ شات برای تسهیل حاکمیت غیرمتمرکز خود استفاده می‌کند. دارندگان توکن BAL می‌توانند با استفاده از اسنپ شات در فرآیندهای رأی‌گیری شرکت کنند. برای شرکت در رأی‌گیری‌ها، کاربران باید حداقل ۲۰۰ هزار توکن BAL را به آدرس خود اختصاص دهند یا از طریق واگذاری (delegation) این مقدار را دریافت کنند.
پیشنهادات پس از بحث و بررسی در انجمن بالانسر، در اسنپ شات منتشر می‌شوند و کاربران می‌توانند با امضای دیجیتال خود و بدون پرداخت گس رأی دهند. پس از پایان رأی‌گیری، نتایج توسط یک کیف پول چندامضایی (multisig) که شامل اعضای معتبر جامعه است، در زنجیره اجرا می‌شود.
آراگون (Aragon)
آراگون یک پلتفرم جامع برای ایجاد و مدیریت سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز است که از اسنپ شات برای تقویت فرآیندهای حاکمیتی خود استفاده می‌کند. با ادغام اسنپ شات در ساختار آراگون، سازمان‌ها می‌توانند رأی‌گیری‌های خارج از زنجیره را با امنیت و شفافیت بالا انجام دهند.
یکی از ویژگی‌های مهم این ادغام، استفاده از توافق‌نامه‌های آراگون (Aragon Agreements) است که تضمین می‌کند نتایج رأی‌گیری‌های اسنپ شات به صورت دقیق در زنجیره اجرا شوند. در این ساختار، اجراکنندگان باید توکن‌های ارزشمندی را به عنوان وثیقه قرار دهند و در صورت عدم اجرای صحیح تصمیمات، این وثیقه‌ها را از دست خواهند داد. این مکانیزم باعث افزایش اعتماد و امنیت در فرآیندهای حاکمیتی می‌شود.
چالش‌ها و محدودیت‌های Snapshot
پلتفرم اسنپ شات، با وجود مزایای فراوانی که در تسهیل حاکمیت غیرمتمرکز ارائه می‌دهد، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه است که می‌تواند بر تجربه کاربران تأثیرگذار باشد. در ادامه، به بررسی دو مورد از این چالش‌ها می‌پردازیم:
نیاز به اتصال کیف پول
برای شرکت در رأی‌گیری‌های اسنپ شات، کاربران باید کیف پول دیجیتال خود را به پلتفرم متصل کنند. این فرآیند ممکن است برای برخی کاربران، به ویژه کسانی که تجربه کمتری در استفاده از کیف پول‌های دیجیتال دارند، پیچیده و گیج‌کننده باشد. علاوه‌براین، برخی کیف پول‌ها ممکن است با مشکلات فنی در اتصال به اسنپ شات مواجه شوند.
به عنوان مثال، در اتصال کیف پول Ambire به Snapshot، کاربران گزارش داده‌اند که پس از امضای پیام، اسنپ شات قادر به دریافت پاسخ امضاشده نیست، که این موضوع می‌تواند مانع از ثبت رأی شود. این مشکلات فنی می‌توانند تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار داده و مشارکت را کاهش دهند.
محدودیت در مشارکت کاربران غیرحرفه‌ای
اگرچه اسنپ شات با هدف تسهیل مشارکت در حاکمیت غیرمتمرکز طراحی شده است، اما برخی ویژگی‌های آن می‌تواند مانعی برای کاربران غیرحرفه‌ای باشد. برای مثال، در برخی موارد، تنها کاربرانی که مقدار مشخصی از توکن‌ها را در کیف پول خود دارند، واجد شرایط رأی‌گیری هستند.
در پلتفرم CoinList، تنها کاربرانی که حداقل ۵۰ دلار از توکن‌های پشتیبانی‌شده را در کیف پول CoinList خود دارند، این امکان را دارند در رأی‌گیری‌های اسنپ شات شرکت کنند. این محدودیت‌ها می‌تواند کاربران جدید یا کسانی که سرمایه کمتری دارند را از مشارکت در فرآیندهای حاکمیتی بازدارد. همچنین، پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دانش تخصصی در زمینه ارزهای دیجیتال می‌تواند مانع از مشارکت گسترده‌تر کاربران شود.
کلام آخر
اسنپ شات با بهره‌گیری از سیگنال‌دهی رأی مبتنی بر امضا و راه‌حل‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز مانند IPFS، به کاربران اجازه می‌دهد بدون متحمل شدن کارمزد تراکنش در حاکمیت مشارکت کنند و در نتیجه موانع ورود را کاهش داده و مشارکت گسترده‌تر جامعه را ارتقا می‌دهد. این پروتکل مزایای شفافیت درون زنجیره‌ای را با بهره‌وری هزینه ترکیب می‌کند. بدین ترتیب، سازمان‌ها می‌توانند تا مدل‌های حاکمیتی انعطاف‌پذیر و فراگیر را پیاده‌سازی کنند و فرآیندهای تصمیم‌گیری دموکراتیک‌تر و مقیاس‌پذیرتری را در اکوسیستم غیرمتمرکز پرورش دهند.
سوالات متداول
- Snapshot چیست و چه کاربردی دارد؟
اسنپ شات یک پلتفرم غیرمتمرکز برای رأی‌گیری است که به سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، پروتکل‌های DeFi و جوامع NFT امکان می‌دهد بدون پرداخت هزینه گس و به صورت آفلاین، پیشنهادات را مطرح کرده و در آن‌ها رأی‌گیری کنند.
- آیا استفاده از Snapshot هزینه‌ای دارد؟
خیر، استفاده از اسنپ شات برای ایجاد پیشنهادات و رأی‌گیری هزینه‌ای ندارد. این پلتفرم از رأی‌گیری آفلاین (off-chain) استفاده می‌کند، به این معنی که رأی‌ها به صورت مستقیم در بلاک چین ذخیره نمی‌شوند، بنابراین نیازی به پرداخت هزینه گس نیست.
- چه پروژه‌هایی از Snapshot استفاده می‌کنند؟
بیش از 13 هزار فضای مختلف در شبکه‌های مختلف از اسنپ شات استفاده می‌کنند. از جمله پروژه‌های معروفی که از این پلتفرم بهره می‌برند می‌توان به Uniswap، Aave، PancakeSwap، SushiSwap و STG DAO اشاره کرد.
- تفاوت Snapshot با رای‌گیری آنچین چیست؟
هر رأی در رأی‌گیری آنچین به صورت مستقیم در بلاک چین ذخیره می‌شود که این موضوع ممکن است هزینه‌بر باشد و شفافیت را افزایش دهد. در مقابل، اسنپ شات از رأی‌گیری آفلاین استفاده می‌کند که هزینه کمتری دارد و فرآیند رأی‌گیری را سریع‌تر انجام می‌دهد.
