مشتقات مالی (Financial Derivatives) چیست؟ آشنایی با انواع، مزایا و معایب آن

زمانی که بخواهیم از بازارهای مالی صحبت کنیم، اساس یا بنیاد بسیاری از مفاهیمی که با آن سروکار داریم در مشتقات مالی خلاصه می‌شود و به همین دلیل است که بزرگ‌ترین موسسه‌های آموزشی در زمینه ترتیب محققان حوزه اقتصاد، توجه دو چندانی به حوزه بازارهای مشتقه می‌کنند. امروزه، بخش عمده‌ای از بودجه بسیاری از سازمان‌ها، خرج سرمایه‌گذاری‌های متنوع در بازارهای مالی مختلف می‌شود و به همین دلیل این کمپانی‌ها، همیشه نیازمند افراد باتجربه در حوزه بازارهای مشتقه برای به حداکثر رساندن بازدهی خود هستند.

در این مقاله، تمام تمرکز ما بر روی بررسی، تعریف و آموزش مشتقات مالی در زبانی ساده خواهد بود و پس از اتمام مقاله، دید جامع‌تری به بازارهای مالی و حتی بازاری که هم اکنون در حال معامله در آن هستید، خواهید داشت. این مقاله برای هر فرد فعال در بازار ارز دیجیتال یا هر بازارهای مالی دیگری توصیه می‌شود و در طول مقاله، چه حرفه‌ای و چه مبتدی باشید، با مفاهیمی بسیار مهمی روبه‌رو خواهید شد. بهتر است زمان را تلف نکرده و مستقیماً به سراغ مشتقات مالی و انواع آن در کنار مزایا و معایب هرکدام برویم.

آشنایی با مفهوم مشتقات مالی به زبان ساده

اگر به دنبال زبانی ساده برای آشنایی با مفهوم مشتقات مالی باشیم، می‌توانیم به آن بازارهای مشتق شده از هر دارایی پایه بگوییم که مبنای تمامی آنها بر اساس قراردادها مالی تنظیم می‌شود. این بازارهای موازی با بازار نقدی یا اسپات، امکان تنظیم قراردادهای خریدوفروش دارایی پایه‌ای را برای هدف‌های خاصی، مانند، پوشش ریسک، ایجاد انعطاف در استراتژی و… ایجاد می‌کنند.

مشتقات مالی، در اصطلاح عامیانه، قراردادهای مالی خریدوفروش هستند که قیمت آنها با دارایی پایه تنظیم شده در قرارداد مرتبط بوده و تریدرها حرفه‌ای را در معرض استفاده از بازارهای مالی گوناگون با اهداف مختلفی قرار می‌دهند. ارزش هر قرارداد مشتقه به نوسانات دارایی پایه مرتبط است و می‌تواند شامل محصولات مالی مختلفی از جمله اختیار معامله، قراردادهای آتی یا فیوچرز، فوروارد و سوآپ باشد. تریدرها و سرمایه‌گذاران به‌صورت عمده از مشتقات مالی برای محافظت در برابر ضررهای احتمالی، افزایش بازده و هدایت پویایی بازار استفاده می‌کنند.

درباره انواع مشتقات مالی

برای ذکر انواع مشتقات مالی، باید اضافه کنیم که این قراردادها می‌توانند در بازار صرافی‌ها، بروکر و کارگزاری‌ها صورت گیرند و امکان ایجاد این قراردادها در بازار OTC نیز فراهم شده است. از مهم‌ترین بازار مشتقات (Financial Derivatives)، می‌توان به بازار آپشن یا اختیار معامله، بازارهای آتی و پرپچوال (Perpetual)، سواپ و قراردادهای فوروارد اشاره داشت که تا به امروز میزبان بسیاری از سفته‌بازان، آربیتراژورها و تریدرهای حرفه‌ای هستند.

این قراردادها، امکان خریدوفروش اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و هر گونه دارایی پایه امروزی را ممکن می‌کنند و به طور معمول دارای اهرم و تاریخ انقضا برای هر قرارداد هستند. تمامی این قراردادها با توافق دو طرفین خریدار و فروشنده تنظیم شده و به نسبت دارایی پایه موردنظر نوسانات خود را دارند. قبل از آنکه تمامی انواع مشتقات مالی را بررسی کنیم، بهتر است اشاره شود که این بازارها بر خلاف عقیده بسیاری از تازه‌واردان بازارهای مالی، ابتدا برای پوشش ریسک، مدیریت سرمایه یا دارایی فراهم شده‌اند و هدف اصلی این قراردادها کسب سود به‌صورت فردی نیست.

معاملات آتی یا فیوچرز (Futures)

معاملات آتی یا فیوچرز (Futures)، بیشینه بسیاری قدیمی دارد که به سال‌های بین 1800 تا 1900 میلادی برمی‌گردد. بازار آتی که به آن بازار اهرمی نیز می‌گویند به دو صورت قراردادهای آتی با تاریخ انقضا (Futures) و آتی دائمی (Perpetual) دسته بندی می‌شود که هر کدام استفاده‌های به خصوص خود را دارند.

قراردادهای آتی دائمی، برای اولین‌بار توسط رابرت شیلر، در سال ۱۹۹۲ برای بازار مسکن و مستقلات معرفی شد. هدف شیلر از این قراردادها که تاریخ انقضایی نداشت، فراهم‌کردن نقدینگی مناسب برای دارایی‌هایی مانند بازار مسکن بود که به‌اصطلاح Illiquid هستند و فرایند قیمت‌گذاری آنها بسیار دشوار است. بعدها از قراردادهای آتی دائمی، استفاده‌های بسیار بیشتری شد و بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ و تریدرهای حرفه‌ای برای پوشش ریسک و مدیریت دارایی خود از این قراردادها به‌موازات تصمیمات مالی خود بهره بردند.

از پیوند بلاک‌چین و هوش مصنوعی، به پول می‌رسیم؟

جوابت تو شماره ۱۴ ماهنامه دامیننسه!

Please leave this field empty.

Δ

قراردادهای فوروارد (Forwards)

قرارداد فوروارد (Forwards)، در واقع توافقی غیراستاندارد بین دو طرف برای خرید یا فروش مقدار مشخصی از دارایی به قیمت از پیش تعیین شده‌ای در تاریخ معین در آینده هستند که به طور معمول در بازار OTC ثبت می‌شوند. hین قراردادها دارای مشخصاتی مانند دارایی پایه، مقدار، قیمت و تاریخ تحویل‌اند که این شرایط باتوجه‌به نیازهای طرفین درگیر تنظیم خواهد شد و در زمان معینی مستلزم به اجرا هستند. این قراردادها به‌منظور پوشش ریسک خریدوفروش در اسپات، توسط تریدرهای حرفه‌ای در بازار OTC تنظیم می‌شوند و از این بابت به آن قراردادهای غیراستاندارد می‌گویند.

قراردادهای فوروارد را می‌توان، نسخه‌ای پیچیده‌تری از معاملات آتی در نظر گرفت که ساختار آن همیشه بر تفاوت قیمت توافقی خریدار و فروشنده در آینده مشخص می‌شود. برای مثال، در قراردادهای فوروارد، دو طرفین معامله توافق می‌کنند که در زمان مشخصی، دارایی پایه‌ای را در هر قیمتی که در آن روز معامله شود، خریداری یا به فروش برسانند. کشاورزی را تصور کنید که مقدار زیادی گندم دارد و می‌خواهد بدون ریسک آنها را به فروش برساند. کشاورز قادر است به بازار برود و با فردی توافق کند که تا سه ماه آینده، ۱۰۰ کیلو گندم را به قیمت ۴۰ هزار تومان به او خواهد فروخت.

پس از اتمام سه ماه، قیمت گندم چه بالاتر و چه پایین‌تر از ۴۰ هزار تومان باشد، قرارداد باید اجرا شود و سود و ضرر کشاورز و بازرگانی که از او قصد خرید دارد، به قیمت روز گندم بستگی خواهد داشت. با افزایش قیمت گندم به ۴۵ هزار تومان، بازرگان سود خواهد کرد، زیرا، با نرخ ۴۰ هزار تومان آن را خریداری می‌کند و با کاهش قیمت به زیر ۴۰ هزار تومان، بازرگان متضرر و کشاورز سود می‌برد.

لوریج (Leverage)

لوریج یا اهرم (Leverage)، به‌جرئت مهم‌ترین مفهوم و قابلیت مورداستفاده در هر نوعی از بازار مشتقات است و متأسفانه بسیاری از فعالان تازه‌کار بازار ارز دیجیتال، به‌خوبی متوجه این اصطلاح مهم نیستند.
اهرم یا لوریج در صورت نمایی شاید چند ضریب عددی برای افزایش سرمایه اولیه شما در معاملات به نظر برسد، اما دارای مفهوم مهمی در بطن خود است. اهرم در واقع به استفاده از بدهی (وجوه قرض گرفته شده) برای تقویت بازده از سرمایه‌گذاری یا موقعیت معاملاتی اشاره دارد.

اگر مفهومی ساده برای اهرم در معاملات مشتقه در نظر بگیریم، اهرم به شما این قابلیت را می‌دهد که با سرمایه کمتری در هر موقعیت معاملاتی (خرید یا فروش) ورود کنید و ضرب اهرم مورداستفاده در سرمایه اولیه، ارزش مفهومی قرارداد شما را تعیین می‌کند. برای درک بهتر ارزش مفهومی، در نظر بگیرید که با سرمایه اولیه ۱۰۰۰ دلاری و اهرم ۱۰ وارد موقعیت لانگ یا خرید بیت کوین شده‌اید. در این صورت سرمایه اولیه شما ضرب در اهرم شده و ارزش مفهومی قرارداد شما را ۱۰۰۰۰ دلار می‌کند، درحالی‌که سرمایه اصلی شما ۱۰۰۰ دلار است.

حال اگر قیمت ۵ درصد افزایش یابد، ضرب در اهرم ۱۰ شما شده و ۵۰ درصد سود برای شما، معادل ۵۰۰ دلار فراهم می‌کند و از جهتی دیگر در صورت ریزش ۵ درصدی، متحمل ۵۰ درصد ضرر معادل ۵۰۰ دلار خواهید شد (نیمی از سرمایه اصلی شما).

پس در این صورت، میزان سود یا ضرر شما به‌ازای ارزش مفهومی قرارداد محاسبه خواهد شد و هرچه اهرم بیشتری به کار بگیرید، ریسک بسیار شدیدتری را در هر معامله پذیرفته‌اید. ازاین‌جهت، مشکل بسیاری از تریدرهای تازه‌کار این است که نرخ برگشت سرمایه (ROI) خود را با سرمایه اولیه محاسبه می‌کنند و توجهی به ریسک بالای اهرم خود ندارند.

با تفاسیر بالا، چندین عامل دیگر نیز می‌تواند در نتیجه معامله شما دخیل باشد که می‌توان به اهرم شناور و دوره‌های پرداخت فاندینگ‌ریت اشاره کرد. هر چه قرارداد شما که با توافق طرف فروشنده تنظیم شده، در زمان بیشتری باز بماند به نسبت تسلط خریداران و فروشندگان باید نرخ فاندینگ‌ریت به طرفین پرداخت شود. در واقع در بازارهای آتی با هر نوسانی، خواه به نفع قرارداد شما و چه بر خلاف جهت آن، ضرب در اهرم می‌شود و بهتر است بگوییم همان‌گونه که امکان سوددهی بیشتری را ارائه می‌کند، امکان ازدست‌رفتن سرمایه شما را نیز تسهیل می‌کند.

نکته‌ای که بسیاری از تریدرهای ارز دیجیتال به آن توجه نمی‌کنند، اهرم شناور بسیاری از صرافی‌ها است. با اهرم شناور (Float Leverage)، هر چه موقعیت شما بیشتر بر خلاف انتظار یا پیش‌بینی شما حرکت کند، اهرم افزایش خواهد یافت و با درنظرگرفتن مفهومی مانند فاندینگ‌ریت، منجر به ضرر بسیاری از تریدرها می‌شود.

در نمای کلی، ضرب اهرم در سرمایه اولیه شما در نوسانات دارایی پایه نیز تأثیرگذار است و هر چه دارایی پایه پر نوسان تری مانند، ارزهای دیجیتال را معامله کنید، حاشیه ریسک شما به‌مراتب سنگین‌تر خواهد بود. شاید جالب باشد که به عقیده بسیاری از محققین، اهرم‌های مورداستفاده بسیار بالا توسط کمپانی‌ها و سرمایه‌گذاران، باعث ایجاد بحران بزرگ اقتصادی سال ۲۰۰۸ بود.

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option)

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن (Options)، همان‌طور که از اسم آن نیز پیدا است، قراردادهایی هستند که به شما اختیاری را برای خرید یا فروش دارایی پایه‌ای در زمانی مشخص، بدون تعهد بر اجرای آن می‌دهند. تمامی قراردادهای اختیار معامله، دارای اندازه (برای مثال یک بیت کوین یا مقدار دلاری)، تاریخ سررسید یا انقضا، قیمت اعمال (Strike) و پریمیوم یا وجه تضمین هستند.

فراتر از جزئیات هر قرارداد اختیار معامله، تریدرها می‌توانند نسبت به گمانه‌زنی خود، قراردادهای اختیار خرید (Call) یا اختیار فروش (Put)، تنظیم کرده و نسبت به‌پیش بینی خود از این قراردادها برای پوشش ریسک، پوشش خرید یا فروش دارایی و اهداف دیگر استفاده کنند. بازار آپشن از آنچه که به نظر می‌رسد، دارایی پیچیدگی بسیار زیادی است و برای تریدرهای مبتدی توصیه نمی‌شود. در این بازار، تریدرهای حرفه‌ای، به‌عنوان خریدار قراردادهای فروش (Put Buyer)، فروشنده قرارداد خرید (Call Seller) و بالعکس ورود می‌کنند و حتی می‌توانند سفارش گذار (میکر) یا سفارش پذیرنده (تیکر) باشند.

در بازار آپشن، نویسنده قرارداد (فروشنده)، وجه تضمین را از خریدار به‌عنوان فی دریافت می‌کند و خریدار قرارداد (مالک) حق اجرا یا فسخ را خواهد داشت. نویسنده قرارداد (فروشنده)، هیچگاه نمی‌تواند از اجرای قرارداد در تاریخ سررسید خودداری کند و حق اجرا تنها بر عهده مالک یا خریدار است. (مانند قرارداد خرید ملک) برای‌آنکه به‌سادگی با مفاهیم اولیه بازار آپشن آشنا شوید، بهتر است مثالی ساده را برای انجام یک معامله در بازار آپشن طراحی کنیم؛ این مثال، تنها برای سادگی و درک بهتر شما طراحی شده است و باید به موارد تخصصی زیادی برای انجام معاملات آپشن اشراف داشته باشید.

محمد، یک تریدر در بازار ارز دیجیتال است و نسبت به قیمت کنونی بیت کوین در محدوده ۱۰۰۰۰ دلار، دیدگاه صعودی داشته و فکر می‌کند که در ماه آینده، قیمت توانایی رشد تا محدوده ۱۴۰۰۰ دلار را دارد. اگر محمد در بازار نقدی، یک بیت کوین خریداری کند، با ذکر نوسانات شدید قیمت، متحمل ریسک زیادی است و گزینه پیش روی او قرارداد اختیار خرید در بازار آپشن خواهد بود. پس او قرارداد اختیار خریدی را در بازار آپشن به‌صورت زیر خریداری می‌کند:

• قیمت خرید: ۱۰,۰۰۰ دلار
• قیمت اعمال (Strike): ۱۳٬۰۰۰ دلار
• وجه تضمین یا پریمیوم: ۴۰۰ دلار
• تاریخ سررسید: ماه بعدی
• مقدار: یک بیت کوین (۱۰,۰۰۰ دلار)

محمد در قرارداد بالا، خریدار قرارداد خرید بیت کوین (Buyer Call) است و حق اجرا یا فسخ قرارداد را در زمان سررسید خواهد داشت. اگر در ماه آینده، قیمت بیت کوین به ۱۴۰۰۰ دلار برسد، او می‌تواند قرارداد را اجرا و یک بیت کوین به ارزش ۱۳۰۰۰ دلار خریداری و با ۶۰۰ دلار سود خارج شود. (با کسر ۱۰۰۰ دلار سود از وجه تضمین ۴۰۰ دلاری)

اگر قیمت بیت کوین، در ماه آینده برای مثال، به ۸۰۰۰ دلار ریزش کرد، محمد اختیار دارد که قرارداد را منعقد نکرده و تنها با ۴۰۰ دلار پرداختی بابت وجه تضمین خارج شود. با احتساب بالا، اگر محمد در بازار نقدی یا اسپات بیت کوین خریداری کرده بود، متحمل ۲۰۰۰ دلار ضرر می‌شد و کاملاً مشخص است که با این فرایند، ریسک او پوشش داده شده است.

لازم به ذکر است که وجه تضمین ذکر شده، تنها مقداری تمثیلی است و این مقدار نسبت به نوسانات دارایی شما، مقدار ارزش زمانی و واقعی قرارداد به همراه عوامل دیگر در صرافی‌ها تنظیم می‌شود. در ساده‌ترین حالت، مقدار زمان بین ایجاد قرارداد تا تاریخ سررسید، فاصله قیمت اعمال و قیمت بازار به همراه نوسانات دارایی پایه، نرخ پریمیوم را تعیین می‌کند.

اکنون که با قراردادهای بازار آپشن بیشتر آشنا شدید، بهتر است اشاره کنیم که بیشتر تریدرهای حرفه‌ای در این بازار، با موقعیت‌های برهنه وارد بازار نمی‌شوند و قراردادهای اختیار خریدوفروش آنها با اهداف مختلفی به نسبت استراتژی آنها اعمال خواهد شد. مفهوم بالا اگر به آن دقت کافی شود، تفاوت اصلی میان فردی حرفه‌ای و آموزش‌دیده در بازارهای مالی را نسبت به باقی افراد مشخص می‌کند و باید بگوییم که توهم سود همیشگی در بازارهای مشتقه، نتیجه‌ای جز ضررهای مالی غیرقابل‌جبران نخواهد داشت.

قرارداد سبد دارایی‌های متفاوت (CFD)

قرارداد سبد دارایی‌های متفاوت (CFD)، از دیگر انواع بازار مشتقات مالی است که به تریدرها اجازه می‌دهد تا در مورد تغییرات قیمت دارایی‌های مختلف بدون داشتن مالکیت واقعی، حدس و گمان بزنند. قراردادهای سبد دارایی‌های متفاوت، در تعریفی ساده، قراردادهایی بین خریدار و فروشنده هستند که در آن فروشنده تفاوت بین ارزش فعلی دارایی و ارزش آن را در پایان قرارداد به خریدار می‌پردازد.

این بازار مشتقه، بیشتر برای گمانه‌زنی (Speculate) توسط سرمایه‌گذاران یا کمپانی‌ها استفاده می‌شوند و به آن‌ها امکان می‌دهد در کنار سرمایه‌گذاری بلندمدت، در صورت قرارگیری در بازارهای صعودی یا نزولی، از رشد و ریزش بازار نیز برای پویایی سرمایه و کاهش ریسک بهره ببرند.

این قراردادها می‌توانند بر روی دارایی‌های پایه متفاوتی اعم از ارزهای دیجیتال، کالا، سهام و… تنظیم شوند و سود یا زیان بر اساس تفاوت بین قیمت باز و بسته‌شدن قراردادها بستگی خواهد داشت. این قراردادها نیز مانند هر بازار مشتقه دیگر، دارای اهرم هستند و معمولاً به‌صورت مدیریت شده‌ای ارائه خواهند شد.

مبادله (Swap)

بازار مبادله (Swap)، از دیگر امکانات بازارهای مشتقه است که در طی آن، قرارداد مالی بین دو طرف قرارداد، برای مبادله دارایی‌هایی که دارای جریان نقدی برای یک دوره زمانی معین هستند، صورت می‌پذیرد. در زمان شروع قرارداد، ارزش حداقل یکی از دارایی‌های مورد مبادله توسط متغیری تصادفی یا نامشخص، مانند نرخ بهره یا قیمت کالا تعیین می‌شود.

در اصطلاح ساده، این ابزارهای مالی، قراردادهای سفارشی شده‌ای هستند که در بازار خارج از بورس (OTC) بین اشخاص خصوصی معامله می‌شوند و به دودسته سواپ نرخ بهره و سواپ ارز رایج‌اند. این قراردادها بر خلاف سایر بازارها، بیشتر توسط بانک‌ها، مؤسسات بیمه، نهادهای خصوصی و دولتی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برای‌آنکه بهتر متوجه مفهوم سواپ یا مبادلات شوید، دو کمپانی بزرگ را در نظر بگیرید که در دو کشور مختلف مستقرند. کمپانی A که در آمریکا مستقر است و برای انجام امور مالی نیاز به یورو و کمپانی B مستقر در اروپا نیاز به دلار دارد.

پس این دو کمپانی طبق تنظیم قراردادی چند ساله، باید در کنار تبادل مقدار توافقی دلار و یورو، مقداری نرخ بهره در ازای قرض دارایی به یکدیگر پرداخت کنند. این مقدار نسبت به نوسانات هر دارایی پایه و ارزش آن متغیر است و هر کمپانی مستلزم پرداخت آن طبق شرایط قرارداد خواهد بود.

این قرارداد به هر دو کمپانی کمک می‌کند که جریان نقدینگی مناسبی را کسب کرده و از طریق این سرمایه ورودی به سرمایه‌گذاری‌های مختلف ورود کنند. بااین‌حال، آنچه سود یا زیان کلی هر کمپانی را مشخص می‌کند، میزان نوسانات هر دارایی است که باید نرخ بهره را معادل آن پرداخت کنند. (کمپانی A و B باید نرخ بهره را به‌صورت دارایی که قرض گرفته‌اند، پرداخت کنند)

کاربرد ابزار مشتقه در بازارهای مالی چیست؟

اگر تا به اینجا، به‌خوبی مقاله را مطالعه کرده باشید، با دنیایی از کاربرد به‌واسطه ابزار مشتقه در بازارهای مالی مواجه شده‌اید و بدون شک، دلیل اصلی تمرکز بسیاری از کمپانی‌ها برای استفاده از این بازارهای هوشمند نیز ریشه در موارد بررسی شده در قبل دارد. کاربردهای بازار مشتقات مالی و ابزارهای مبتنی بر آن، به میزانی گسترده و متنوع است که شاید کتابی هزارصفحه‌ای از پوشش کامل آن ناتوان باشد، بااین‌حال، در این بخش به مهم‌ترین کاربردهای ابزار مشتقه اشاره خواهیم کرد که به نسبت هدف سرمایه‌گذاری شما قابل‌استفاده است.

پوشش ریسک یا هجینگ (Hedging) با بازار آپشن

اصلی‌ترین و مهم‌ترین کاربرد بازار مشتقات، ایجاد قابلیت پوشش ریسک یا هجینگ برای هر گونه سرمایه‌گذار و کمپانی تجاری است. اگر نگاهی تخصصی‌تر به بازارهای مالی داشته باشیم، مهم‌ترین فاکتور که توسط مهندسان داده اقتصادی کمپانی‌های بزرگ در معرض دید است، کاهش حاشیه ریسک و ایجاد نقدینگی مناسب برای تصمیمات مهم کمپانی در آینده خواهد بود.

کمپانی سرمایه‌گذاری بزرگی را تصور کنید که ۱۰ میلیارد دلار در سهام کمپانی‌های حوزه تکنولوژی سرمایه‌گذاری کرده است. وقتی خبر فوق را در رسانه‌های محلی می‌شنوید، شاید اولین فکری که به سرتان بزند، سهل‌انگاری مدیران کمپانی خواهد بود، اما باید بگوییم که این خرید، بدون شک توسط قراردادهای دیگر پوشش ریسک می‌شود. اگر همچنان هضم مفهوم بالا برای شما سخت یا دشوار است، با مثال زیر کاملاً متوجه رویکرد هوشمندانه بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ یا کمپانی‌های موفق خواهید شد:

سرمایه‌گذار بزرگی در بازار ارز دیجیتال، اقدام به خرید بیش از ۱۰۰ بیت کوین در بازار نقدی یا اسپات با مبلغ پرداختی ۵۰۰۰۰ دلار به‌ازای هر بیت کوین می‌کند و قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت را به همراه پوشش ریسکی معقول دارد. کاملاً مشخص است که اگر در طول زمان، قیمت بیت کوین کاهش شدیدی یابد، سرمایه‌گذار ما ورشکسته و سرمایه‌اش نابود خواهد شد. اما سرمایه‌گذار ما به‌خوبی متوجه ریسک وارده به سرمایه خود است و قصد دارد ریسک خود را با بازارهای مشتقه کاهش دهد.

پس سرمایه‌گذار به سراغ بازار آپشن می‌رود و قرارداد اختیار فروشی را متناسب با سرمایه خود در قیمت اعمال ۴۸۰۰۰ دلار خریداری می‌کند. اگر قیمت بیت کوین در طول سرمایه‌گذاری او رشد شدیدی کند، مشخص است که سرمایه‌گذار ما می‌تواند در اسپات بیت کوین خود را به فروش و با پرداخت پریمیوم، قرارداد را اجرا نکند. (او خریدار قرارداد اختیار فروش است یا Put Buyer، پس حق اجرا یا فسخ دارد)

از طرف دیگر، درصورتی‌که قیمت بیت کوین کاهش شدیدی یابد و به زیر ۴۸۰۰۰ دلار برسد، او توانایی اعمال قرارداد فروش خود را خواهد داشت و می‌تواند با سود حاصل از اجرای قرارداد اختیار فروش خود، ضرر حاصل از ریزش بیت کوین را جبران کند.

ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری

بازارهای مشتقه یکی از بهترین ابزارها برای ایجاد تنوع در سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شوند. در بازارهای مشتقه با خرید قراردادهای مربوط به کالا یا ارزهایی که همبستگی (Correlation) منفی با یکدیگر دارند، ریسک وارده به شما نیز کاهش می‌یابد. (اهرم بسیار کم)

برای مثال فردی که در بازارهای ریسکی مانند، سهام سرمایه‌گذاری کرده است، خرید یا استفاده از ابزارهای مشتقات برای ایجاد قرارداد خرید اوراق‌قرضه که ضریب همبستگی منفی با سهام دارد، معقول به نظر خواهد رسید و با ایجاد سبدی از کالاها، ارزها، سهام و… که نسبت همبستگی منفی با یکدیگر دارند، میانگین کلی سبد در ریسک کمتری قرار خواهد گرفت. البته لازم به ذکر است که استفاده از این ابزارها در بازار ارز دیجیتال به‌منظور ایجاد پراکندگی در بین سبد سرمایه‌گذاری، از لحاظ فنی و اقتصادی کار اشتباهی است. زیرا، بسیاری از ارزهای دیجیتال، همبستگی مثبتی با بیت کوین دارند.

نکتهٔ دیگری که ایجاد پراکندگی مهم است، ترکیب آن با بازارهای نقدی است. شما باید همیشه متوجه آن باشید که درصد کمتری از سرمایه خود را به بازار مشتقات اختصاص دهید و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری با روش پراکندگی، تنها به ضریب همبستگی خلاصه نمی‌شود.

ایجاد کارایی برای نقدینگی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای بازارهای مشتقه، ایجاد کارایی برای نقدینگی سرمایه‌گذاران و سازمان‌ها است. امروزه با رشد شدید تورم و کاهش ارزش بسیاری از ارزها، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از شیوه‌های مختلف و ابزارهای گوناگون بازار مشتقات، کارایی بهتری را برای افزایش بازدهی خود فراهم کنند. نکته‌ای که بسیاری از مردم در نظر نمی‌گیرند، ریسک بالای کاهش ارزش دارایی با راکد ماندن آن است و همان‌طور که تورم، ارزش زیادی از پول رایج جهان را خدشه‌دار می‌کند، بازارهای مشتقه، امکان احیا سرمایه و پویایی بازارها را تأمین خواهند کرد.

مزایا و ریسک‌های مشتقات مالی چیست؟

مشتقات مالی، در کنار تمامی مزایایی که تا به اکنون مرور کرده‌ایم، ریسک‌های سنگینی نیز با خود به همراه دارند و بدون شک، هیچ تریدر، سرمایه‌گذار، سازمان و موسسه‌ای بدون درنظرگرفتن خطرپذیری شدیدی این بازارها به آنها ورود نخواهد کرد. زمانی که حرف از اقتصاد به میان بیاید، این علم بزرگ لازمهٔ شناخت و چشم‌اندازی مناسبی بر چگونگی استفاده از پول یا دارایی را مطرح می‌کند و دقیقاً زمانی که سرمایه‌گذاران بازارهای مالی، قوی سیاه حباب‌های بزرگ مالی را فراموش کنند، رکودهای مالی همه را از خواب زمستانی بیدار خواهد کرد.

اکنون با این تفاسیر، بهتر است چندی از مهم‌ترین مزایا و ریسک‌های مشتقات مالی را به‌صورت اجمالی مرور کنیم تا به‌خوبی ملکهٔ ذهن شما شود:

آیا استفاده از مشتقات مالی در سرمایه‌گذاری، مناسب است؟

بازارهای مشتقه یا مشتقات مالی، می‌توانند در کنار سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت مناسب باشند و اصلی‌ترین کلید استفاده یا امتناع از آنها، به دانش شما از این بازارهای بسیار تخصصی باز خواهد گشت. در این بازارهای پویا، درصورتی‌که بتوانید به درک مناسبی از ساختار و چگونگی آنها دست یابید، برای پوشش ریسک و اطمینان از حفظ سرمایه شما در بلندمدت بهترین گزینه خواهند بود که تا به اکنون نیز میزبان بسیاری از سرمایه‌گذاران و تریدهای مختلف هستند.

اگر قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت را دارید و فکر می‌کنید که بازارهای مشتقه برای شما مفید خواهند بود، ابتدا به‌خوبی با مفاهیم اقتصادی اولیه در هر یک از بازارها آشنا شوید و پس از کسب تجربه مناسب، نسبت به استفاده از آنها اقدام کنید.

سؤالات متداول

• مشتقات مالی چیست؟

مشتقات مالی در بیانی ساده، بازارهایی با قراردادهای مالی خریدوفروش هستند که قیمت آنها با دارایی پایه تنظیم شده در قرارداد مرتبط بوده و تریدرهای حرفه‌ای را در معرض استفاده از بازارهای مالی گوناگون با اهداف مختلفی قرار می‌دهند.

• کاربردهای مشتقات مالی چیست؟

کاربردهای مشتقات مالی تا به امروز بسیار گسترده است و از مهم‌ترین آنها می‌توان به پوشش ریسک، افزایش نقدینگی بازار، ایجاد انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به شرایط بازار و انجام معاملات مختلف در بازارهای گوناگون اشاره کرد.

• انواع مشتقات مالی کدام‌اند؟

از مهم‌ترین انواع مشتقات مالی تا به امروز، بازار آپشن یا اختیار معامله، بازار آتی و آتی دائمی، سواپ یا مبادله و…. هستند که همگی آنها دارای قراردادهای مختص به خود، به همراه وجود مفهومی اساسی به نام اهرم‌اند.