آشنایی با انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه

بازارهای مالی، اصولا به هر بازاری که در آن معامله اوراق بهادار انجام می‌شود مانند بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس، بازار مشتقات و غیره گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد بهتر اقتصادهای سرمایه‌داری، حیاتی هستند. قبل از معرفی و پرداختن به انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه ابتدا بهتر است بازارهای مالی را بهتر بشناسیم.

شناخت انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی با تخصیص منابع و ایجاد نقدینگی برای کسب و کارها و کارآفرینان، نقشی حیاتی در تسهیل عملکرد جریان اقتصادهای سرمایه‌داری ایفا می‌کنند. بازارها، تجارت دارایی‌های مالی خود را برای خریداران و فروشندگان آسان می‌کنند. بازارهای مالی، محصولات اوراق بهاداری را ایجاد می‌کنند که برای افرادی مانند سرمایه‌گذاران که دارای وجوه اضافی هستند، بازدهی ایجاد می‌کند. آن‌ها این وجوه را در اختیار کسانی قرار می‌دهند که به پول نیاز دارند. (قرض گیرندگان) بازارهای مالی با خرید و فروش انواع مختلفی از ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها و مشتقات ساخته می‌شوند. بازارهای مالی به شدت به شفافیت اطلاعاتی متکی هستند تا اطمینان حاصل کنند که بازارها قیمت‌های مناسب را تعیین می‌کنند.

برخی از بازارهای مالی کوچک، دارای فعالیت اندک هستند و برخی دیگر مانند بورس نیویورک (NYSE) به صورت روزانه تریلیون‌ها دلار اوراق بهادار معامله می‌کنند. بازار سهام، یک بازارهای مالی است که سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا سهام شرکت‌های سهامی عام را خریداری کرده و یا بفروشند. بازار سهام اولیه نیز جایی است که سهام جدید به نام عرضه‌های عمومی اولیه (IPO) به فروش می‌رسد. هر گونه معامله بعدی آن سهام در بازار ثانویه اتفاق می‌افتد. به عبارتی، بازار ثانویه جایی که سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را که قبلاً مالک آن هستند خریداری کرده و یا می‌فروشند. قیمت اوراق بهادار معامله شده در بازارهای مالی ممکن است لزوماً ارزش ذاتی واقعی آن‌ها را منعکس نکند. در ادامه به معرفی انواع بازارهای مالی می‌پردازیم.

دانلود هفتمین ماهنامه دامیننس

سواد اقتصادی و ذهنیت برنده در دنیای کریپتوکارنسی

Please leave this field empty.

Δ

انواع بازارهای مالی

در زیر انواع بازارهای مالی را معرفی کرده و توضیح مختصری از هر یک داده­ایم:

بازار سهام

شاید فراگیرترین بازارهای مالی، بازار سهام باشند. بازار سهام جایی است که شرکت‌ها سهام خود را در آن فهرست می‌کنند و سهام توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود. بازار سهام توسط شرکت‌ها برای افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) استفاده می‌شود و سهام متعاقباً بین خریداران و فروشندگان مختلف در بازاری که به عنوان بازار ثانویه شناخته می‌شود، معامله می‌گردد. سهام، ممکن است در بورس‌های فهرست شده مانند بورس نیویورک (NYSE) یا خارج از بورس (OTC) معامله شود. بیشتر معاملات سهام از طریق مبادلات تنظیم شده انجام می‌شود و این‌ها نقش مهمی در اقتصاد به عنوان معیاری برای سنجش سلامت کلی در اقتصاد و همچنین تأمین سود سرمایه و درآمد سود سهام برای سرمایه گذاران ایفا می‌کنند. شرکت‌کنندگان در بازار سهام شامل سرمایه‌گذاران و معامله‌گران چه به صورت خرده‌فروشی و چه نهادی و همچنین بازارسازان و متخصصانی هستند که نقدینگی را حفظ کرده و بازارهای دوطرفه را ارائه می‌کنند. کارگزاران نیز اشخاص ثالثی هستند که معاملات بین خریداران و فروشندگان را تسهیل می‌کنند.

بازار فرابورس یکی دیگر از انواع بازارهای مالی

بازار خارج از بورس (OTC)، یک بازار غیرمتمرکز است یعنی دارای مکان‌های فیزیکی نبوده و معاملات در آن به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. فعالان بازار، اوراق بهادار را مستقیماً بین دو طرف معامله (بدون کارگزار) معامله می‌کنند. در حالی که بازار فرابورس ممکن است معاملات سهام خاصی را انجام دهد. (مثلا شرکت‌های کوچک‌تر یا پرریسک‌تر که معیارهای فهرست‌بندی بورس‌ها را ندارند.) با این حال برخی از بازار مشتقه منحصراً فرابورس است و بنابراین بخش مهمی از بازارهای مالی را تشکیل می‌دهد.

بازار اوراق قرضه

اوراق قرضه اوراق بهاداری است که در آن سرمایه‌گذار پول را برای مدت معینی با نرخ بهره از پیش تعیین شده، وام می‌دهد. ممکن است یک اوراق قرضه را به عنوان توافقی بین وام دهنده و وام گیرنده در نظر بگیرید که شامل جزئیات وام و پرداخت‌های آن است. اوراق قرضه توسط شرکت‌ها و همچنین توسط شهرداری‌ها، ایالت‌ها و دولت‌های مستقل برای تامین مالی پروژه‌ها و عملیات منتشر می‌شود. به عنوان مثال، بازار اوراق قرضه اوراق بهاداری مانند اسکناس‌های صادر شده توسط خزانه داری را می‌فروشد.

بازار پول

معمولاً بازارهای پولی، محصولاتی با سررسید کوتاه مدت (کمتر از یک سال) با نقدشوندگی بالا معامله می‌کنند و با درجه بالایی از ایمنی و بازده نسبتاً کم بهره مشخص می‌شوند. در سطح عمده فروشی بازار پول شامل معاملات با حجم بالا بین مؤسسات و معامله گران است. در سطح خرده فروشی نیز شامل وجوه متقابل بازار پول خریداری شده توسط سرمایه گذاران فردی و حساب‌های بازار پولی است که توسط مشتریان بانک افتتاح می‌شود.

بازار مشتقه یکی دیگر از انواع بازارهای مالی

مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف که ارزش آن بر اساس یک دارایی مالی اساسی توافق شده (مانند اوراق بهادار) یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها (مانند یک شاخص) است. اوراق مشتقه اوراق بهادار ثانویه‌ای هستند که ارزش آن‌ها صرفاً از ارزش اوراق بهادار اولیه‌ای که به آن مرتبط هستند، ناشی می‌شود.

به جای معامله مستقیم سهام، یک بازار مشتقه در قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر محصولات مالی پیشرفته معامله می‌کند که ارزش خود را از ابزارهای اساسی مانند اوراق قرضه، کالاها، ارزها، نرخ‌های بهره، شاخص‌های بازار و سهام به دست می‌آورد.

بازارهای آتی، جایی هستند که قراردادهای آتی در آن فهرست شده و مورد معامله قرار می‌گیرند. برخلاف فورواردها که در خارج از بورس معامله می‌کنند، بازارهای آتی از مشخصات قرارداد استاندارد شده استفاده می‌کنند. این قراردادها به خوبی تنظیم می‌شوند و از حساب‌های پایاپای برای تسویه و تایید معاملات استفاده می‌کنند. هر دو بورس اوراق بهادار و اختیار معامله ممکن است قراردادهایی را در طبقات مختلف دارایی مانند سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت، کالاها و غیره فهرست کنند.

بازار فارکس

بازار فارکس، بازاری است که در آن شرکت کنندگان می‌توانند خرید، فروش، پوشش ریسک و سفته بازی بین جفت ارزها را انجام دهند.

این بازار ارز، بیش از ۵ تریلیون دلار معاملات روزانه را انجام می‌دهد که بیشتر از مجموع بازارهای آتی و سهام است. همانند بازار فرابورس، بازار فارکس نیز غیرمتمرکز بوده و متشکل از شبکه‌ای جهانی از رایانه‌ها و کارگزاران از سراسر جهان است. بازار فارکس متشکل از بانک ها، شرکت‌های تجاری، بانک‌های مرکزی، شرکت‌های مدیریت سرمایه گذاری، صندوق‌های تامینی و کارگزاران و سرمایه گذاران خرده فروشی فارکس است.

بازار کامودیتی

بازار کامودیتی یا کالا، مکانی است که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برای تبادل کالاهای فیزیکی مانند محصولات کشاورزی (مانند ذرت، دام، سویا)، محصولات انرژی (نفت، گاز، اعتبار کربن)، فلزات گران بها (طلا، نقره، پلاتین) یا کالاهایی (مانند پنبه، قهوه و شکر) از آن استفاده می‌کنند. این بازار به عنوان بازار کالای نقطه‌ای شناخته می‌شود جایی که کالاهای فیزیکی با پول مبادله می‌شوند. با این حال عمده معاملات در این کالاها در بازار مشتقه انجام می‌شود که از کالاهای لحظه‌ای به عنوان دارایی‌های اساسی استفاده می‌کند. معاملات در این بازار به دو دسته اسپات (کالاهای اساسی با پول مبادله می‌شوند) و آتی (کالاهای اساسی در تاریخی مشخص با قیمتی مشخص معامله می‌شوند) انجام می‌پذیرد.

بازار ارزهای دیجیتال

در چند سال گذشته شاهد معرفی و ظهور ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم دارایی‌های دیجیتال غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین بوده‌ایم. امروزه صدها توکن ارزهای دیجیتال در دسترس هستند و در سراسر جهان در صرافی‌های آنلاین معامله می‌شوند. این صرافی‌ها میزبان کیف پول‌های دیجیتالی هستند تا معامله گران بتوانند یک ارز دیجیتال را با ارز دیگر یا پول‌های فیات مانند دلار یا یورو و غیره مبادله کنند. از آن جایی که اکثر صرافی‌های رمزنگاری، پلتفرم‌های متمرکز هستند دارایی کاربران همواره در معرض هک یا کلاهبرداری قرار دارند. صرافی‌های غیرمتمرکز نیز در دسترس هستند که بدون هیچ مرجع مرکزی کار می‌کنند. این صرافی‌ها امکان تجارت مستقیم همتا به همتا (P۲P) ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به یک مرجع واقعی مبادله برای تسهیل تراکنش‌ها فراهم می‌کنند. معاملات آتی و اختیار معامله در ارزهای دیجیتال اصلی نیز موجود است.

گفتار پایانی!

در این نوشتار با انواع بازارهای مالی اعم از بازار سهام، فرابورس، اوراق قرضه، مشتقه، فارکس، کامودیتی، بازار ارزهای دیجیتال آشنا شدیم. هر یک از این بازارها دارای ویژگی‌ها و شرایط خاصی برای معامله هستند که جهت کسب اطلاعات بیشتر بهتر است مطالب درج شده در هر قسمت را مطالعه نمایید.

پرسش‌های متداول!

• انواع بازارهای مالی چیست؟

برخی از نمونه‌های انوع بازارهای مالی و نقش‌های آن‌ها شامل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، فارکس، کالاها و بازار املاک و مستغلات و چندین مورد دیگر است. بازارهای مالی را می‌توان به بازارهای سرمایه، بازار پول، بازارهای اولیه در مقابل ثانویه و بازارهای فهرست شده در مقابل بازارهای فرابورس تقسیم کرد.

• انواع بازارهای مالی چگونه کار می‌کنند؟

علی رغم پوشش بسیاری از طبقات دارایی‌های مختلف و داشتن ساختارها و مقررات مختلف همه بازارهای مالی اساساً با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان در یک دارایی یا قرارداد و اجازه دادن به آن‌ها برای تجارت با یکدیگر کار می‌کنند. این کار اغلب از طریق یک مزایده قیمت انجام می‌شود.

• کارکردهای اصلی انواع بازارهای مالی چیست؟

بازارهای مالی به دلایل مختلفی وجود دارند، اما اساسی‌ترین کارکرد آن‌ها این است که امکان تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی‌ها در یک اقتصاد مالی را فراهم کنند. بازارهای مالی با اجازه دادن به بازار آزاد برای جریان سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روان‌تر می‌کنند و در عین حال به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند در افزایش سرمایه در طول زمان مشارکت کنند.