اکسارپی لجر چیست؟ همه چیز درباره XRPL

با وجود آشنا بودن اسم ریپل برای فعالین حوزه کریپتو، کم‌تر کسی با موتور محرک اصلی این اکوسیستم، یعنی اکسارپی لجر (XRP Ledger)، آشناست. این دفتر کل توزیع شده، یک زیرساخت مالی متن‌باز است که نه برای رقابت با بیت کوین، بلکه برای حل چالش‌هایی طراحی شده که بیت کوین و بسیاری دیگر از شبکه‌ها با آن روبرو هستند؛ چالش‌هایی مثل تسویه آنی و کم‌هزینه تراکنش‌ها در مقیاس جهانی.

این مقاله به سراغ هسته اصلی این فناوری می‌رود تا به دور از هیاهوی توکن XRP، شما را با این فناوری، نحوه عملکرد آن و پتانسیل‌هایی که برای آینده سیستم‌های پرداخت دارد، آشنا کند.

اکسارپی لجر چیست؟

اکسارپی لجر که به‌اختصار XRPL نیز نامیده می‌شود، یک دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger Technology یا DLT) متن‌باز، عمومی و غیرمتمرکز به‌شمار می‌رود. این فناوری که در سال ۲۰۱۲ معرفی شد و قیمت لحظه ای ریپل (XRP) به‌عنوان توکن بومی آن همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده، با یک هدف مشخص و متمرکز طراحی شده که آن هم ایجاد یک شبکه جهانی برای تسویه آنی، ارزان و مطمئن پرداخت‌ها و انتقال ارزش است.

برخلاف بسیاری از بلاکچین‌های دیگر، XRP Ledger از ابتدا برای کاربردهای تجاری و مالی به‌وجود آمده. این شبکه قادر است تراکنش‌ها را در عرض ۳ تا ۵ ثانیه با هزینه‌ای بسیار ناچیز (معمولا کم‌تر از یک سنت) تایید و تسویه کند. به زبان ساده‌تر، وقتی می‌پرسیم اکسارپی لجر چیست، می‌توان آن را یک زیرساخت مالی دیجیتال در نظر گرفت که به توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا راه‌حل‌های پرداختی قدرتمند و کارآمدی بسازند.

تاریخچه مختصری از XRPL

ایده اولیه اکسارپی لجر در سال ۲۰۱۱ توسط سه مهندس به نام‌های دیوید شوارتز (David Schwartz)، جد مک‌کالب (Jed McCaleb) و آرتور بریتو (Arthur Britto) شکل گرفت. آن‌ها با الهام از بیت کوین اما با نگاهی منتقدانه به محدودیت‌های آن، به‌دنبال ساخت شبکه‌ای پایدارتر و کارآمدتر بودند که به‌طور خاص برای انجام پرداخت‌ها بهینه شده باشد. هدف اصلی، خلق یک سیستم دیجیتال برای انتقال ارزش بود که به ماینر بیت کوین برای استخراج پرهزینه نیاز نداشته باشد.

پس از تکمیل و راه‌اندازی XRPL در سال ۲۰۱۲، این سه بنیان‌گذار به همراه کریس لارسن (Chris Larsen)، شرکتی به‌نام NewCoin را تاسیس کردند که مدتی بعد به OpenCoin و در نهایت به Ripple تغییر نام داد. در ابتدای کار، بنیان‌گذاران ۸۰ میلیارد از ۱۰۰ میلیارد توکن XRP از پیش استخراج‌شده را به شرکت ریپل هدیه دادند تا این شرکت برای توسعه کاربردهای شبکه و ایجاد مشارکت‌های تجاری از آن استفاده کند.

تفاوت XRPL با شرکت ریپل

برای اینکه بدانیم تفاوت ریپل با اکسارپی لجر چیست، باید به مفاهیم زیر توجه کنیم:

• XRP Ledger: یک فناوری متن‌باز و غیرمتمرکز؛ زیرساختی که هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند.
• ریپل: یک شرکت خصوصی نرم‌افزاری که از فناوری XRPL برای ارائه محصولات و خدمات خود به بانک‌ها و موسسات مالی استفاده می‌کند.
• ایکس‌آرپی : ارز دیجیتال بومی شبکه XRPL که به‌عنوان یک دارایی دیجیتال مستقل عمل می‌کند.

بنابراین، شرکت ریپل خالق XRPL نیست، بلکه یکی از مشارکت‌کنندگان اصلی و کاربران مهم این شبکه محسوب می‌شود. این تمایز اهمیت زیادی دارد و نکته‌ای کلیدی برای افرادی است که به فکر خرید ریپل هستند؛ زیرا نشان می‌دهد که حتی اگر فردا شرکت ریپل وجود نداشته باشد، اکسارپی لجر به‌عنوان یک شبکه غیرمتمرکز به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

خرید ریپل

مکانیسم اجماع RPCA چگونه کار می‌کند؟

XRP Ledger برای تایید تراکنش‌ها و رسیدن به توافق در شبکه، از فرآیند استخراج به‌شکلی که در بیت کوین (اثبات کار – PoW) یا اتریوم (اثبات سهام – PoS) می‌بینیم، استفاده نمی‌کند. در عوض، این شبکه از یک مکانیسم اجماع (Consensus Mechanism) منحصربه‌فرد به نام الگوریتم اجماع پروتکل ریپل (Ripple Protocol Consensus Algorithm یا RPCA) بهره می‌برد.

در این مکانیزم، گروهی از سرورهای مستقل به‌نام اعتبارسنج مسئولیت تایید تراکنش‌ها را بر عهده دارند. فرآیند به این صورت عمل می‌کند:

1. جمع‌آوری تراکنش‌ها: اعتبارسنج‌ها تمام تراکنش‌های پیشنهادی در شبکه را جمع‌آوری می‌کنند.
2. مقایسه و رای‌گیری: هر اعتبارسنج، لیست تراکنش‌های خود را با لیست اعتبارسنج‌های مورد اعتماد خود (که در فهرستی به‌نام Unique Node List یا UNL قرار دارند) مقایسه می‌کند.
3. رسیدن به اجماع: این فرآیند رای‌گیری در چند دور و با سرعت بالا تکرار می‌شود. زمانی که حداقل ۸۰ درصد از اعتبارسنج‌ها روی یک مجموعه از تراکنش‌ها به توافق برسند، آن تراکنش‌ها معتبر شناخته شده و به دفتر کل اضافه می‌شوند.

این مدل همکاری‌محور، XRPL را به شبکه‌ای بسیار سریع و کارآمد تبدیل کرده. از آنجایی که هیچ پاداشی برای اعتبارسنج‌ها در قالب توکن جدید وجود ندارد، رقابتی بین آن‌ها شکل نمی‌گیرد و انرژی بسیار کمی مصرف می‌شود. این ویژگی، RPCA را از مکانیسم‌های انرژی‌بر مانند اثبات کار کاملا متمایز و به پایداری شبکه کمک شایانی می‌کند.

ویژگی‌های کلیدی XRPL

اکسارپی لجر مجموعه‌ای از ویژگی‌های فنی قدرتمند را ارائه می‌دهد که آن را برای کاربردهای مالی و پرداخت‌های جهانی به گزینه‌ای جذاب تبدیل کرده‌اند. این ویژگی‌ها، هم پاسخی به محدودیت‌های شبکه‌های نسل اول مانند بیت کوین هستند، و هم قابلیت‌های جدیدی را به دنیای فناوری دفتر کل توزیع شده اضافه می‌کنند.

• سرعت بالا و کارمزد ناچیز: تراکنش‌ها در XRPL طی ۳ تا ۵ ثانیه با هزینه‌ای کم‌تر از یک سنت تسویه می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود برای پرداخت‌های خرد و انتقال‌های فوری کاربرد داشته باشد.
• پایداری و بهره‌وری انرژی: به لطف مکانیسم اجماع بدون نیاز به استخراج، این شبکه یک جایگزین سبز و پایدار برای بلاکچین‌های پرمصرف مانند بیت کوین به‌شمار می‌رود.
• صرافی غیرمتمرکز داخلی (DEX): این شبکه دارای یک صرافی غیرمتمرکز یا DEX داخلی است که به کاربران اجازه می‌دهد هر نوع دارایی دیجیتال را بدون واسطه و به‌صورت مستقیم معامله کنند.
• قابلیت صدور توکن: ریپل لجر تنها به توکن XRP محدود نیست و از ایجاد توکن‌های سفارشی مانند استیبل‌کوین‌ها یا سایر دارایی‌های دیجیتال پشتیبانی می‌کند.

نقش XRP در شبکه

ایکس‌آرپی، ارز دیجیتال بومی ریپل لجر، نقش‌های حیاتی در این اکوسیستم ایفا می‌کند. اصلی‌ترین کاربرد آن، ایفای نقش به‌عنوان یک ارز پل (Bridge Currency) برای تسهیل پرداخت‌های بین مرزی (Cross-border Payments) است. این ویژگی به موسسات مالی اجازه می‌دهد تا ارزهای مختلف را به‌سرعت و با هزینه کم از طریق تبدیل به XRP و انتقال آن در شبکه، به یکدیگر تبدیل کنند.

علاوه‌براین، از XRP برای پرداخت کارمزدهای تراکنش استفاده می‌شود. این کارمزدها به‌جای پرداخت به شخص یا نهاد، سوزانده می‌شوند تا از حملات اسپم جلوگیری کرده و یک ویژگی ضدتورمی به‌وجود آورند. همچنین، هر حساب برای فعال‌سازی به مقدار کمی XRP نیاز دارد که به امنیت شبکه کمک می‌کند.

مقایسه اکسارپی لجر با بیت کوین و اتریوم

برای درک بهتر جایگاه XRP Ledger، بهتر است آن را با دو شبکه بزرگ دیگر یعنی بیت کوین و اتریوم مقایسه کنیم. این سه شبکه با اهداف متفاوتی طراحی شده‌اند و معماری آن‌ها تفاوت‌های بنیادینی با یکدیگر دارد.

ویژگی‌ها	اکسارپی لجر	بیت کوین	اتریوم
مکانیسم اجماع	RPCA	اثبات کار (PoW)	اثبات سهام (PoS)
سرعت تراکنش	۳ تا ۵ ثانیه	۱۰ دقیقه تا ۱ ساعت	۱۰ تا ۲۰ ثانیه
هزینه میانگین تراکنش	بسیار ناچیز (کم‌تر از ۰.۰۱ دلار)	متغیر (چند دلار)	متغیر (چند دلار)
مصرف انرژی	بسیار کم	بسیار زیاد	بسیار کم
هدف اصلی	پرداخت‌های سریع و جهانی	ذخیره ارزش غیرمتمرکز	پلتفرم قراردادهای هوشمند

کاربردهای اصلی اکسارپی لجر در دنیای واقعی

فناوری دفتر کل XRP صرفا یک مفهوم تئوریک نیست، بلکه کاربردهای عملی و مشخصی در دنیای مالی و فناوری دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• پرداخت‌های بین‌المللی و حواله‌ها: این اصلی‌ترین کاربرد اکسارپی لجر است. این شبکه به موسسات مالی اجازه می‌دهد تا پرداخت‌های فرامرزی را بدون نیاز به واسطه‌های بانکی متعدد، به‌صورت آنی و با هزینه بسیار کم انجام دهند.
• توکنیزه کردن دارایی‌ها (Tokenization): XRPL بستری کارآمد برای ایجاد و مدیریت دارایی‌های دیجیتال محسوب می‌شود. شرکت‌ها می‌توانند دارایی‌های دنیای واقعی مانند اوراق قرضه، املاک یا استیبل‌کوین‌ها را روی این شبکه توکنیزه کرده و به‌صورت آنی معامله کنند.
• دیفای (DeFi): اکوسیستم مالی غیرمتمرکز روی XRPL، به‌لطف وجود صرافی غیرمتمرکز یا DEX داخلی و کارمزدهای پایین، در حال رشد است. این ویژگی‌ها زمینه را برای توسعه اپلیکیشن‌های دیفای مانند پلتفرم‌های وام‌دهی و بازارسازهای خودکار فراهم می‌کند.
• ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs): شرکت ریپل با استفاده از یک نسخه خصوصی از فناوری XRPL، با بانک‌های مرکزی چندین کشور برای آزمایش و پیاده‌سازی ارز دیجیتال بانک مرکزی همکاری می‌کند. سرعت، امنیت و مقیاس‌پذیری ریپل لجر، آن را به یک زیرساخت مناسب برای این منظور تبدیل کرده.

مشاهده قیمت ریپل

نقاط قوت و ضعف XRP Ledger

مانند هر فناوری دیگری، XRPL نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید به‌صورت بی‌طرفانه بررسی شوند.

مزایا	معایب
تسویه آنی تراکنش‌ها با کارمزد ناچیز	نفوذ شرکت ریپل بر اکوسیستم، به‌خصوص در مدیریت لیست پیش‌فرض اعتبارسنج‌ها (UNL)
قادر به پردازش پایدار ۱۵۰۰ تراکنش در ثانیه	احتیاط سرمایه‌گذاران به‌دلیل دعوای حقوقی طولانی‌مدت شرکت ریپل با کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا
شبکه سبز با مصرف انرژی بسیار پایین	محدودیت در قابلیت‌های قرارداد هوشمند
پلتفرم انعطاف‌پذیر با قابلیت‌هایی مثل صرافی غیرمتمرکز و امکان صدور توکن

کلام آخر

اکسارپی لجر (XRPL) یک زیرساخت مالی قدرتمند و تخصصی به‌شمار می‌رود که برای متحول کردن پرداخت‌های جهانی طراحی شده. این دفتر کل توزیع شده، با تکیه بر مکانیسم اجماع منحصربه‌فرد، به سرعت بالا، کارمزد ناچیز و پایداری دست می‌یابد و خود را از شبکه‌هایی چون بیت کوین متمایز می‌کند.

اگرچه XRPL فناوری مستقلی از شرکت ریپل محسوب می‌شود، اما از توکن بومی آن، XRP، به‌عنوان یک ارز پل و ابزار امنیت شبکه بهره می‌برد. با وجود چالش‌هایی نظیر شبهات تمرکززدایی و عدم قطعیت‌های قانونی، ریپل لجر یک ابزار تخصصی برای ساخت شبکه پرداخت سریع و مقیاس‌پذیر برای اقتصاد دیجیتال آینده باقی می‌ماند.

به نظر شما، آیا XRP Ledger می‌تواند به هدف اصلی خود یعنی تسویه پرداخت‌های جهانی دست یابد؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

• اکسارپی لجر (XRPL) چیست؟

اکسارپی لجر یک فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) متن‌باز به‌شمار می‌رود که به‌عنوان یک زیرساخت عمومی برای تسویه آنی و کم‌هزینه تراکنش‌های مالی در مقیاس جهانی طراحی شده. این شبکه، بستر اصلی فعالیت ارز دیجیتال XRP است.

• چه تفاوتی بین ریپل و اکسارپی لجر وجود دارد؟

اکسارپی لجر یک فناوری غیرمتمرکز و متن‌باز است، در حالی که ریپل یک شرکت نرم‌افزاری خصوصی محسوب می‌شود که از این فناوری برای ارائه محصولات مالی به بانک‌ها و موسسات استفاده می‌کند. به بیان دیگر، ریپل کاربر XRPL است، نه خالق یا کنترل‌کننده آن.

• آیا اکسارپی لجر غیرمتمرکز است؟

بله، از نظر فنی اکسارپی لجر یک شبکه غیرمتمرکز است که توسط شبکه‌ای از اعتبارسنج‌های مستقل در سراسر جهان اداره می‌شود. با این حال، به دلیل نفوذ تاریخی شرکت ریپل بر اکوسیستم، همواره بحث‌هایی در مورد میزان تمرکززدایی آن وجود دارد.

• کارمزد تراکنش در XRPL چقدر است؟

کارمزد تراکنش در شبکه اکسارپی لجر بسیار ناچیز و معمولا کمتر از یک سنت است. این هزینه برای جلوگیری از ارسال اسپم در شبکه طراحی شده و پس از پرداخت، سوزانده می‌شود.