فایده امتیازدهی و هدف از کسب امتیاز در دنیای کریپتو چیست؟

امروزه به نظر می‌رسد که تقریباً هر پروتکل رو‌به‌رشدی، برنامه‌ای برای امتیاز‌دهی ارائه می‌دهد، اما این تب امتیازها و امتیازدهی چه فایده‌ای دارد؟ آیا به نفع بازار رمزارزها است؟

دنیای کریپتو، بعد از گذراندن چالش‌ها و فراز و نشیب‌ها بسیار، حالا با مشکلی خنده‌دار دست‌وپنجه نرم می‌کند، مشکلی که نمی‌توان آن را به همین راحتی از بین برد؛ تب امتیازدهی یا امتیازگیری! پدیده‌ای که نادیده‌گرفتنش سخت است، چرا که دیگر تقریباً هر پروژه‌ای، برنامه‌ای برای امتیازدهی به کاربرانش در نظر می‌گیرد.

درک سیستم امتیازدهی متا

عبارت متا (Meta) به معنای فراتر است و امتیازات (Points) هم به سیستم امتیازدهی در بازی‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های مختلف اشاره دارد؛ بنابراین، درک سیستم امتیاز‌بندی متا به‌طورکلی به معنای درک نحوه عملکرد سیستم امتیازدهی در بازی، برنامه یا پروژه‌ و نحوه استفاده از این امتیازدهی برای ارتقای سطح، کسب جوایز یا پیشرفت است.

سیستم امتیازدهی در اکثر اپلیکیشن‌ها و پروژه‌ها، به‌خصوص پروژه‌های کریپتویی، وجود دارد؛ تا به امروز، بیش از 40 میلیارد امتیاز در پروژه‌های مختلف رمزارزی به کاربران اعطا شده و هیچ نشانه‌ای هم مبنی بر کاهش این روند دیده نمی‌شود. این امتیازها اساساً معیاری برای عملکرد کاربر در پروژه‌ها هستند:

• کیف پول ارز دیجیتال خود را به پروژه متصل کردید؟ خب آفرین، 5 امتیاز برای شما!
• رمزارزی را به رمزارز دیگری تبدیل کردید؟ خیلی هم عالی، 10 امتیاز دیگر کسب کردید!
• اگر فردا دوباره به ما سر بزنید، 10 امتیاز دیگر در انتظار شماست!

امتیازها، توکن‌ها و آینده رمزارزها: آیا سیستم امتیاز‌دهی و کسب امتیاز، راهی برای ورود به دنیای توکن‌‌ها است؟

بحث درباره امتیاز در دنیای ایردراپ‌های پروژه‌های مختلف رمزارزی، معمولاً با پلتفرم Blur شروع می‌شود. بسیاری Blur را اولین پلتفرمی می‌دانند که از سیستم امتیاز‌دهی به شکل گسترده‌ای استفاده کرد. استراتژی امتیازدهی Blur، بازار NFT را به هم ریخت و به این پروژه کمک کرد تا از OpenSea، پیشرو سابق این حوزه، پیشی بگیرد. پروژه بلر در اکتبر ۲۰۲۲، با راه‌اندازی پلتفرم خود، فصل اول برنامه امتیازی‌اش را هم شروع کرد. این راه‌اندازی، الگوی استفاده از سیستم امتیاز‌دهی را به شکل زیر پایه‌گذاری کرد:

• امتیازدهی برای کاربری مطلوب از دید پروژه: پروژه بلر به کاربرانی که NFT‌های خود را در پلتفرم‌‌ بلر لیست و خرید و فروش می‌کردند، امتیاز می‌داد.
• امتیاز ومپایر اتک برای جذب کاربران: پروژه بلر برای جذب کاربرانی که ۶ ماه قبل از راه‌اندازی بلر، از پلتفرم‌های رقیب مانند OpenSea استفاده کرده بودند، ایردراپ‌هایی را در نظر گرفت.

اما سؤال اصلی اینجاست که آیا امتیازها می‌توانند تضمینی برای دریافت توکن در آینده باشند؟

استفاده از سیستم امتیاز‌دهی برای ترغیب فعالیت کاربران در حال تبدیل شدن به روشی محبوب در پروژه‌های کریپتو است. موفقیت Blur نشان داد که استراتژی امتیازدهی می‌تواند مؤثر واقع شود، بااین‌حال، نکته کلیدی این است که در همه پروژه‌هایی که از سیستم امتیازدهی بهره می‌برند، تضمینی برای ارائه توکن بر اساس امتیاز‌ها وجود ندارد.

در فصل اول، پلتفرم بلر 360 میلیون امتیاز بین کاربرانش توزیع کرد و پس از پایان فصل، در فوریه 2023، توکن BLUR عرضه شد. این اتفاق، انتظارات دریافت‌کنندگان ایردراپ را به شدت بالا برد. آنها متوجه شدند که در پروژه‌های بدون توکن، توزیع امتیاز، می‌تواند زمینه‌سازی برای شرکت در ایردراپ‌های آینده باشد و این موضوع الهام‌بخش پروژه‌های دیگر شد. پس از Blur، پلتفرم Friend.tech با مرتبط کردن مستقیم امتیازها با ایردراپ، این سیستم را تقویت کرد. در اپلیکیشن Friend.tech، امتیازها در بخش ایردراپ‌ها نمایش داده می‌شدند که باعث می‌شد کاربران، امتیاز را با ایردراپ برابر بدانند.

بااین‌حال، این ایردراپ پلتفرم جیتو (Jito) بود که واقعاً به اهمیت سیستم امتیازدهی دامن زد. ایردراپ جیتو رویدادی برای ثروت‌آفرینی در شبکه سولانا بود و طی آن هزاران دلار برای کاربران ایردراپ شد، به‌طوری‌که حتی کمترین سطح امتیاز نیز چندین هزار دلار ارزش پیدا کرد. داستان موفقیت Jito که با برنامه امتیازی‌اش تقویت می‌شد، پتانسیل سودآور ایردراپ‌ها، به‌ویژه ایردراپ‌هایی که با امتیاز مرتبط هستند، را به نمایش گذاشت.

انفجار امتیازدهی در دنیای کریپتو: هیجان یا توهم؟

رویدادهایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، باعث انفجاری دوگانه شدند: کاربران با وسواس به کسب و جمع امتیاز مشغول بودند و پروژه‌ها هم با سرعت هرچه‌تمام‌تر از برنامه‌های امتیازدهی خود رونمایی می‌کردند. از پلتفرم‌هایی مانند margin.fi، تنسور (Tensor) و هایپرلیکویید (Hyperliquid) گرفته، تا کیف پول‌هایی مانند Rainbow و Rabby و حتی لایه دوهایی مانند Blast، مانت و Mode، سیستم امتیازدهی در سراسر دنیای کریپتو همه‌گیر شد.

اگر چه این موضوع در دنیای کریپتو، موضوع جدیدی است، اما کل ایده و سیستم امتیازدهی، مفهومی تازه‌ نیست. امتیازدهی برای دهه‌ها عنصری اساسی در مدل‌های کسب‌و‌کار سنتی بوده و برنامه‌های وفاداری هتل‌ها، پاداش‌های کارت‌های اعتباری و مسافت در پرواز، همگی نمونه‌هایی از سیستم امتیازدهی سنتی هستند، البته تمایز قابل‌توجهی هم بین نوع سنتی و مدرن آن وجود دارد که نقطه عطف کریپتو نسبت به امور مالی سنتی را نشان می‌دهد: پتانسیل توکنیزاسیون یا توکنیزه کردن.

احتمال و پیش‌بینی تبدیل شدن این امتیازها به توکن در آینده، به برنامه‌های امتیازدهی کریپتو هیجان و پتانسیل رشد بیشتری می‌بخشد. اما باید توجه داشته باشید که لزوماً این امتیاز‌ها در آینده به توکن تبدیل نمی‌شود و هیچ تضمینی اطمینان از این موضوع در همه پروژه‌ها نیست. در نهایت، تصمیم تبدیل امتیاز به توکن به عهده پروژه‌هاست و نه کاربران. در حلقه‌های شرکت در ایردراپ‌ها، ضرب‌المثلی رایج است که می‌گوید: همه شرکت‌کنندگان در ایردراپ‌ها، راضی و خوشحال خواهند بود.

شاید این جمله در سناریویی ایدئال، درست باشد، اما لزوماً برای همه پروژه‌ها اتفاق نمی‌افتد. با پیوستن پروژه‌های بیشتر به روند پاداش‌های امتیازی، احتمال ناامیدی سوداگران هم افزایش پیدا می‌کنند.

در پلتفرم‌های وام‌دهی یا پروتکل‌های استیکینگ و ری‌استیکینگ مانند Eigenlayer، اغلب سرمایه واقعی کاربر در خطر است، چرا که با وجود تعداد زیادی از این پروژه‌ها و سیستم‌های امتیازدهی، کاربر درواقع هزینه‌ای را بابت فرصت ازدست‌رفته (opportunity cost) پرداخت می‌کند؛ بنابراین، در این سیستم‌های امتیازدهی، کاربران باید با دقت انتخاب کنند که از کدام پروژه حمایت کنند و همان‌طور که همیشه گفته می‌شود، DYOR (خودشان تحقیق کنند).

گفتار پایانی در مورد سیستم‌های امتیازدهی

در پایان باید گفت که سیستم‌های امتیازدهی، مزایای خود را دارند. آنها با ارائه مشوق‌های روانی راه‌اندازی توکن بدون پیچیدگی‌های حقوقی و نظارتی مرتبط، نیاز پروژه‌ها به مشارکت و حفظ کاربر را برآورده می‌کنند. امتیاز‌ها، برای افرادی که با انجام فعالیت‌هایی خاص مانند نگهداری ارز دیجیتالی خاص در کیف پول یا شرکت در کمپین‌های تبلیغاتی، به دنبال شرکت‌کردن در ایردراپ‌ها هستند، با بازخورد لحظه‌ای و ایجاد حس رقابت از طریق جدول‌های امتیاز‌بندی، استراتژی واضحی برای به حداکثر رساندن پتانسیل رشد پروژه ارائه می‌دهند که لایه‌ای از گیمیفیکیشن را به این فرایند اضافه می‌کنند.

البته این سیستم‌های امتیازدهی برای آرمان‌گراها، ممکن است از هیجان غافلگیری و شادی دریافت ایریدراپ صرفاً به دلیل استفاده از سرویسی و پاداش گرفتن با توکن در زمانی دیگری، بکاهد. اگرچه پاداش‌های غیرمنتظره هیجان‌انگیزتر هستند، اما در حال حاضر، سیستم امتیازدهی، سیستمی غالب است؛ بنابراین، تنها کاری که فعلاً از دستمان برمی‌آید این است که امیدوار باشیم تا در چنین سیستمی در ازای کسب پاداش، در آینده توکن پروژه را دریافت کنیم.