کندل ماروبوزو (Marubozo) چیست؟ روش معامله با کندل ماروبوزو

کندل مارابوزو (Marubozu) یکی از الگوهای کندل استیک (نمودار شعمی) ساده اما کاربردی در حوزه تحلیل تکنیکال است که می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد روند قیمت در اختیار معامله‌گران قرار دهد. این الگوی شمعی که در زبان ژاپنی به معنی «سر تراشیده» است، نشانه‌ای از عزم و قاطعیت بازار برای حرکت در یک جهت خاص است.

مارابوزو یکی از الگوهای مهم تحلیل کلاسیک است که امروزه بسیاری از تریدرها برای تأیید سیگنال‌ها از آن بهره می‌برند. ازهمین‌رو، در این مقاله قصد داریم به طور جامع به بررسی کندل ماروبوزو، انواع آن، نحوه شناسایی و همچنین استراتژی معاملاتی بر اساس آن بپردازیم.

کندل مارابوزو چیست؟

کندل مارابوزو (Marubozu) الگوی تک کندلی است که با بدنه بلند و بدون سایه یا سایه در بالا و پایین مشخص می‌شود. این ویژگی منحصر به‌فرد، حاکی از آن است که خریداران یا فروشندگان از ابتدا تا انتهای جلسه معاملاتی، کنترل بازار را در دست داشته‌اند. کندل مارابوزو می‌تواند صعودی (سبز یا سفید) یا نزولی (قرمز یا مشکی) باشد که جهت روند را نشان می‌دهد.

وجود یک کندل مارابوزو در نمودار، پیامی از قدرت یک سمت بازار است که نشان می‌دهد معامله‌گران مصمم هستند قیمت را در جهتی خاص حرکت دهند. نبود سایه در این کندل، حاکی از نبودن نوسانات قیمتی قابل توجه در خلاف جهت روند است.

از نظر ظاهری، کندل مارابوزو شباهت زیادی به کندل‌های قدرتمند دیگر مانند الگوی کندل اینگالفینگ صعودی یا نزولی (Bullish/Bearish Engulfing) و الگوی کمربند صعودی یا نزولی (Bullish/Bearish Belt Hold) دارد. تفاوت اصلی در این است که در کندل مارابوزو، سایه‌ها بسیار کوچک هستند یا اصلاً وجود ندارند.

جالب است بدانید که مفهوم سر تراشیده در نام این الگو، برگرفته از بازار برنج ژاپن در قرن ۱۸ میلادی است. در آن زمان، مردان موظف بودند موهای سر خود را بتراشند و سر بدون مو، نشانه تعهد و احترام بود. بنابراین وقتی کندلی بلند و بدون سایه در نمودار ظاهر می‌شد، معامله‌گران آن را به مردی با سر تراشیده تشبیه می‌کردند که مصمم و جدی است.

انواع الگوی کندل مارابوزو در تحلیل تکنیکال

الگوی کندل مارابوزو در تحلیل تکنیکال (علاوه بر نوع صعودی و نزولی) به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی‌ها و پیام‌های خاص خود را دارند. درک تفاوت‌های ظریف میان این انواع، به معامله‌گران کمک می‌کند تا با دقت بیشتری بازار را تحلیل کنند و تصمیمات معاملاتی مناسب‌تری اتخاذ نمایند.

کندل مارابوزو کامل (Marubozu Full)

مارابوزو کامل، قدرتمندترین نوع این الگو محسوب می‌شود. در این حالت، قیمت آغازین دقیقاً برابر با کمترین قیمت و قیمت پایانی دقیقاً برابر با بالاترین قیمت است (در حالت صعودی) و برعکس (در حالت نزولی). به عبارت دیگر، بدنه کندل تمام محدوده نوسان قیمت را پوشش می‌دهد و هیچ سایه‌ای در بالا یا پایین دیده نمی‌شود.

وجود یک کندل مارابوزو کامل، حاکی از جلسه معاملاتی (سشِن یا Session) کاملاً یک‌طرفه‌ای است که در آن خریداران یا فروشندگان به طور مطلق بر بازار مسلط بوده‌اند. این الگو نشان می‌دهد که قیمت با قدرت و بدون هیچ نوسانی در جهت مخالف، حرکت کرده است.

از پیوند بلاک‌چین و هوش مصنوعی، به پول می‌رسیم؟

جوابت تو شماره ۱۴ ماهنامه دامیننسه!

Please leave this field empty.

Δ

کندل مارابوزو آغازین (Marubozu Open)

در الگوی مارابوزو آغازین، قیمت آغازین دقیقاً برابر با کمترین یا بیشترین قیمت جلسه است، اما برخلاف مارابوزو کامل، سایه‌ای کوچک در انتهای کندل دیده می‌شود. این سایه نشان می‌دهد که علیرغم حرکت قاطع قیمت در یک جهت، در لحظات پایانی جلسه اندکی نوسان وجود داشته است.

حضور کندل مارابوزو آغازین، حاکی از آن است که علیرغم تسلط یک گروه از معامله‌گران بر بازار، در انتهای جلسه گروه مقابل توانسته‌اند اندکی مقاومت نشان دهند، هرچند که موفق به تغییر جهت روند نشده‌اند.

به طور مثال، تصور کنید که در نمودار ساعتی یک جفت ارز، کندل قرمز رنگی دیده می‌شود که از قیمت ۱.۲۰۰۰ آغاز شده و تا ۱.۱۹۵۰ پایین آمده است. با این حال، قیمت پایانی ۱.۱۹۶۰ است و سایه‌ای کوتاه در پایین کندل وجود دارد. این کندل مارابوزو نزولی آغازین است که علیرغم فشار فروش، خریداران توانسته‌اند در لحظه پایانی اندکی قیمت را بالا ببرند.

مارابوزو پایانی (Marubozu Close)

مارابوزو پایانی، بر عکس مارابوزو آغازین است. انتهای این کندل فاقد سایه است اما در ابتدای آن سایه‌ای کوچک دیده می‌شود. به عبارت دیگر، قیمت پایانی دقیقاً برابر با بالاترین یا پایین‌ترین قیمت سشن است، اما قیمت آغازین اندکی متفاوت بوده است.

این الگو نشان می‌دهد که علیرغم نوسانات اولیه، در نهایت یکی از طرفین بازار توانسته با قدرت بازار را در جهت دلخواه خود هدایت کند و این برتری را تا پایان جلسه حفظ کرده است.

مثلاً تصور کنید که در نمودار ۱۵ دقیقه‌ای سهام شرکت ب، یک کندل سبزرنگ با سایه کوتاه در پایان بدنه ظاهر شده است. قیمت آغازین این کندل ۲۰۰۰ تومان است که در ابتدا تا ۱۹۸۰ تومان پایین آمده و بعد در سطح ۲۲۰۰ تومان بسته شده است. این نمونه‌ای از کندل مارابوزو صعودی پایانی است که نشان می‌دهد خریداران پس از ریزش و اصلاحی مختصر، دوباره کنترل بازار را به دست گرفته‌اند.

همانطور که می‌بینید، تفاوت‌های ظریفی میان انواع مختلف الگوی کندل مارابوزو وجود دارد که درک آن‌ها برای تحلیل دقیق‌تر بازار اهمیت زیادی دارد. 

نکته مهم در تحلیل این الگوها، توجه به جهت و موقعیت آن‌ها در روند کلی بازار است. کندل‌های مارابوزو می‌توانند در جهت روند یا خلاف روند ظاهر شوند و پیام‌های متفاوتی را منتقل کنند. برای مثال، اگر پس از یک روند نزولی طولانی، یک مارابوزو صعودی ظاهر شود، می‌تواند زنگ خطری برای معامله‌گران باشد که احتمالاً روند در حال تغییر است.

معامله‌گران حرفه‌ای با در نظر گرفتن این جزئیات و قراردادن آن‌ها در کنار سایر عوامل تکنیکال و بنیادی، می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی کارآمدتری طراحی کنند و از فرصت‌های سودآور بازار نهایت استفاده را ببرند.

نحوه شناسایی الگوی کندل مارابوزو در چارت

شناسایی الگوی کندل مارابوزو در نمودارهای قیمت، مهارتی ضروری برای هر معامله‌گری است که می‌خواهد از این ابزار کاربردی تحلیل تکنیکال بهره ببرد. در این بخش، مراحل شناسایی این الگو را به صورت گام به گام بررسی خواهیم کرد.

گام اول: بررسی ظاهر کندل

اولین قدم در شناسایی الگوی کندل مارابوزو، توجه به شکل ظاهری کندل‌ها در نمودار است. به دنبال کندل‌هایی با این ویژگی‌ها باشید:

• بدنه بلند: کندل‌های مارابوزو معمولاً بدنه‌های نسبتاً بلندی دارند که حاکی از حرکت قاطع قیمت در یک جهت است.
• نبودن سایه یا سایه‌های بسیار کوچک: ویژگی اصلی کندل‌های مارابوزو، نبود سایه در یک یا هر دو انتهای بدنه است. در برخی موارد ممکن است سایه‌های بسیار کوچکی وجود داشته باشد، اما طول آن‌ها در مقایسه با بدنه ناچیز است.
• شکل مستطیلی: کندل‌های مارابوزو اغلب شبیه به مستطیلی بلند هستند که این امر به دلیل نبود سایه‌های قابل توجه در بالا و پایین بدنه است.

گام دوم: تشخیص جهت حرکت قیمت

پس از شناسایی کندل‌هایی با ظاهر مارابوزو، باید جهت حرکت قیمت را تعیین کنید. برای این منظور، به رنگ یا الگوی سایه‌ها دقت کنید:

• مارابوزو صعودی: در کندل مارابوزو صعودی، بدنه به رنگ سبز یا سفید است و قیمت پایانی در بالاترین سطح خود قرار دارد. این حالت نشان‌دهنده تسلط خریداران بر بازار و حرکت صعودی قدرتمند قیمت است.
• مارابوزو نزولی: در مقابل، کندل مارابوزو نزولی دارای بدنه قرمز یا مشکی است و قیمت پایانی در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته است. چنین کندلی بیانگر آن است که فروشندگان کنترل بازار را در دست داشته‌اند و قیمت با فشار فروش شدید مواجه بوده است.

گام سوم: در نظر گرفتن بستر و روند بازار

هنگام ارزیابی کندل‌های مارابوزو، توجه به زمینه و روند کلی بازار بسیار مهم است. بسته به اینکه این الگو در چه شرایطی ظاهر می‌شود، می‌تواند پیام‌های متفاوتی را منتقل کند:

• مارابوزو در جهت روند: اگر کندل مارابوزو در جهت روند غالب بازار شکل بگیرد، نشانه‌ای از تداوم و قدرت روند فعلی است. برای مثال، کندل مارابوزو صعودی در روندی صعودی، حاکی از آن است که احتمالاً قیمت به حرکت خود در این جهت ادامه خواهد داد. البته در بحث تحلیل تکنیکال پرایس اکشن، این نوع کندل می‌تواند گپ خستگی هم باشد. در این نوع از گپ، باید انتظار برگشت روند یا تریدینگ رنج (Trading Range) را داشت.
• مارابوزو خلاف جهت روند: از سوی دیگر، اگر کندل مارابوزو در خلاف جهت روند غالب ظاهر شود، می‌تواند هشداری مبنی بر احتمال وقوع تغییر در روند باشد. به عنوان نمونه، ایجاد کندل مارابوزو نزولی در انتهای یک روند صعودی طولانی، می‌تواند احتمال وقوع اصلاح قیمت یا حتی تغییر کامل روند را گوشزد کند.

گام چهارم: استفاده از ابزارهای تأییدی

برای افزایش اطمینان از صحت سیگنال‌های کندل‌های مارابوزو، می‌توانید از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز استفاده کنید. برخی از این ابزارها عبارتند از:

• اندیکاتورها: بررسی اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال محبوب مانند میانگین متحرک، RSI یا MACD، می‌تواند در تأیید سیگنال‌های کندل مارابوزو مفید باشند. برای مثال، اگر کندل مارابوزو صعودی با عبور قیمت از یک میانگین متحرک کلیدی همراه باشد، اعتبار سیگنال صعودی آن بیشتر خواهد بود.
• حجم معاملات: افزایش قابل توجه حجم معاملات همزمان با تشکیل کندل مارابوزو، نشانه‌ای از تأیید سیگنال و افزایش احتمال موفقیت آن است.
• الگوهای کندلی پیرامونی: بررسی الگوهای کندلی که در اطراف یک کندل مارابوزو شکل می‌گیرند نیز حائز اهمیت است. برای مثال، اگر کندل مارابوزو صعودی پس از یک الگوی بازگشتی مانند دوجی یا چکش ظاهر شود، احتمال موفقیت حرکت صعودی بیشتر خواهد بود.

با تمرین و تکرار مراحل فوق، به تدریج مهارت شما در شناسایی الگوی کندل مارابوزو افزایش خواهد یافت. با این حال، همواره به خاطر داشته باشید که هیچ الگوی منفردی به تنهایی نمی‌تواند نتیجه معاملات را تضمین کند و استفاده از رویکردی جامع و چندوجهی در تحلیل بازار ضروری است.

استراتژی و نحوه معامله با کندل marubozu

پس از شناسایی الگوی کندل مارابوزو در نمودار، گام بعدی طراحی و اجرای یک استراتژی معاملاتی مناسب بر اساس این الگو است. در این بخش، به بررسی نحوه استفاده از کندل مارابوزو در معاملات و برخی نکات کلیدی در این زمینه خواهیم پرداخت.

تعیین جهت معامله بر اساس نوع مارابوزو:

اولین قدم در معامله با کندل مارابوزو، تشخیص نوع آن (صعودی یا نزولی) و تعیین جهت معامله متناسب با آن است.

• مارابوزو صعودی: در صورت مشاهده کندل مارابوزو صعودی و تأیید آن توسط سایر فاکتورهای تکنیکال، می‌توانید وارد معامله خرید شوید. این بدان معناست که انتظار دارید قیمت به حرکت صعودی خود ادامه دهد.
• مارابوزو نزولی: اگر کندل مارابوزو نزولی را شناسایی کردید و شواهد دیگری نیز آن را تأیید می‌کند، می‌توانید وارد معامله فروش شوید. در این حالت، پیش‌بینی شما این است که روند نزولی ادامه خواهد یافت.
• بررسی احتمال موفقیت: همانطور که پیشتر هم گفتیم، کندل‌های مارابوزو همیشه به معنای شروع روند نیستند و گاهی به معنای پایان روند پیشین هستند. به عنوان مثال، ظاهر شدن این کندل در اواخر یک روند طولانی مدت و در نزدیکی سطح حمایت یا مقاومتی مهم که بعد از آن هم یک کندل خلاف جهت یا با سایه بسیار بزرگ بیاید، به معنای خستگی روند است. در واقع بعد از کندل مارابوزو باید صبر کنیم تا کندل بعدی هم شکل بگیرد، سپس می‌توانیم نسبت به احتمال ادامه روند یا توقف آن تصمیم‌گیری کنیم. 

تعیین حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit):

پس از تعیین جهت معامله، باید با تعیین حد ضرر و حد سود، نقاط ورود و خروج معامله را مشخص کنید تا ریسک معامله را مدیریت کرده و از سود خود محافظت کنید.

• حد ضرر: برای تعیین حد ضرر در معاملات مبتنی بر کندل مارابوزو، می‌توانید سطح کمی پایین‌تر از کف کندل (در معاملات خرید) یا کمی بالاتر از سقف کندل (در معاملات فروش) را در نظر بگیرید. این سطوح به عنوان نقاط توقف ضرر عمل می‌کنند و در صورت رسیدن قیمت به آن‌ها، معامله به صورت خودکار بسته می‌شود تا از ضررهای بیشتر جلوگیری شود.
• حد سود: تعیین حد سود بستگی به استراتژی و ریسک‌پذیری شما دارد. برخی معامله‌گران ترجیح می‌دهند حد سود را بر اساس نسبت ریسک به سود (مثلاً ۱:۲ یا ۱:۳) تعیین کنند، در حالی که برخی دیگر از سطوح حمایت و مقاومت یا اهداف قیمتی خاص استفاده می‌کنند.

مدیریت ترید

پس از ورود به معامله‌ای بر اساس کندل مارابوزو، مدیریت صحیح آن اهمیت زیادی دارد. برخی نکات مهم در این زمینه عبارتند از:

• رعایت انضباط: به حد ضرر و حد سود خود پایبند باشید و از تصمیمات هیجانی یا آنی پرهیز کنید.
• بررسی مداوم شرایط بازار: بازار را زیر نظر داشته باشید و در صورت تغییر شرایط، آمادگی اصلاح استراتژی خود را داشته باشید.
• گسترش تدریجی حد سود: با حرکت قیمت به نفع شما، می‌توانید به تدریج حد سود را جابجا کنید تا بخشی از سود خود را حفظ کنید و در عین حال فرصت کسب سودهای بیشتر را نیز داشته باشید. البته این به استراتژی شما هم بستگی دارد.

استفاده از سایر ابزارهای تحلیلی:

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، تکیه صرف بر الگوی کندل مارابوزو کافی نیست. برای افزایش دقت و کارایی استراتژی خود، از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز استفاده کنید. برخی از این ابزارها شامل موارد زیر است:

• سطوح حمایت و مقاومت: شناسایی سطوح کلیدی حمایت و مقاومت می‌تواند در تعیین اهداف قیمتی و نقاط ورود و خروج به شما کمک کند.
• اندیکاتورهای تکنیکال: استفاده از اندیکاتورهایی مانند میانگین متحرک، RSI یا MACD می‌تواند سیگنال‌های حاصل از کندل مارابوزو را تأیید یا رد کند و به شما در اتخاذ تصمیمات معاملاتی بهتر یاری رساند.
• تحلیل چند تایم‌فریم: بررسی نمودارها در بازه‌های زمانی مختلف (مثلاً ساعتی، روزانه و هفتگی) می‌تواند دید جامع‌تری نسبت به روند بازار به شما بدهد.

مدیریت ریسک و سرمایه:

در نهایت، مدیریت صحیح ریسک و سرمایه، بخش جدایی‌ناپذیر هر استراتژی معاملاتی موفق است. همواره درصد مشخصی از سرمایه خود را به هر معامله اختصاص دهید (مثلاً ۱٪ تا ۲٪) و از اهرم بیش از حد استفاده نکنید. همچنین، حتماً یک دفتر معاملاتی داشته باشید و تمام معاملات خود را به دقت ثبت کنید تا بتوانید عملکرد خود را ارزیابی و استراتژی‌های خود را بهبود دهید.

مزایا و معایب استفاده از کندل مارابوزو

پیش از جمع‌بندی نهایی، بد نیست نگاهی هم به مزایا و معایب استفاده از این ابزار بیندازیم تا درک متوازن‌تری از آن داشته باشیم.

مزایای استفاده از کندل مارابوزو:

• سادگی و سهولت شناسایی: توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد این الگو، یعنی بدنه بلند و نبود سایه (یا سایه‌های بسیار کوچک)، به راحتی می‌توان آن را در نمودارهای قیمتی شناسایی کرد.
• ارائه سیگنال‌های قدرتمند: ظاهر شدن کندل مارابوزو، به ویژه زمانی که با سایر عوامل تکنیکال در یک‌راستا باشد، می‌تواند سیگنال قدرتمندی از تداوم روند فعلی یا حتی وقوع تغییر روند ارائه دهد. 
• کاربرد در استراتژی‌های مختلف: از ترید روزانه (Day Trading) گرفته تا معاملات بلندمدت‌تر، این الگو می‌تواند به عنوان عاملی تأییدکننده یا سیگنال ورود مورد استفاده قرار گیرد.
• قابلیت ترکیب با سایر ابزارهای تحلیلی: از آنجا که کندل مارابوزو صرفاً جزئی از تحلیل تکنیکال است، می‌توان آن را با سایر ابزارها و شاخص‌های تحلیلی ترکیب کرد تا به نتایج دقیق‌تر و قابل اتکاتری دست یافت. 

معایب استفاده از کندل مارابوزو:

• لزوم تأیید توسط سایر عوامل: گرچه ظاهر شدن کندل مارابوزو می‌تواند سیگنال قدرتمندی باشد، اما به تنهایی برای اتخاذ تصمیم معاملاتی کافی نیست. همواره باید سیگنال‌های حاصل از این الگو را در کنار سایر عوامل تکنیکال و بنیادی سنجید و صحت آن را تأیید کرد.
• احتمال بروز سیگنال‌های نادرست: در برخی موارد، ممکن است کندل مارابوزو در خلاف جهت روند غالب شکل بگیرد و سیگنالی نادرست مبنی بر تغییر روند ایجاد کند. بنابراین همیشه باید احتمال بروز سیگنال‌های اشتباه را در نظر داشت و با احتیاط عمل کرد.
• ارائه ندادن اهداف قیمتی مشخص: برخلاف برخی الگوهای دیگر مانند الگوهای هارمونیک، کندل مارابوزو به خودی خود اهداف قیمتی مشخصی را ارائه نمی‌دهد. تعیین حد سود و ضرر در معاملات مبتنی بر مارابوزو، نیازمند استفاده از سایر ابزارهای تحلیلی مانند سطوح حمایت و مقاومت است.
• تأثیر شرایط بازار: الگوی کندل مارابوزو، همانند هر ابزار تحلیل تکنیکال دیگری، می‌تواند تحت تأثیر شرایط کلی بازار قرار گیرد. به عنوان مثال، در بازارهای کم نوسان یا با نوسانات جانبی (رِنج)، ممکن است سیگنال‌های ارائه شده توسط این الگو از قدرت و اعتبار کمتری برخوردار باشند.

کلام آخر

ما در این مقاله، به طوری جامع به بررسی الگوی کندل مارابوزو (Marubozu) به عنوان یکی از ابزارهای کاربردی و مهم در حوزه تحلیل تکنیکال پرداختیم. مارابوزو با ظاهر منحصر به فرد خود، یعنی بدنه بلند بدون سایه یا با سایه‌های بسیار کوچک، نشانه‌ای قدرتمند از روند قاطع بازار در یک جهت خاص است.

با این حال، لازم است بار دیگر تأکید کنیم که هیچ الگو یا شاخص منفردی، از جمله کندل مارابوزو، به تنهایی نمی‌تواند موفقیت در معاملات را تضمین کند. موفقیت در بازارهای مالی مستلزم رویکردی جامع، منظم و انضباط شخصی است. معامله‌گران موفق همواره در حال یادگیری هستند، از ابزارها و استراتژی‌های مختلف استفاده می‌کنند، ریسک خود را مدیریت می‌کنند و از مهم‌تر از همه، بر روی تکامل و بهبود مستمر خود تمرکز دارند. به یاد داشته باشید که معامله‌گری بیشتر همانند یک ماراتن است، تا دوی سرعت. پس قدم به قدم پیش بروید، از اشتباهات خود درس بگیرید، استراتژی‌های خود را بهبود دهید و هیچگاه از یادگیری و پیشرفت باز نایستید.

شما چه استراتژی را برای معامله در پیش گرفته‌اید؟ از کدام کندل برای این کار استفاده می‌کنید؟

سوالات متداول

• آیا معامله با کندل مارابوزو، قابل اطمینان است؟

این الگو یکی از مورد اعتماد‌ترین الگوهای کندل استیک در تحلیل تکنیکال است، چرا که نشانی واضح از قدرت یک سمت بازار است. یافتن این کندل‌ها ساده است و اگر منظور آن را درست درک کنید، کمک زیادی به بهبود معاملات شما خواهد کرد. 

• چطور از سیگنال‌های کاذب مارابوزو جلوگیری کنیم؟

برای این کار باید الگوی مارابوزو را با دیگر اندیکاتورها یا الگوهای نموداری ترکیب کنیم تا با تأیید بیشتر، احتمال موفقیت خود را بیشتر کنیم. 

• احتمال موفقیت کندل Marubozu چقدر است؟

اگر کندل مارابوزو با دیگر الگوها ترکیب شود، می‌تواند ۶۰ تا ۷۰ درصد احتمال موفقیت داشته و بهره‌وری استراتژی معاملاتی شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد. 

• ترکیب کندل مارابوزو با چه تحلیلی بهترین نتیجه را می‌دهد؟

برای افزایش موفقیت کندل مارابوزو، می‌توانید آن را با سیگنال‌های میانگین‌ متحرک‌های مهم (۲۰ یا ۵۰ کندلی) ترکیب کنید. شاخص RSI هم می‌تواند مکمل خوبی برای الگوی شمعی مارابوزو باشد.