برای علاقه‌مندان به تکنولوژی، نام سولانا (Solana) به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شبکه‌های بلاک‌چینی شناخته شده است. اما شاید کمتر کسی بداند که این پروژه انقلابی حاصل ذهن خلاق آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko)، مهندسی با پیشینه‌ای استثنایی در حوزه سیستم‌های توزیع‌شده است. در این مقاله قصد داریم به زندگی‌نامه آناتولی یاکوونکو بپردازیم و تأثیر عمیق او بر دنیای تکنولوژی و البته اکوسیستم‌های بلاکچین را بررسی کنیم.
نگاهی به زندگی شخصی و تحصیلی آناتولی یاکوونکو
آناتولی یاکوونکو در سال ۱۹۸۰ در خانواده‌ای اوکراینی متولد شد. در دوران کودکی، علاقه شدیدی به ریاضیات و کامپیوتر از خود نشان می‌داد. پس از مهاجرت خانواده‌اش به آمریکا در دهه ۱۹۹۰، این علاقه به صورت جدی‌تر پیگیری شد. تحصیلات دانشگاهی او در دانشگاه ایلینوی آمریکا، یکی از برترین مراکز آموزشی جهان در حوزه علوم کامپیوتر، نقطه عطفی در زندگی حرفه‌ای او بود. در این دوره، یاکوونکو به طور خاص بر روی الگوریتم‌های توزیع‌شده و بهینه‌سازی شبکه تمرکز کرد که بعدها پایه‌های فنی سولانا را تشکیل دادند.
پیش از ورود به دنیای بلاکچین، یاکوونکو بیش از یک دهه در شرکتهای پیشروی فناوری تجربه کسب کرد. این دوره آماده‌سازی، دیدگاه منحصربه‌فردی درباره چالش‌های مقیاس‌پذیری سیستم‌های توزیع‌شده به او بخشید که بعدها در خلق سولانا تاثیر زیادی داشت.
تجربه‌های شغلی یاکوونکو
زندگی کاری یاکوونکو پیش از سولانا، نمونه بارز یک مسیر تکاملی در حوزه فناوری‌های پیشرفته است. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۶ او در موقعیت‌های مختلف فنی و مدیریتی در شرکتهای بزرگی مانند کوالکام، دراپ‌باکس و چند استارت‌آپ دیگر فعالیت کرد. هر یک از این تجربیات، قطعه‌ای از پازل دانشی را تشکیل می‌داد که نهایتا به خلق سولانا منجر شد. به ویژه، کار روی پروتکل‌های ارتباطی در کوالکام و سیستم‌های ذخیره‌سازی توزیع‌شده در دراپ‌باکس، تأثیر مستقیمی بر معماری سولانا داشت.
تجربیات در شرکت کوالکام (Qualcomm)
در دوره هفت ساله حضور در کوالکام (۲۰۰۳-۲۰۱۰)، یاکوونکو به عنوان مهندس ارشد روی سیستم‌های عامل و پروتکل‌های ارتباطی کار کرد. یکی از دستاوردهای کلیدی او در این دوره، توسعه الگوریتم‌های فشرده‌سازی داده‌ها برای ارتباطات بی‌سیم بود که نیازمند درک عمیقی از بهینه‌سازی منابع سیستم بود. این تجربه به او آموخت که چگونه می‌توان محدودیت‌های سخت‌افزاری را با راه‌حل‌های نرم‌افزاری هوشمندانه جبران کرد. درسی که بعدها در طراحی مکانیسم گواه اثبات تاریخ (PoH) برای شبکه سولانا به کار او آمد.
فعالیت در دراپ‌باکس (Dropbox)
در سال ۲۰۱۳، یاکوونکو به تیم مهندسی دراپ‌باکس پیوست. در یک دوره سه ساله، او روی سیستم‌های ذخیره‌سازی توزیع‌شده در مقیاس بسیار بزرگ کار کرد. چالش اصلی در این پروژه، حفظ یکپارچگی داده‌ها در عین افزایش سرعت دسترسی و کاهش تأخیرها بود. تجربه کار روی معماری دراپ‌باکس که باید روزانه با میلیاردها درخواست کاربران در سراسر جهان سروکار داشت، به یاکوونکو نشان داد که چگونه می‌توان سیستم‌هایی با کارایی بالا طراحی کرد که در عین حال از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه باشند.
تولد سولانا: از ایده تا اجرا
ایده سولانا در سال ۲۰۱۷ زمانی در ذهن آناتولی یاکوونکو شکل گرفت که او به طور عمیق به مطالعه محدودیت‌های بلاک‌چین‌های موجود، به ویژه اتریوم پرداخت. تجربه ۱۴ ساله او در سیستم‌های توزیع‌شده به او این بینش را داد که مشکل اصلی بلاکچین در «هماهنگی زمانی» است. جرقه اولیه ایده او از سیستم‌های VoIP الهام گرفت. در دوران کار در شرکت کوالکام، یاکوونکو روی پروتکل‌های صوتی دیجیتال (VoIP) کار کرده بود. او متوجه شد سیستم‌های VoIP برای هماهنگی بین دستگاه‌ها از مکانیسم‌های زمان‌بندی بسیار دقیقی استفاده می‌کنند: استفاده از برچسب‌های زمانی (timestamps) با دقت نانوثانیه.
این تجربه به او نشان داد که مشکل اصلی بلاک‌چین‌ها نه در اجماع، بلکه در عدم وجود یک منبع زمان جهانی قابل اعتماد است. بدین ترتیب او به ایده مکانیسم اثبات تاریخ (Proof of History) در شبکه بلاکچین رسید و در سال ۲۰۱۷ وایت‌پیپر اولیه سولانا را منتشر کرد. نسخه‌ی اولیه سولانا با ۳ ایده خلاقانه همراه بود:
- مکانیسم اثبات تاریخ (PoH): یک ساعت رمزنگاری‌شده جهانی که ترتیب رویدادها را بدون نیاز به تایید گره‌ها ثبت می‌کند.
- ترکیب با اثبات سهام (PoS): برای کاهش مصرف انرژی و افزایش امنیت
- معماری هشت لایه: شامل مکانیسم‌های بهینه‌سازی مانند Turbine (انتشار داده)، Gulf Stream (پیش‌پردازش تراکنش‌ها) و Sealevel (اجرای موازی قراردادها)
اما با شروع توسعه نسخه اولیه، تیم سولانا متوجه شد با موانع جدی مانند پیاده‌سازی الگوریتم SHA-256، بهینه‌سازی اجرای موازی قراردادها و مدیریت حافظه شبکه روبرو شده است. در نهایت در مارس ۲۰۱۸ و بعد از بررسی موانع، اولین تست‌نت عمومی سولانا با ویژگی‌های زیر عرضه شد:
- توانایی پردازش ۱۰۰۰۰ تراکنش در ثانیه
- تاخیر کمتر از ۱ ثانیه برای تایید نهایی
- کارمزد متوسط ۰.۰۰۰۰۱ دلار برای هر تراکنش
این نتایج که بسیار بهتر از رقبای آن زمان بود، توجه سرمایه‌گذاران بزرگی مانند Multicoin Capital را جلب کرد و این پروژه توانست جذب سرمایه اولیه‌ی بسیار موفقی داشته باشد. در نهایت شبکه اصلی سولانا سال ۲۰۲۰ به عرضه عمومی رسید و این نسخه نهایی به گفته آناتولی یاکوونکو بر هشت نوآوری کلیدی استوار شد:
- اثبات تاریخ (PoH): کاهش بار ارتباطی شبکه
- Turbine: پروتکل انتشار بلوک‌ها به روش قطعه‌قطعه
- Gulf Stream: ارسال تراکنش‌ها به اعتبارسنج‌ها قبل از تکمیل بلوک فعلی
- Sealevel: موتور اجرای قراردادهای هوشمند موازی
- Pipeline: مکانیسم اعتبارسنجی تراکنش‌ها
- Cloudbreak: پایگاه داده افقی مقیاس‌پذیر
- Archivers: سیستم ذخیره‌سازی توزیع‌شده
- Tower BFT: نسخه بهینه‌شده پروتکل بیزانتین
هر یک از این اجزا نتیجه مستقیم تجربیات قبلی یاکوونکو و تیمش در سیستم‌های توزیع‌شده بود که شبکه سولانا را تا همین امروز به یکی از بازیگران اصلی دنیای بلاکچین تبدیل کرده است.
هم‌بنیان‌گذاران و تیم اولیه سولانا
آناتولی یاکوونکو برای تحقق ایده بلندپروازانه خود، تیمی از برجسته‌ترین مهندسان حوزه سیستم‌های توزیع‌شده را گرد هم آورد. گرگ فیتزجرالد (Greg Fitzgerald) که پیشینه‌ای خوبی در توسعه هسته لینوکس داشت، مسئولیت پیاده‌سازی هسته اصلی پروتکل را بر عهده گرفت. استفن آکریج (Stephen Akridge)دیگر هم‌بنیان‌گذار سولانا، تخصص خود در بهینه‌سازی سخت‌افزاری را وارد پروژه کرد. ترکیب این استعدادها و ایده‌های این سه نفر باعث شد سولانا از همان ابتدا بر اساس اصول مهندسی دقیق و با معماری منحصربه‌فردی طراحی شود.
دامیننس ۱۷ رو همین حالا بخون.
پیشرفت‌ها و چالش‌ها
سولانا در سال ۲۰۲۰ با عرضه شبکه اصلی خود، دنیای بلاکچین را شگفت‌زده کرد. توانایی پردازش ۵۰۰۰۰ تراکنش در ثانیه در حالی که کارمزدها کسری از سنت باقی می‌ماند، آن را به رقیبی جدی برای اتریوم تبدیل کرد. با این حال، مسیر این شبکه خلاقانه همچنان پر از چالش بود. شبکه سولانا علی‌رغم تمام ایده‌های ناب و معماری جذاب، در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ چندین بار دچار قطعی‌های گسترده شد که عمدتا ناشی از حملات DDoS و باگ‌های نرم‌افزاری بود. البته تیم سولانا با هر بحران، معماری شبکه را مقاوم‌تر کرد و امروز شاهد نسخه‌ای پایدارتر از این شبکه هستیم که همچنان با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند. امروز و بعد از گذشت ۵ سال از عمر این پروژه، سولانا در رتبه ششم بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد و قیمت سولانا در زمان نگارش این مقاله حدود ۱۴۰ دلار است.
دیدگاه‌ها و نظرات آناتولی یاکوونکو درباره آینده سولانا
یاکوونکو در مصاحبه‌های متعدد بر این نکته تأکید دارد که مقیاس‌پذیری واقعی تنها زمانی محقق می‌شود که هزینه هر تراکنش به حداقل ممکن برسد. او معتقد است سولانا باید به جایی برسد که توسعه دهندگان بدون نگرانی از هزینه‌ها یا محدودیت‌های فنی بتوانند برنامه‌های پیچیده غیرمتمرکز بسازند.
به گفته او، آینده سولانا در ادغام با صنایع سنتی‌تر -از امور مالی گرفته تا بازی‌ها و حتی زیرساخت‌های اینترنتی- است. این چشم‌انداز بلندپروازانه نیازمند ادامه نوآوری‌های فنی و گسترش اکوسیستم توسعه‌دهندگان است که تحلیلگران نظرات متفاوتی درباره‌ی آن دارند.
می‌توانید مقاله تحلیلی آکادمی بیت‌پین درباره آینده ارز SOL را در مقاله «پیش‌بینی قیمت و آینده ارز سولانا در میان‌مدت و بلندمدت (تا ۲۰۵۰)» مطالعه کنید.
نحوه تعامل آناتولی یاکوونکو با جامعه کریپتو
برخلاف بسیاری از افراد مطرح و بنیانگذاران پروژه‌های بلاکچین که حضور کمرنگی در کامیونیتی دارند، یاکوونکو به صورت فعال در توییتر، کنفرانس‌ها و ایونت جامعه توسعه‌دهندگان شرکت می‌کند. او ترجیح می‌دهد به جای بازاریابی پرسر و صدا، بر توضیح جنبه‌های فنی و چالش‌های مهندسی پروژه تمرکز کند. این رویکرد شفاف و فنی‌محور، اعتماد بسیاری از توسعه‌دهندگان حرفه‌ای را جلب کرده است. یاکوونکو اغلب در توییتر به سوالات فنی پاسخ می‌دهد و حتی گاهی کدهای نمونه را شخصا بررسی می‌کند.
گفتار پایانی
زندگی‌نامه آناتولی یاکوونکو و داستانش با سولانا نمونه بارز این واقعیت است که نوآوری‌های انقلابی اغلب حاصل ترکیب تجربیات متنوع و دیدگاه‌های میان‌رشته‌ای هستند. از سیستم‌های تلفن همراه در کوالکام تا ذخیره‌سازی ابری در دراپ‌باکس، هر تجربه بخشی از معماری منحصر به فرد سولانا را شکل داده است. امروز سولانا به عنوان یکی از امیدوارکننده‌ترین پلتفرم‌های بلاکچین نسل سوم شناخته می‌شود. با این حال، یاکوونکو و تیمش به خوبی می‌دانند که راه پیش رو همچنان پر از چالش‌های فنی و رقابتی است. آینده نشان خواهد داد که آیا این دیدگاه بلندپروازانه می‌تواند تحول واقعی در صنعت بلاکچین ایجاد کند یا خیر.
سوالات متداول (FAQ)
- آناتولی یاکوونکو کیست؟
آناتولی یاکوونکو یک مهندس کامپیوتر با سابقه کار در شرکتهای بزرگی مانند کوالکام و دراپ‌باکس است که در سال ۲۰۱۷ سولانا را تأسیس کرد. ایده‌ی اصلی او ایجاد مکانیسم اثبات تاریخ (PoH) برای حل مشکل مقیاس‌پذیری در بلاک‌چین‌ها بود.
- سولانا چگونه تأسیس شد؟
سولانا در سال ۲۰۱۷ با ترکیب ایده‌های نوآورانه در زمان‌بندی تراکنش‌ها (اثبات تاریخ) و سیستم‌های توزیع‌شده ایجاد شد. آناتولی یاکوونکو و تیمش پس از دو سال توسعه، نسخه اصلی شبکه را در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی و عرضه کردند.
- آناتولی یاکوونکو قبل از سولانا چه فعالیت‌هایی انجام داده است؟
وی بیش از ۱۳ سال در توسعه سیستم‌های توزیع‌شده در کوالکام (پروتکل‌های ارتباطی) و دراپ‌باکس (ذخیره‌سازی ابری) تجربه کسب کرده بود. این تجربیات مستقیماً در طراحی معماری سولانا تأثیر گذاشتند.
- دیدگاه آناتولی یاکوونکو درباره آینده بلاکچین چیست؟
او معتقد است بلاک‌چین‌ها باید به سطحی از مقیاس‌پذیری و کارایی برسند که برای برنامه‌های کاربردی واقعی مانند شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها و سیستم‌های مالی قابل استفاده باشند. به نظر او، این هدف تنها با نوآوری‌های بنیادین در معماری بلاکچین ممکن است.
