حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV چیست؟

تاریخ انتشار: 2 مرداد 1402 | آخرین به‌روزرسانی: 16 شهریور 1402

زمان مطالعه: 7 دقیقه

حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV به حداکثر سودی می‌گویند که یک ماینر می‌تواند در شبکه بلاک چین، از جابجایی تراکنش‌ها، سفارش یا حذف آن‌ها، هنگام تولید بلوک به دست آورد.

حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV که به آن حداکثر ارزش قابل استخراج ماینرها، نیز می‌گویند که معیاری برای ارزیابی بهره‌وری و امنیت شبکه‌های بلاک‌ چین است. درواقع، MEV نشان می‌دهد که چقدر ارزش مالی را می‌توان با تغییر ترتیب تراکنش‌ها در یک بلاک یا انتخاب بلاک‌های خاص به نفع یک عامل خاص، کسب کرد. MEV می‌تواند منجر به رقابت بین استخراج‌کنندگان، ربات‌های تجاری و حملات ساندویچ شده و حتی ممکن است تاثیر منفی روی امنیت و عدالت شبکه داشته باشد.

پیش‌تر در مقاله‌های امنیت بلاک چین و راه‌های استخراج ارز دیجیتال، درباره این موضوعات به طور مفصل آشنا شدیم، حال در این مقاله از بیت پین قصد داریم درباره مفهوم MEV، عملکرد و برخی از تاثیرات بالقوه آن بر اکوسیستم‌های کریپتویی صحبت کنیم.

فهرست مطالب

حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV

حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV (مخفف Maximal Extractable Value) به استراتژی گفته می‌شود که ماینرها، اعتبارسنج‌ها و جستجوگران با استفاده از آن تراکنش‌ها را درج یا سانسور کرده یا ترتیب آنها را تغییر می‌دهند تا به حداکثر سود برسند. گاهی اوقات، از حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV به عنوان «مالیات نامرئی» نیز یاد می‌کنند که استخراج‌کنندگان با سفارش‌دهی مجدد و دستکاری تراکنش‌ها در فرآیند اعتبارسنجی جمع‌آوری می‌کنند.

استراتژی MEV، ممکن است برای تولیدکنندگان بلاک، سودآوری داشته باشد، اما گاهی اوقات هم برای کاربران و شبکه‌ها پیامدهای نامطلوبی، مانند افزایش هزینه‌های تراکنش برای کاربران، کاهش امنیت شبکه در برابر حملات سانسور و تغییر تاریخچه، نقض حقوق و منافع کاربران و قراردادهای هوشمند، کاهش شفافیت و قابل پیش‌بینی بودن شبکه را به دنبال خواهد داشت.

سودآوری از دستکاری معاملات

در اکوسیستم ارزهای دیجیتال، صرف نظر از نوع مکانیسم اجماع مورد استفاده برای تایید تراکنش‌ها، تراکنش‌های معلق در فضایی به عنوان استخر تراکنش‌ها یا ممپول (mempool)، نگهداری می‌شوند؛ این استخر تراکنش برای عموم قابل مشاهده است. استخراج‌کننده‌ها یا اعتبارسنج‌ها در این اکوسیستم، تراکنش‌ها را انتخاب می‌کنند، آن‌ها را سفارش می‌دهند و بلاکی می‌سازند که متعاقباً اعتبارسنجی‌شده و به بلاک چین اضافه می‌شود.

تاریخچه پیدایش پدیده MEV

MEV یا حداکثر مقدار قابل استخراج، مفهومی نسبتا جدید در دنیای بلاک چین و رمزارزها است که تاریخچه پیدایش آن به سال ۲۰۱۴ برمی‌گردد. در آن سال معامله‌گری با نام مستعار Pmcgoohan با انتشار پستی در پلتفرم ردیت هشدار داد که ماینرها می‌توانند بی‌سر‌وصدا در شبکه اتریوم، تراکنش‌ها را در استخر‌های تراکنش (Mempool) شناسایی، کپی و زودتر از تراکنش اصلی اجرا کنند؛ البته در آن زمان کسی این هشدار را جدی نگرفت.

این پدیده در سال ۲۰۱۹ توسط فیل دایان (Phil Daian) و همکارانش در مقاله‌ای با عنوان Flash Boys 2.0 به طور علمی بررسی شد و اصطلاح MEV برای نشان دادن حداکثر سود قابل استخراج از دستکاری تراکنش‌ها در شبکه اتریوم به کار رفت. فیل دایان و تیمش نشان دادند که استخراج‌کنندگان ETH می‌توانند با دستکاری تراکنش‌ها در بازه زمانی مشخصی، اتریوم استخراج کنند.

در آن زمان MEV در چارچوب مکانیسم‌های اجماع اثبات کار معرفی شد و حرف M در این اصطلاح بر ماینرها (Miners) دلالت داشت که بر ترتیب و شامل یا نبودن تراکنش‌ها در یک بلاک نظارت می‌کنند. هنگامی که بلاک چین اتریوم در جریان ادغام در سال ۲۰۲۲، از مکانیسم اثبات کار (PoW) به مکانیسم به اثبات سهام (PoS) تغییر کرد، کارشناسان حرف M را در این اصطلاح به Maximal (به معنای حداکثری) تغییر دادند تا منعکس کننده گروه گسترده‌تری از روش‌هایی باشد که استخراج‌کنندگان و اعتباربخش‌ها برای سودآوری استفاده می‌کنند.

بیشتر بخوانید: گواه اثبات کار (PoW) وگواه اثبات سهام (PoS) چیست و چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

MEV در ابتدا به شبکه اتریوم محدود بود، اما با تغییر این و رشد صنعت رمزارزها، MEV به دیگر شبکه‌های بلاک چینی مانند بیت‌ کوین، بایننس اسمارت چین و پولکادات نیز نفوذ کرد. براساس گزارش‌های منتشرشده، ماینر‌ها از ژانویه ۲۰۲۰ تا ژانویه ۲۰۲۲ موفق شدند با دستکاری تراکنش‌ها، حدود ۵۷۷ میلیون دلار درآمد کسب کنند.

حداکثر مقدار قابل استخراج، باعث پیدایش رقابت و همکاری بین جستجوگران MEV می‌شود که سعی دارند با استفاده از الگوریتم‌ها و ربات‌های خود، به حداکثر سود قابل استخراج دست پیدا کنند. جستجوگران (Searchers) اعضای جدیدی در فرایند ثبت تراکنش‌ها هستند که با کمک ربات‌، تراکنش‌های مناسب برای دستکاری را به سرعت پیدا کرده و از آن‌ها سودآوری دارند. تمرکز این ربات‌ها عمدتا روی تراکنش‌ها با حجم‌های بالا است؛ چرا که اختلاف قیمت جزئی در این تراکنش‌ها، سود بالاتری را برای جستجوگران به همراه خواهد داشت.

امروزه با طمع هرچه بیشتر افراد برای سودآوری در بازار کریپتوکارنسی، تعداد ربات‌های جستجوگران هم افزایش پیدا کرده و همین موضوع ممکن است باعث شود تا در یک لحظه درخواست‌های زیادی برای قرار دادن تراکنشی در بلاک مطرح شود. به طبع این اتفاق، نرخ کارمزد‌ها افزایش ناگهانی پیدا کرده و تعادل قیمتی بازار را به هم می‌ریزد. بعضی از جستجوگران MEV عبارت‌اند از:

KeeperDAO: پروژه دیفای (DeFi) که به جستجوگران MEV اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های سودآور را به صورت همگام و همکارانه در شبکه قرار دهند.
ArcherDAO: پروژه‌ای که به ماینرها اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های MEV را در آخرین لحظه به بلاک‌های خود اضافه کرده تا از رقابت و حذف شدن آن‌ها جلوگیری کنند.
Eden Network: شبکه لایه دوم (Layer 2) که به ماینرها و کاربران اجازه می‌دهد تا با پرداخت هزینه‌ای، ترتیب تراکنش‌های خود را در بلاک‌ها حفظ کنند.

چگونه می‌توان حداکثر مقدار قابل استخراج را به دست آورد؟

در تئوری، ماینرهای شبکه یا اعتبار‌سنج‌ها، اشخاصی هستند که باید کل MEV موجود برای تراکنشی مشخص را دریافت کنند، با‌این‌حال، اعضای مستقل شبکه یا همان جستجوگرها، برای شناسایی فرصت‌های MEV و خودکار کردن فرآیند استخراج، به طور فزاینده‌ای از ربات‌ها استفاده می‌کنند؛ البته این موضوع برای ماینرها آنقدر هم بد نیست، چرا که از جستجوگرانی که مایل هستند تراکنش‌های خود را در بلوک برای اعتبار‌سنجی قرار دهند، گس فی دریافت می‌کنند. برخی تکنیک‌های مورد استفاده برای به دست آوردن حداکثر مقدار قابل استخراج عبارت‌اند از:

لیکویید شدن یا بسته شدن حساب (Liquidation)

در فضای وام‌دهی دیفای، کاربران باید ارزهای دیجیتال خود را برای استفاده به عنوان وثیقه، سپرده‌گذاری کنند. چنانچه کاربری نتواند وام‌های خود را بازپرداخت کند، پروتکل‌ها اغلب به سایر شرکت‌کنندگان این فرصت را می‌دهند تا وثیقه را نقد کرده و هزینه این لیکویید شدن را از وام‌گیرنده دریافت کنند. افرادی که به دنبال فرصت‌ برای به‌ دست آوردن حداکثر مقدار قابل استخراج هستند ممکن است برای یافتن این وام‌گیرندگان با هم رقابت کرده و هزینه لیکویید شدن را، خود به دست آورند.

فرانت رانینگ (Front Running)

رباتی که به عنوان فرانت رانر عمومی شناخته می‌شود، در فهرست تراکنش‌های ممپول جستجو کرده و تراکنشس سودآور را برای جستجوگر پیدا کند. به محض کشف چنین تراکنشی، ربات تراکنش اصلی را با گس‌ فی بالاتری تکرار کرده و ماینرها را مجاب می‌کند به جای تراکنش اول، آن تراکنش را انتخاب کنند.

با اینکه فرانت رانینگ ممکن است جریان کلی فرآیند اعتبارسنجی تراکنش‌ها را مختل کند، اما برخی شرکت‌کنندگان در اکوسیستم‌های کریپتویی وجود دارند که روی مثبت ماجرا را می‌بینند. درحال‌حاضر، تعدادی سرویس وجود دارند که امکان برقراری ارتباط بین ماینرها کاربران اتریوم را برای بحث در مورد ترتیب انجام تراکنش‌ها در یک بلوک فراهم می‌کنند. این اقدام به توزیع عادلانه‌تر به‌دست آوردن حداکثر مقدار قابل استخراج کمک می‌کند و اثربخشی تکنیک فرانت رانینگ را هم به حداقل می‌رساند.

آربیتراژ (Arbitrage)

صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است به دلیل میزان متفاوت تقاضا، قیمت‌های متفاوتی را برای توکن‌های مشابه در نظر بگیرند. اختلاف قیمتی گسترده برای یک توکن ممکن است فرصتی برای به‌دست آوردن حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV باشد. ربات‌ها می‌توانند با خرید توکن‌ با قیمتی پایین‌تر در یک صرافی و فروش آن‌ در صرافی دیگر با نرخی بالاتر از این موقعیت‌ سواستفاده کنند. البته تکنیک به‌دست آوردن MEV به کمک آربیتراژ، می‌تواند به همسو کردن قیمت توکن ها در صرافی‌های مختلف و کارآمدتر کردن بازار گسترده دیفای کمک کند.

حمله ساندویچی (Sandwich Attack)

حمله ساندویچی، تکنیکی است که برای دستکاری قیمت ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. در این تکنیک از فرانت رانینگ و ایجاد نوسان مصنوعی برای MEV استفاده می‌شود. جستجوگران با قراردادن تراکنشی پیش از تراکنش هدف، تعویق و نوسان قیمتی مصنوعی ایجاد کرده، سپس تراکنش هدف را با قیمت پایین‌تری خریداری می‌کنند و بلافاصله آن را با قیمت بالاتری می‌فروشند. از آنجایی که تراکنش‌ قبل و بعد از تراکنش هدف را جستجوگر ایجاد می‌کند به این روش، حمله ساندویچی می‌گویند.

تاثیر حداکثر مقدار قابل استخراج بر بازار کریپتو

به دست آوردن MEV فرآیند پیچیده‌ای است که تاثیر پیچیده‌ای بر بازار ارزهای دیجیتال دارد. حملات ساندویچی و فرانت رانینگ می‌توانند در زمان پردازش سایر تراکنش‌ها تاخیر ایجاد کنند و به دلیل گس فی بالاتر و دستکاری مصنوعی قیمت‌ها، هزینه بیشتری را برای کاربران به همراه داشته باشند. از طرفی آربیتراژ صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است باعث هماهنگ‌تر شدن صرافی‌ها و کارآمدتر شدن بازار شود. به طور کلی تاثیر MEV بر بازار کریپتو را می توان در جدول زیر خلاصه کرد.

مزایای MEV	معایب MEV
توسعه شبکه اعتباردهندگان؛ ماینرها می‌توانند با به دست آوردن حداکثر مقدار قابل استخراج در بلاک چین‌ها هزینه‌های مدیریت بلاک چین را تامین کرده و کیفیت آن را ارتقا دهند.	بی‌ثباتی و ازدحام شبکه؛ MEV ترافیک درخواست‌ تراکنش‌ها را افزایش داده و ممکن است باعث کاهش سرعت و کیفیت انجام تراکنش‌ها شود.
سرمایه‌گذاری و کسب سود؛ از آنجا که هر فردی با داشتن مقداری اتر (۳۲ ETH) می‌تواند یکی از سهام‌داران شبکه اتریوم باشد و از سود MEV بهره‌مند شود، استفاده از MEV فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهتری را برای کاربران به همراه خواهد داشت.	کاهش تجربه کاربری؛ برخی تکنیک‌های MEV، مانند فرانت رانینگ و حمله ساندویچی، باعث افزایش قیمت تراکنش‌ها و پردازش کندتر سایر تراکنش‌های شده و سودآوری برخی کاربران را کاهش می‌دهند.

گفتار پایانی

MEV اصطلاحی در دنیای کریپتوکارنسی بوده که معنای حداکثر مقدار قابل استخراج است و در سال ۲۰۱۹ در مقاله‌ای توسط فیل دایان و تیمش ابداع شد. این اصطلاح به این واقعیت بستگی دارد که ماینرها و سایر شرکت‌کنندگان در فرآیند اعتبارسنجی می‌توانند تراکنش‌ها را برای منافع شخصی خود مجدداً سفارش داده یا دستکاری کنند.

در این فرایند، جستجوگران، شرکت‌کنندگانی هستند که از ربات‌ها برای جستجوی مجموعه‌ای از تراکنش‌های معلق برای فرصت‌های بالقوه سودآوری استفاده می‌کنند، برخی از روش‌هایی که جستجوگران از آن‌ها بهره می‌برند، عبارت‌اند از: لیکویید شدن، فرانت رانینگ، آربیتراژ و حمله ساندویچی. فرایند حداکثر مقدار قابل استخراج، می‌تواند فرآیند اعتبارسنجی را برای سایر کاربران مسدود کرده و کاربران را مجبور به پرداخت قیمت‌های بالاتر برای تراکنش‌ها کند، اما در کنار آن می‌تواند به یکسان‌سازی اختلاف قیمت توکن در صرافی‌های غیرمتمرکز نیز کمک کند.

سوالات متداول

حداکثر مقدار قابل استخراج یا MEV چیست؟

معیاری برای ارزیابی بهره‌وری و امنیت شبکه‌های بلاک‌ چین است که نشان می‌دهد که چه میزان ارزش مالی را می‌توان با تغییر ترتیب تراکنش‌ها در یک بلاک کسب کرد.

تکنیک‌های استفاده شده در MEV چیست؟

برخی روش‌های سود‌آوری از MEV عبارت‌اند از: لیکویید شدن، فرانت رانینگ، آربیتراژ و حمله ساندویچی.

حداکثر مقدار قابل استخراج چه مزایایی دارد؟

توسعه شبکه اعتباردهندگان و ایجاد فرصت برای سرمایه‌گذاری و کسب سود از مزایای فرایند MEV است.

حداکثر مقدار قابل استخراج چه معایبی دارد؟

بی‌ثباتی و ازدحام شبکه و کاهش تجربه کاربری معایبی است که در نتیجه فرایند MEV ممکن است رخ دهد.

شبنم توایی

علاقه زیادی به حوزه فناوری و فین تک دارم، درباره ارزهای دیجیتال، بلاک چین، هوش مصنوعی، وب ۳ و سایر موضوعات مرتبط با فناوری می‌نویسمو تحقیق می‌کنم. عاشق سفر و عکاسی هستمو اوقات فراغتم را با کشف جاذبه‌ها و ثبت لحظات زیبا سپری می‌کنم. بزرگترین هدفم تو زندگی یاد گرفتنه و لذت می‌برم از اینکه یادگرفته‌هامو دانش و تجربه‌ام را با دیگران به اشتراک بگذارم و از اونها هم یاد بگیرم.

مطالب نویسنده