بهترین بازار سرمایه‌گذاری در ایران؛ طلا، رمزارز یا مسکن؟
مقوله سرمایه‌گذاری، به طور کلی پیچیده و نیازمند تحقیق، تحلیل و دانش فنی است. با توجه به شرایط اقتصادی پیچیده و تورم سالانه چندده درصدی ایران، این سرمایه‌گذاری به مراتب دشوارتر هم می‌شود. به‌همین‌خاطر، آشنایی با بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران اهمیت بسیار بالایی دارد.
در این مقاله، توصیه سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم؛ چرا که این تصمیمی‌ست که خودتان باید اتخاذ کنید. در عوض ما در این مقاله، قصد داریم به مقایسه بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران پرداخته و درباره معیارهای انتخاب بهترین بازار سرمایه‌گذاری صحبت می‌کنیم.
بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران
به طور کلی، تنوع بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران کمی بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه است. از فرش و خودروی مصرفی گرفته تا سیمکارت و کالاهای خوراکی هم در ایران گزینه سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، خودرو که کالایی مصرفی‌ست، در ایران یک گزینه برای فرار از تورم به‌شمار می‌رود.
درست است که گزینه‌های سرمایه‌گذاری در ایران محدودیتی ندارد، در ادامه مهمترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران را برمی‌شماریم:
- بازار ارز مثل دلار، یورو، پوند
- بازار بورس و اوراق بهادار
- سکه و طلا
- خودرو
- مسکن
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری
- ارز دیجیتال
بازار ارزها
ارزهای فیات، بااینکه از نظر اقتصادی (حداقل اقتصاد استاندارد جهانی) گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش سرمایه نیستند، مهمترین روش برای فرار مردم از تورم اقتصادی ایران هستند. تخصیص بخشی از درآمد به دلار، یورو، پوند یا ین، قطعاً در بلندمدت به نفع شما خواهد بود.
اگر از خیابان فردوسی تهران گذر کرده باشید، حتماً جمعیت عظیم خریداران و فروشندگان ارزها را دیده‌اید. این خیابان از سال‌ها قبل به یکی از مراکز مهم تبادل ارز تبدیل شده و افراد زیادی برای فرار از تورم و حفظ ارزش سرمایه خود به دلال‌های این بازار پناه می‌برند.
بااین‌حال، دلار فیزیکی، معایب و محدودیت‌هایی دارد که استیبل کوین‌هایی مثل تتر (USDT) یا یو اس دی کوین (USDC) تا حد بسیار خوبی آن‌ها را رفع کرده‌اند. همین امر باعث شده که در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران به جای خرید دلار فیزیکی، به سراغ خرید تتر بروند.
از جمله برتری‌هایی که تتر نسبت به دلار کاغذی دارد، می‌توان به نقدشوندگی بالاتر، نگهداری ساده‌تر و امن‌تر و کارمزد معاملات کمتر اشاره کرد.
در جدول زیر، تلاش کرده‌ایم مزایا و معایب بازار ارزهای فیات به عنوان بهترین بازار سرمایه‌گذاری در ایران را نام ببریم. توجه داشته باشید که در این بررسی، تتر و دلار یکسان فرض شده است.
| مزایا | معایب |
| نقدشوندگی بسیار بالا | امکان خرید دلار تقلبی (برای دلار فیزیکی) |
| خرید و فروش سریع و کم کارمزد (البته برای تتر) | نگهداری دشوار دلار فیزیکی |
| نگهداری ساده (برای تتر) | کارمزد بالای خرید و فروش دلار فیزیکی |
| امکان خرید به مقادیر کم | نوسان شدید (در روزهای بحرانی) |
| دسترسی ساده و بدون محدودیت (تتر) | |
| نقل و انتقال سریع (تتر) |
اگر کمی به جدول بالا نگاه کنید، به راحتی متوجه خواهید شد که تتر یا سایر استیبل کوین‌ها، اکثر مشکلات و موانع سرمایه‌گذاری روی دلار فیزیکی یا سایر ارزها را از بین برده‌اند. به‌همین‌خاطر، بازار خرید و فروش دلار فیزیکی دیگر به گرمی سابق نیست و معاملات این بازار بر بستر فناوری بلاک چین و با استیبل کوین‌ها انجام می‌شود.
بازار بورس
با وجود خاطرات بدی که بازار بورس در سال‌های اخیر برای خیل عظیمی از کاربران رقم زد، سرمایه‌گذاری در بورس همچنان یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران است. بازار بورس به طور کلی به خاطر تأخیری که نسبت به دلار دارد، معمولاً چند هفته/ماه بعد از بازار ارز تکان می‌خورد.
همین امر باعث شده که بورس و اوراق بهادار، همیشه سهمی در سبد دارایی سرمایه‌گذاران ایران داشته باشند. بااین‌حال باید توجه داشت که فعالیت در این بازار نیاز به دانش فنی مختلفی مثل مهارت در تحلیل تکنیکال، تحلیل فاندامنتال شرکت‌ها و تابلوخوانی دارد.
باید توجه داشت که بازار بورس تهران به دلیل محدودیت ۵± درصدی آن، ساختار متفاوتی دارد و در روزهای پرتنش، نقدشوندگی آن بسیار کم می‌شود. اگر کمی تجربه کار با این بازارها را داشته باشید، حتماً از صف‌های خرید و فروشی که از صبح زود بازار را قفل می‌کرد، اطلاع دارید.
| مزایا | معایب |
| تأخیر نسبت به نوسانات دلار که فرصتی برای سرمایه‌گذاری می‌سازد | نیاز به دانش فنی زیاد |
| فرصتی برای حمایت از اقتصاد ایران | قفل شدن بازار به خاطر محدودیت نوسان روزانه |
| نقدشوندگی نسبتاً خوب | بازاری دستوری و تا حدی غیر شفاف |
| امنیت بالا | اثر رمه‌ای بسیار بالا |
| تنوع بالای ابزارهای سرمایه‌گذاری |
جوابت تو شماره ۱۴ ماهنامه دامیننسه!
سکه و طلا
از دیرباز، طلا مأمن سرمایه و دارایی انسان‌ها بوده است. اگر همین امروز هم به واکنش نمودار قیمت طلا نسبت به رخدادهای مهم جهان نگاهی بیندازید، خواهید دید که مقصد سرمایه در روزهای بد، طلاست. سکه هم به عنوان زیرشاخه طلا، یکی از شناخته‌شده‌ترین ذخایر حفظ ارزش در ایران محسوب می‌شود.
طلا به دلیل خاصیت‌هایی مثل موجودی کم، نرخ تولید محدود و هزینه تولیدو‌نگهداری بسیار بالا، یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران و جهان است. در میان این خوبی‌ها، طلا خصوصیات منفی هم دارد که البته با معرفی نسخه دیجیتالی آن، درست مثل دلار و تتر، تا حد زیادی برطرف شده‌اند.
- معامله بیش‌از ۳۰۰ کوین دیگر
- دریافت وام و اعتبار معاملاتی
- سرعت بالا در تکمیل سفارشات
- بات‌های معامله‌گر متنوع
- پشتیبانی ۲۴ ساعته
اگر بدانید پکس گلد چیست، قطعاً متوجه برتری‌های این رمزارز نسبت به طلای فیزیکی خواهید شد. با معرفی پکس گلد، مشکلاتی مثل کارمزد بالای خرید و فروش، معضل نگهداری و تأمین امنیت، تقسیم‌ناپذیری و جابجایی دشوار طلای فیزیکی رفع شد و ارز PAXG به بهترین جایگزین برای طلا تبدیل شد.
| مزایا | معایب |
| ذخیره ارزش شناخته‌شده | تقسیم ناپذیر بودن (با پکس گلد حل شده) |
| پول سخت | هزینه بالای جابجایی (با پکس گلد حل شده) |
| موجودی محدود | کارمزد بالای خرید و فروش (با پکس گلد حل شده) |
| نقدشوندگی بالا | نگهداری دشوار |
| کاربرد در صنایع مختلف | عدم تولید درآمد |
| حفظ ارزش در طول زمان و تورم | عدم امکان استفاده به عنوان پول روزمره |
خودرو
درست است که شهروندان کشورهای توسعه‌یافته معنای «سرمایه‌گذاری روی خودروهای مصرفی» را نمی‌دانند، اما به لطف انحصار تولید خودرو در ایران و مجموعه‌ای از دلایل دیگر، خرید و فروش خودرو هم می‌تواند یک روش سرمایه‌گذاری یا حداقل حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم باشد.
البته بسیاری از اقتصاددان‌های ایرانی هم خودرو را یک گزینه سرمایه‌گذاری نمی‌دانند؛ زیرا با خرید و نگهداری خودرو، ارزشی به آن افزوده نمی‌شود.به عنوان مثال، اگر امروز یک خودروی صفر کیلومتر میان‌رده بخرید، به هیچ وجه در آینده نمی‌توانید با فروش آن، یک خودروی بهتر به دست آورید.
بااین‌حال، سرعت کاهش ارزش خودرو در ایران، از سرعت کاهش ارزش ریال به مراتب کمتر است و همین امر باعث شده تا خرید خودرو هم جزو گزینه‌های روی میز سرمایه‌داران ایرانی باشد.
| مزایا | معایب |
| کاربرد در زندگی روزمره | هزینه‌های جاری بالا |
| امکان درآمدزایی مستمر از آن | تقسیم‌ناپذیر بودن |
| نقدشوندگی نسبتاً خوب | احتمال تقلب و کلاهبرداری |
| عدم افزایش ارزش واقعی سرمایه | |
| احتمال خرابی، سرقت و از دست رفتن | |
| هزینه خرید و فروش بالا | |
| نیاز به سرمایه زیاد برای خرید |
مسکن
احتمالاً از پدربزرگتان این جمله را شنیده‌اید: «ملک بخر، که از آسمون سنگ میاد، ولی از زمین نه». همین ضرب‌المثل به خوبی اهمیت سرمایه‌گذاری روی مسکن و زمین را نشان می‌دهد. دلیل همواره صعودی بودن ارزش ملک هم روشن است: افزایش جمعیت و رشد شهرها.
شما اگر بتوانید در هر نقطه از شهر، زمین یا خانه‌ای بخرید (البته اگر وسط بیابان نباشد)، قطعاً در سال‌های بعدی و با رشد منطقه، سود خوبی را کسب خواهید کرد. بااین‌حال، خرید ملک هم نیاز به دانش و تحقیق بسیاری دارد و سودآوری آن هم معمولاً در کوتاه مدت نیست.
از طرفی، خرید ملک مسکونی یا تجاری و اجاره دادن آن می‌تواند جریان درآمد خوبی هم ایجاد کند. البته قبل از خرید باید بدانید که خرید مسکن نیاز به سرمایه نسبتاً زیادی داشته و نقدشوندگی آن هم چندان خوب نیست. نکته دیگر، تقسیم‌ناپذیر و غیرقابل‌تعویض بودن ملک‌های مسکونی است که البته فناوری بلاک چین راهکارهایی برای آن ارائه کرده که هنوز کاربرد چندانی ندارند.
| مزایا | معایب |
| تقریباً همیشه صعودی است | نیاز به دانش فنی و تحقیق بسیار |
| امکان درآمدزایی مستمر | نقدشوندگی کم |
| امنیت بالا و هزینه کم نگهداری | تقسیم ناپذیر بودن |
| غیرقابل‌تعویض بودن | |
| کارمزد بالای خرید و فروش | |
| احتمال کلاهبرداری و تقلب |
صندوق‌های سرمایه‌گذاری
قطعاً کم‌ریسک‌ترین و در عین حال کم‌سودترین گزینه در جمع بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی یا دولتی است که هر یک سالانه درصد مشخصی سود را به سرمایه‌گذاران می‌دهد.
به عنوان مثال، سپرده‌گذاری در بانک‌ها که سود سالانه ۱۸ تا ۲۳ درصدی (در زمان نگارش این مقاله) دارند، یک روش برای سرمایه‌گذاری بدون ریسک است. خرید اوراق قرضه شرکت‌ها و دولت هم می‌تواند گزینه خوبی برای حفظ بخشی از سرمایه باشد.
باید توجه داشته باشید که این صندوق‌ها به دلیل ماهیت بدون ریسکشان، می‌توانند به عنوان پوشش ریسک عمل کنند و تنها باید درصد محدودی از سبد دارایی را به آن اختصاص داد. انتخاب صندوق، سود سالانه، مدت زمان سررسید و روزشمار بودن سود هم نکته‌هایی ست که باید به آن توجه کرد.
| مزایا | معایب |
| بدون ریسک | سود کمتر از تورم |
| بدون نیاز به تحقیق | عدم توانایی در افزایش ارزش واقعی سرمایه |
| نقدشوندگی بالا (در موارد روزشمار) | عدم نقدشوندگی تا زمان سررسید |
| کارمزد کم خرید و فروش | |
| امنیت بالا |
ارز دیجیتال
آخرین و البته جدیدترین مورد در لیست بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران و جهان، بازار ارز دیجیتال است. این بازار نوظهور است و این یعنی هنوز نظارت قانونی و مقرراتی خاصی روی آن اعمال نشده و کلاهبرداری در آن زیاد است؛ از طرفی همین جوانی یعنی جای رشد زیادی دارد، اما نوسانات قیمت‌هایش هم بسیار زیاد است.
موارد بالا تنها بخشی از مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزهاست؛ اما چیزی که مهمتر از این‌هاست، راهکار دیجیتال و غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌گذاری و امور اقتصادی است. رمزارزها با تکنولوژی منحصر به‌فرد خود، حتی سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های دیگر را هم بهبود بخشیده‌اند.
فقط کافی‌ست به نسخه‌های کریپتویی دلار، طلا و حتی آثار هنری نگاهی بیندازید تا برتری استیبل کوین‌ها، پکس گلد و مفهوم ان اف تی را بهتر درک کنید. در تصویر زیر می‌توانید شماری از مهمترین مزایا و معایب بازار کریپتو را مشاهده کنید.
شاید تا همین چند سال پیش، بازار کریپتو جزو محدوده‌های خاکستری بازارهای مالی بود و شرکت‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری دید چندان مثبتی نسبت به آن نداشتند. با رشد ارزش بازار بیت کوین و رمزارزهای دیگر، حمایت یک‌به‌یک دولت‌ها و تأیید ETF های نقدی، حالا شرایط کاملاً تغییر کرده و کریپتو هم می‌تواند بخشی از پورتفوی اشخاص حقوقی و حقیقی باشد.
بااین‌حال، خاصیت غیرمتمرکز و نیمه‌ناشناس بودن تراکنش‌ها باعث شده که این فضا همراستا با منافع و اهداف دولت‌ها و نهادهای نظارتی نباشد. این یعنی، ترازوی سرمایه‌گذاری در این بازار که یک طرفش کم‌ریسک بودن و طرف دیگرش بازده بالاست، ناهمگونی زیادی دارد.
به‌عبارت‌ساده، سرمایه‌گذاری در کریپتو احتمال سودآوری بسیار بالایی دارد، اما از طرفی ریسک آن هم به مراتب بالاتر از گزینه‌هایی مثل طلا، بورس یا مسکن است؛ همین امر باعث شده که موفقیت در آن، نیازمند دانش فنی، قوه تحلیل و توانمندی در کنترل عواطف بالایی باشد.
بررسی بازده بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران
بدیهی است که اگر در هر بازاری سرمایه‌گذاری کنیم، بعد از چند سال ارزش ریالی آن بیشتر می‌شود. مسئله این است که برای یافتن بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران، باید بررسی کنیم که کدام بازار، افزایش ارزش بیشتری داشته است.
برای بررسی این مورد، قیمت دارایی‌های مختلف از هر دسته ذکر شده در بالا را از مهر ۱۳۹۸ تا مهر ۱۴۰۳، بررسی کردیم. تصویر زیر، نمایانگر قیمت این دارایی‌ها در این دو تاریخ و درصد رشد آن‌ها در این بازه زمانی است.
همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، قیمت بیت کوین در ۵ سال اخیر، حدود ۴ هزار درصد رشد داشته، اما برای بهره‌مندی از این سود سرسام‌آور، باید ریزش‌های ۲۰۲۲، دشمنی‌های دولت‌های آمریکا و چین، رویدادهای تلخ بازار کریپتو و کلاهبرداری‌های پیاپی سودجویان را پشت سر می‌گذاشتید.
بهترین بازار سرمایه‌گذاری کدام است؟
به‌طور‌کلی، معیارهای زیادی در انتخاب بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد و این یعنی بهترین بازار سرمایه‌گذاری می‌تواند برای هر شخص متفاوت باشد. در هنگام انتخاب یک بازار معقول، باید سوالاتی از خود بپرسید و بعد از پاسخ صریح به آن‌ها، تصمیم خود را برای سرمایه‌گذاری بگیرید. این سوالات عبارتند از:
- میزان نقدشوندگی: اگر تصمیم بگیرید که همین حالا دارایی خود را بفروشید، چقدر زمان می‌برد تا آن را با قیمتی درست و معقول نقد کنید؟
- تقسیم‌پذیری: آیا می‌توان بخش‌های کوچکی از آن را خریداری کرد؟ یا باید برای خرید یک واحد کامل از آن سرمایه‌داشته باشید؟
- ریسک: خطر سقوط ارزش ذاتی، ممنوعیت معامله یا هر نوع خطر دیگری برای دارایی چقدر است؟ (این مهمترین معیار است)
- امنیت: آیا نگهداری و حفظ امنیت دارایی هزینه مالی یا معنوی دارد؟ آیا ارزش واقعی دارایی در طول زمان کم می‌شود؟
- انتقال‌پذیری: آیا می‌توان با هزینه‌ای معقول جابجا کرد؟ سرعت انتقال آن مناسب است؟ کارمزد خریدوفروش آن معقول است؟
- مدت زمان: آیا در کوتاه مدت هم می‌تواند سودآوری داشته باشد؟ یا باید حتماً چندین سال سرمایه را در آن خواباند؟
- درآمد ثابت: آیا می‌توان با آن درآمد ثابت و جاری به دست آورد؟ یا سود آن تنها با فروش به دست می‌آید؟
جمع‌بندی
در کشورمان ایران، هر چیزی بخریم، سرانجام یک روز با فروش آن سود اسمی خواهیم کرد. اما نکته مهم این است که بازاری را پیدا کنیم تا به نحوی احسن از سرمایه ما در مقابل تورم محافظت کند. قطعاً بازاری که بتواند با ریسکی معقول، ارزش سرمایه را در برابر تورم حفظ کرده و حتی فراتر از آن بازده داشته باشد، بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران است.
بااین‌حال، در هنگام انتخاب بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران، نکاتی هست که باید به آن‌ها توجه کرد. به‌عنوان‌مثال، درست است که بازار ارز دیجیتال سودهای بسیار بالایی دارد، اما ریسک کار در آن هم زیاد است. از طرفی، بازاری مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت، بدون ریسک اما کم‌سود هستند.
البته خوشبختانه نمایندگان دیجیتالی دارایی‌های واقعی مثل پکس گلد و تتر و حتی NFT ها، می‌توانند برای کسانی که حتی علاقه‌ای به خرید و فروش ارز دیجیتال ندارند، گزینه مناسبی باشند. بازار کریپتو حتی امکان درآمدزایی جاری از طریق استیکینگ را هم مهیا کرده که امتیاز مثبت بسیار مهمی است.
به‌طور‌کلی، انتخاب بهترین بازار سرمایه‌گذاری در ایران، بستگی به اولویت‌های فردی شما دارد. در پایان علاقمندیم که نظر شما را هم درباره معیارهای بهترین بازار سرمایه‌گذاری و رویکرد تخصیص سرمایه در بازارها را جویا شویم. خواهشمندیم نظرات، سوالات و انتقادات خود را با ما و دوستانتان به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
- بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری کدام است؟
انتخاب بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری در ایران به اولویت شما بستگی دارد، اما بازار ارز دیجیتال در بین رقبا مزایای به مراتب بیشتری دارد.
- معیارهای انتخاب بهترین بازار سرمایه‌گذاری کدام است؟
ریسک، نقدشوندگی، درآمد ثابت، کارمزد معامله و امنیت مهمترین معیارها برای انتخاب بهترین بازار سرمایه‌گذاری هستند.
- سایر بازارهای سرمایه‌گذاری کدام هستند؟
آثار هنری، اقلام لوکس، عتیقه‌جات، فلزهای گرانبها، سیمکارت (!)، برخی کالاها و… از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران و جهان هستند.
میلاد آقایاری
Fiat Free, Since 93 :) درباره کریپتو می‌نویسم. چون به نظرم راه امیدوارکننده‌ایه واسه یه کوچولو بیشتر کردن عدالت در جهان
مطالب نویسندهمطالب مشابه
سریع‌ترین و ساده‌ترین روش خرید طلا بدون نیاز به خرید فیزیکی طلا
بسیار بعید است که اقتصاددان یا متخصصی خرید طلا را به عنوان...
طلای آب شده یا طلای دیجیتال؟ خرید کدام یک سود بیشتری دارد؟
از اولین باری که بشر طلا را به عنوان پول و سرمایه بکار...
راهنمای جامع انتخاب بهترین راه سرمایه‌گذاری برای زنان
شاغل یا خانه‌دار، استقلال مالی برای زنان از اهمیت بالایی...
