پروتکل رونز (Runes): رقیب سرسخت استاندارد BRC-20 در بیت کوین

تاریخ: 4 اردیبهشت 1403

زمان مطالعه: 15 دقیقه

نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین هر چهار سال یکبار، یکی از مهم‌ترین رویدادهای دنیای ارزهای دیجیتال است؛ اما امسال در کنار هاوینگ بیت کوین، رویداد دیگری تحت عنوان پروتکل Runes سروصدا به پا کرده است.

همان‌زمان با نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین به ۳.۱۲۵ بیت کوین، استاندارد جدیدی برای ایجاد توکن روی بلاک چین بیت کوین راه‌اندازی شد. برخی این رویداد را فرصتی برای افزایش ۱۰۰ برابری سرمایه می‌دانند. بیایید با هم عمیق‌تر به مفهوم رونز، برخی از امیدوارکننده‌ترین پروژه‌های مرتبط با آن و اینکه آیا این همه هیاهو ارزشش را دارد یا خیر، بپردازیم.

فهرست مطالب

پروتکل رونز (Runes) چیست؟

بیت کوین را مانند یک گاوصندوق بزرگ و امن تصور کنید که در آن هر کسی پول خود را در گاوصندوق‌های کوچک‌تری به نام UTXO (خروجی تراکنش خرج‌نشده) ذخیره می‌کند. حالا تصور کنید که امکان نگه‌داری توکن‌های ویژه‌ای به نام رونز (Runes) در داخل این گاوصندوق‌های کوچک هم وجود داشته باشد.

در واقع، پروتکل رونز یک استاندارد توکنی جدید برای ایجاد توکن‌های مثلی (Fungible Token) روی شبکه بیت کوین است. هدف این پروتکل که توسط کِیسی رادارمور، خالق پروتکل Ordinals، توسعه یافته، ارائه روشی کارآمدتر برای ساخت توکن‌های مثلی به کاربران است.

پروتکل رونز، جایگزین ساده و بهینه‌ای برای استاندارد BRC-20 به شمار می‌رود.

رونز نوعی دارایی دیجیتال است که می‌توانید مانند هر ارز دیجیتال دیگری آن را معامله و استفاده کنید؛ اما برخلاف اکثر توکن‌هایی که روی بلاک چین‌های دیگری مثل اتریوم ساخته می‌شوند، توکن‌های رونز مستقیماً درون بلاک چین بیت کوین قرار می‌گیرند. این یعنی آن‌ها از همان سطح امنیت و غیرمتمرکزسازی که بیت کوین ارائه می‌دهد، بهره‌مند می‌شوند.

تاریخچه پیدایش Runes

سال گذشته، توسعه‌دهنده‌ای به نام کیسی رودارمور، نظریه اردینالز (Ordinal Theory) را معرفی کرد. این نظریه بر اساس شماره‌گذاری تک‌تک ساتوشی‌ها (کوچک‌ترین واحد بیت کوین که معادل یک‌صدم میلیونیوم کل بیت کوین است) بر مبنای ترتیب ایجاد آن‌ها عمل می‌کند. در نتیجه، هر ساتوشی عملاً به یک توکن غیرمثلی (NFT) تبدیل می‌شود که می‌توان آن را در کیف پول‌های مختلف ردیابی کرد و ویژگی‌های منحصربه‌فردی به آن اختصاص داد.

در ادامه، نوآورانی مانند Taproot Wizards و دیگر توسعه‌دهندگان شروع به حک کردن آثار هنری روی هر بلاک با استفاده از زبان اسکریپت‌نویسی بیت کوین کرده و بدین ترتیب، NFTها را مستقیماً روی بلاک چین بیت کوین ایجاد کردند. برخلاف NFTهای مبتنی بر اتریوم، در اینجا تمام آثار هنری و ویژگی‌ها مستقیماً روی ساتوشی‌ها حک می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود که این NFTها کاملاً غیرمتمرکز باشند، بر خلاف روش‌هایی که در آن‌ها از راه‌حل‌های ذخیره‌سازی دیگری مانند Filecoin استفاده می‌شود و صرفاً نسخه مبتنی بر بلاک چین به محل ذخیره واقعی در اینترنت اشاره می‌کند.

یک قدم فراتر از آن، استاندارد BRC-20 ایجاد شد که مجموعه‌ای از توکن‌های مثلی (Fungible Token) را شبیه به توکن‌های ERC-20 اتریوم روی ساتوشی‌ها حک می‌کند. اگرچه این استاندارد با کوینِ کاربردی/میم ORDI موردتوجه قرار گرفته است، BRC-20 کمتر یک استاندارد واقعی و بیشتر یک روش ابتدایی برای حک کردن داده‌ها به شمار می‌رود. در نتیجه، برای بهبودهایی مانند پیاده‌سازی مرجع (Reference Implementation)، پردازش کارآمدتر تراکنش‌ها، سادگی و قابلیت توسعه، به بهینه‌سازی‌های زیادی نیاز است.

برای دستیابی به این ارتقاها، رودارمور استاندارد جدیدی برای توکن‌های مثلی در بیت کوین به نام «رونز» پیشنهاد داد. او طی چند ماه گذشته روی این استاندارد کار کرد و به طور رسمی در همان بلاکی که نصف شدن پاداش استخراج (۲۰ آوریل ۲۰۲۴) رخ داد، منتشر کرد.

اکوسیستم رونز بیت کوین

با راه‌اندازی پروتکل رونز، شاهد ظهور پروژه‌های جدیدی در این اکوسیستم خواهیم بود. همچنین، برخی از پروژه‌های موجود برنامه‌های خود را برای ورود به این اکوسیستم اعلام کرده‌اند. برخی از این پروژه‌ها مستقیماً با پروتکل تعامل دارند تا دارایی‌هایی را روی بلاک چین بیت کوین ایجاد کنند، درحالی‌که برخی دیگر ابزارهایی را برای علاقه‌مندان به رونز بیت کوین ارائه می‌دهند. در ادامه، به برخی از انواع مختلف پروژه‌هایی که به اکوسیستم رونز بیت کوین می‌پیوندند اشاره می‌کنیم.

توکن‌ها

برخی از پروژه‌های توکن‌های مثلی که قصد دارند با استفاده از پروتکل رونز بیت کوین، یک رون را روی شبکه بیت کوین حک کنند عبارت‌اند از:

رون پاپز (Rune Pups)
رون‌وو (Runevo)
رون‌استون (Runestone)
آر اس آی سی (RSIC)

لانچ‌پد (Launchpad)

لانچ‌پدهای رونز بیت کوین، پلتفرمی را برای پروژه‌های رون به‌منظور آغاز فعالیتشان ارائه می‌دهند. یکی از این لانچ پدها Bitcoin Rune است که به کاربران نشان می‌دهد چنین پلتفرم‌هایی چه امکاناتی را می‌توانند برای پروژه‌های رون بیت کوین ارائه دهند. Bitcoin Rune درحالی‌که هنوز در فاز تست‌نت قرار دارد، به پروژه‌ها امکان حک کردن رون‌ها و اجرای عملیات متنوعی از جمله انتقال رون را می‌دهد. Bitcoin Rune همچنین دارای یک مارکت پلیس است که پروژه‌های جدید و موجود رونز بیت کوین می‌توانند در آن به تریدینگ بپردازند.

مارکت پلیس (Marketplace)

برخی از مارکت پلیس‌ها از رونز بیت کوین پشتیبانی می‌کنند و به کاربران امکان می‌دهند تا آن‌ها را در پلتفرم خود لیست و معامله کنند. اوکی اکس (OKX) یک بازار برای تریدینگ رونز دارد که کاربران می‌توانند در آن توکن‌های رونز مانند آر اس آی سی (RSIC) و ساتوشی ناکاموتو (SATOSHI•NAKAMOTO) را لیست و خریداری کنند.

پلتفرم NFT مجیک ادن (Magic Eden) نیز بخشی را برای رونز بیت کوین راه‌اندازی کرده که شامل بخش pre-rune برای پروژه‌های رونز بیت کوینی است که هنوز راه‌اندازی نشده‌اند. وِیلز مارکت (Whales Market) یک پلتفرم پیش – بازار است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا تخصیص‌های رویداد تولید توکن (TGE) پروژه‌های رونز بیت کوین خود را در یک پلتفرم پیش – عرضه معامله کنند.

کیف پول کریپتو

درحالی‌که توکن‌های رونز روی بلاک چین بیت کوین ضرب می‌شوند، برای مدیریت دارایی به برنامه‌های کیف پول خاصی نیاز دارند. کاربران می‌توانند از کیف پول‌هایی مانند ایکس‌ورس (Xverse) که از توکن‌های BRC-20 نیز پشتیبانی می‌کند، برای مدیریت رون‌های بیت کوین خود استفاده کنند.

رونز چگونه کار می‌کند؟

رونز مستقیماً روی بلاک چین بیت کوین قرار گرفته و از امکانات آن بلاک چین برای کارکرد خود استفاده می‌کند. در اینجا فرآیند کلی نحوه عملکرد آن آمده است:

ایجاد یک رون (Etch): این کار شبیه به ایجاد یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) در بلاک چین‌های دیگر است. با ایجاد یک رون، شما مشخص می‌کنید که این توکن چه نامی دارد، قابلیت تقسیم‌پذیری آن چقدر است (یعنی به چه واحدهای کوچک‌تری قابل‌تقسیم است) و حتی می‌توانید یک نماد اختصاصی برای آن تعریف کنید.
ضرب رون (Mint): پس از ایجاد یک رون، می‌توانید واحدهای بیشتری از آن را تولید کنید. این فرآیند شبیه به استخراج بیت کوین است؛ اما به‌جای تولید واحدهای جدید بیت کوین، شما واحدهای جدیدی را از رونی که ساخته‌اید، تولید می‌کنید.
انتقال رون (Transfer): هنگامی که رونز ایجاد و ضرب شدند، می‌توانند مانند هر بیت کوین دیگری بین کیف پول‌های مختلف ارسال و دریافت شوند. این فرآیند از همان زیرساخت تراکنش‌های بیت کوین استفاده می‌کند.

برخی اصطلاحات دیگر نیز درپروتکل Runes وجود دارند که در زیر آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

Runestone: این اصطلاح به یک سنگ حک شده باستانی اشاره نمی‌کند، بلکه نوع خاصی از پیام است که درون یک تراکنش بیت کوین ذخیره می‌شود. این پیام یک رون را تعریف می‌کند و شامل دستورالعمل‌هایی برای نحوه کار با رونز است، مانند ایجاد، ضرب یا انتقال آن‌ها.
خروجی تراکنش خرج‌نشده (UTXO): UTXO مخفف عبارت Unspent Transaction Output است. آن‌ها را می‌توان مانند اسکناس و سکه‌هایی در نظر گرفت که در گاوصندوق شما نگهداری می‌شوند و بیت کوین‌ها (و حالا رونز!) تا زمان استفاده در همین UTXOها ذخیره می‌شوند.
خروجی بازگشت (OP_RETURN): بخشی از یک تراکنش بیت کوین است که به شما امکان می‌دهد داده‌ها را ذخیره کنید. Runestone دقیقاً در همین بخش از تراکنش قرار می‌گیرد.

چه چیزی رونز را منحصربه‌فرد می‌کند؟

پروتکل Runes از همان اولین ساعات راه‌اندازی خود توجه بسیاری از علاقه‌مندان به بلاک چین بیت کوین را به خود جلب کرده است؛ چرا که آن را بسیاری منحصربه‌فرد و مفید می‌دانید. ویژگی‌هایی که باعث جذب کاربران به این پروتکل و استاندارد شده عبارت‌اند از:

استاندارد ساده و بهینه: رونز یک استاندارد توکنی مبتنی بر بیت کوین است که فرآیند عرضه توکن‌های مثلی را تسهیل می‌کند. هدف این استاندارد، ارائه روشی ساده‌تر برای کاربران جهت ایجاد توکن‌های دلخواه است.
بنیان‌گذاری بر UTXO: این ویژگی باعث می‌شود رونز به طور یکپارچه با سیستم موجود بیت کوین کار کند. در نتیجه، از فضای بلاک چین به‌صورت بهینه‌تری استفاده شده و مدیریت مسئولانه UTXOها نیز ترویج پیدا می‌کند.
سازگاری با لایتنینگ نتورک: برخلاف استانداردهای توکنی موجود، توکن‌های Runes می‌توانند از طریق شبکه لایتنینگ ارسال و دریافت شوند. این قابلیت باعث می‌شود تراکنش‌ها سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شوند.

رونز چه کاربردی دارد؟

رونز به‌عنوان یک استاندارد جدید، امکان ایجاد توکن‌های جدید را بر روی بلاک چین بیت کوین فراهم می‌کند. در حال حاضر، پیش‌بینی دقیق کاربردهای این توکن‌ها دشوار است. تنها چیزی که می‌دانیم این است که حجم قابل‌توجهی از ارزش در بیت کوین ذخیره شده است، اما این ارزش به‌صورت بلااستفاده باقی مانده است.

ارزش موجود در بیت کوین در مقایسه با سایر بلاک چین‌ها:

ارزش ذخیره‌شده در بیت کوین: بسیار زیاد
ارزش توکن‌های موجود در بیت کوین: در مقایسه با اتریوم و سولانا بسیار ناچیز

در صورت موفقیت رونز و تبدیل شدن به یک استاندارد رایج، توکن‌هایی که بر اساس این استاندارد ایجاد می‌شوند می‌توانند به تسریع روند راه‌اندازی سیستم‌های مشابه امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) در بستر بیت کوین کمک کنند. بااین‌حال، برای تحقق این امر، راه‌حل‌های جدیدی باید در بستر بیت کوین ایجاد شوند که به زمان نیاز دارد.

تا آن زمان، احتمالاً شاهد افزایش توجه جامعه بیت کوین به توکن‌هایی خواهیم بود که (حداقل از نظر گمانه‌زنی) بر اساس پروتکل Runes ایجاد می‌شوند. این موضوع ما را به سمت میم کوین‌ها سوق می‌دهد. به طور حتم در آینده شاهد ظهور تعداد زیادی میم کوین بر پایه استاندارد Runes خواهیم بود.

اگرچه بسیاری از ما به دلیل عدم وجود ارزش ذاتی، میم کوین‌ها را بی‌ارزش می‌دانیم، ماهیت آن‌ها ایجاب می‌کند که بپذیریم این نوع کوین‌ها در آینده نیز بخشی از دنیای ما خواهند بود.

مزایا و چالش‌های پروتکل Runes

به بررسی مزایا و چالش‌های رون‌ها می‌پردازیم:

مزایا:

کاهش حجم داده روی زنجیره (On-Chain Footprint): به لطف مدل مبتنی بر UTXO، رون‌ها حجم کمی از داده را روی بلاک چین اشغال می‌کنند.
ساده‌سازی صدور توکن‌های مثلی بومی در بیت کوین: رون‌ها با ساده‌سازی فرآیند، صدور توکن‌های مثلی بومی بر بستر بیت کوین را تسهیل می‌کنند.
تسهیل نوآوری در اکوسیستم بیت کوین: سادگی رون‌ها می‌تواند زمینه‌ساز نوآوری در اکوسیستم بیت کوین شود.
عدم نیاز به داده‌های خارج از زنجیره (Off-Chain) برای عملکرد: رون‌ها نیازی به داده‌های خارج از زنجیره ندارند.
امکان ضرب آزاد (Open Minting) با شرایط تعیین‌شده توسط ایجادکننده (Etcher): رون‌ها امکان ضرب آزاد توکن را طبق شرایط تعیین‌شده توسط ایجادکننده آن فراهم می‌کنند.

چالش‌ها:

رقابت با استاندارد توکن محبوب BRC-20: توکن‌های رونز با استاندارد توکن محبوب و پذیرفته‌شده BRC-20 رقابت می‌کنند.
سوخت توکن ناشی از خطا: سوزاندن توکن‌هایی که به دلیل خطا ایجاد شده‌اند، می‌تواند بر تجربه کاربری تأثیر منفی بگذارد.
عدم اثبات جایگاه به‌عنوان یک استاندارد توکن معتبر برای بیت کوین: رونز هنوز به‌عنوان یک استاندارد توکن معتبر برای شبکه بیت کوین جایگاه خود را تثبیت نکرده است.

تفاوت‌های پروتکل رونز با استاندارد BRC-20

درحالی‌که هر دو استاندارد Runes و BRC-20 امکان ایجاد توکن‌های مثلی روی بیت کوین را فراهم می‌کنند، رویکردهای آن‌ها کاملاً متفاوت است. در ادامه مقایسه‌ای از این دو استاندارد آمده است:

	Runes	BRC-20
مدل عملیات	بر اساس مدل UTXO بیت کوین	بر اساس بیت کوین Ordinals
ذخیره سازی داده ها	ذخیره داده‌ها در فیلد OP_RETURN	ذخیره داده‌ها بر روی یک sat
ضرب توکن	از طریق روش های ضرب باز و بسته ضرب	محدود به روش باز ضرب BRC-20
انتقال توکن	ایجاد UTXOها بر اساس داده‌های OP_RETURN	نیازمند inscriptions جدید
مدیریت	سازگار با شبکه لایتنینگ بیت کوین و پشتیبانی از مشتریان لایتنینگ و کیف پول های SPV (تأیید پرداخت ساده شده)	نیازمند کیف‌پول‌هایی با پشتیبانی Ordinals
بنیان‌گذار	کیسی رودرمور	دومو (Domo)

بهره‌وری بلاک چین:

Runes: از مدل UTXO موجود در بیت کوین استفاده کرده و به همین دلیل حجم داده کمی را روی بلاک چین اشغال می‌کند.
BRC-20: بر اساس تئوری Ordinals بنا شده است که نیازمند فرآیندهای پیچیده‌ای است. این فرآیندها می‌توانند باعث پر شدن بلاک چین با داده‌های غیرضروری شوند.

سهولت استفاده:

Runes: از یک سیستم ساده‌تر استفاده می‌کند که با ابزارهای موجود بیت کوین ادغام می‌شود.
BRC-20: به Ordinals تکیه می‌کند که یک مفهوم فنی پیچیده‌تر بوده و نیازمند دانش بیشتری است.

امنیت:

Runes: دارای یک مکانیزم داخلی برای حذف توکن‌های معیوب است که باعث ایجاد یک محیط امن‌تر و پاکیزه‌تر می‌شود.
BRC-20: فرآیند صدور توکن در این استاندارد می‌تواند منجر به ایجاد «داده‌های ناخواسته» روی بلاک چین شود.

چگونه با رونز شروع به کار کنیم؟

حالا که متوجه شدید پروتکل Runes چیست و چگونه کار می‌کند، حالا نوبت آن است که با نحوه کار با رونز آشنا شویم. برای این کار مراحل زیر را به ترتیب طی کنید:

کیف پول بیت کوینی تهیه کنید که از رونز پشتیبانی می‌کند: در حال حاضر، همه کیف پول‌ها قادر به مدیریت این توکن‌های خاص نیستند، بنابراین به یک کیف پول مناسب نیاز دارید.
مقداری بیت کوین در این کیف پول ذخیره کنید. ازآنجایی‌که پروتکل Runes در شبکه بیت کوین کار می‌کند، داشتن مقداری بیت کوین در کیف پول شما برای ارسال Runes و پرداخت هزینه تراکنش ضروری است.
خرید یا ضرب رونز: می‌توانید رونز را از دیگران خریداری و یا ضرب کنید؛ یا از Launchpadها (که برخی از آن‌ها در ادامه ذکر شده) استفاده کنید. همچنین می‌توانید مستقیماً با استفاده از Bitcoin Core تلاش کنید (که صادقانه بگوییم کار ساده‌ای نیست، اما ارزش امتحان کردن را دارد).

گفتار پایانی

با ظهور استاندارد رونز، شبکه بیت کوین مکانیزم دیگری برای صدور توکن به دست می‌آورد. اگرچه این شبکه اساساً برای این منظور طراحی نشده بود، جالب است که شاهد سرگرم‌کننده‌تر شدن قدیمی‌ترین مدل از بلاک چین‌های مدرن هستیم. بسیاری از پروژه‌ها در حال حاضر مشغول ایجاد جامعه و آماده‌سازی برای پیوستن به این پروتکل هستند.

با افزایش هیجان پروژه‌های بلاک چینی دررابطه‌با پروتکل Runes، شبکه بیت کوین شاهد استفاده و پذیرش بیشتری می‌شود. بااین‌حال، مشخص نیست که این موضوع چه تأثیری بر سرمایه‌گذاران سنتی می‌گذارد؛ چرا که رون‌های بیت کوین در ابتدایی‌ترین مرحله توسعه خود قرار دارند و مانند هر فناوری جدید دیگری، مستعد تغییرات اساسی و نوسانات عملکرد است.

آیا پروتکل Runes می‌تواند جایگزین مناسبی برای استاندارد BRC20 باشد؟ نظر خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

رون در بیت کوین چیست؟

رون‌ها توکن‌های مثلی (Fungible Token) هستند که به‌طور ذاتی بر بستر بیت کوین و بر اساس پروتکل رون‌ها وجود دارند. این پروتکل با مدیریت صحیح UTXO و حداقل حجم داده روی زنجیره (On-Chain Footprint)، وعده بهبود صدور توکن‌های مثلی روی بیت کوین را می‌دهد و بدین ترتیب، نسبت به استاندارد توکن BRC-20 مبتنی بر Ordinals کارآمدتر عمل می‌کند.

پروتکل رونز برای بیت کوین چیست؟

پروتکل رونز یک مکانیزم برای ایجاد، ضرب و انتقال مستقیم توکن‌های مثلی روی بیت کوین است. این پروتکل با ارائه مدیریت صحیح UTXO و کاهش حجم داده روی زنجیره، در تلاش است تا از استاندارد توکن BRC-20 کارآمدتر عمل کند. پروتکل Runes با استفاده از یک مدل مبتنی بر UTXO که به طور طبیعی با معماری بیت کوین سازگار است، به این هدف دست می‌یابد. این پروتکل در سپتامبر ۲۰۲۳ پیشنهاد و در آوریل ۲۰۲۴ راه‌اندازی شد.

چگونه در رونز سرمایه‌گذاری کنیم؟

از طریق خریداری توکن‌های رون مختلف می‌توانید در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید. همچنین، با استفاده از پروتکل‌های وام‌دهی رونز، می‌توانید با قرض دادن توکن‌های رون خود، سود کسب کنید. اگر قصد سرمایه‌گذاری در رونز را دارید، به خاطر داشته باشید که این توکن‌ها ریسک بالایی دارند؛ بنابراین، پیش از خرید هر توکن رونی، تحقیقات کامل انجام دهید.

عارفه رهبری

تکنولوژی، نویسندگی و صدای کیبورد، من رو به وجد میارن. واسه همینم توی اکثر حوزه‌های تکنولوژی از جمله کریپتو غرق میشم، یاد می‌گیرم و می‌نویسم. حدود 2 سالی هست که در حوزه تولید محتوای صنعت کریپتو فعالیت می‌کنم و در تلاشم تا مفاهیم بلاک چین و کریپتو رو با زبانی ساده به مخاطب‌ها ارائه بدم.

مطالب نویسنده