خیلی از فناوریهایی که به نظر ساده، رایج یا کماهمیت میآیند، در واقعیت اثرات عمیق و گستردهای بر جامعه و زندگی انسانها دارند. برق، اینترنت یا حتی زبانهای برنامهنویسی در ابتدا شاید جذابیت چندانی نداشته باشند، اما کاربردهایشان و ابتکاراتی که با آنها میتوان ایجاد کرد، منبع الهامی هیجانانگیز برای بسیاری از افراد به شمار میروند.
در حال حاضر هیاهوی بسیاری پیرامون فناوریهایی مانند مفهوم هوش مصنوعی (AI)، کریپتو، وب 3، متاورس، مهندسی ژنتیک و فناوریهای DNA در سراسر جهان وجود دارد. طرفداران هرکدام از این فناوریها، با انتشار اخبار و تبلیغات فراوان، تمام تلاش خود را میکنند تا مردم را مجاب کنند که این همان فناوری موعودی است که همه انتظارش را میکشیدند، برای تغییر جهان توسعه پیدا کرده و قرار است عصر جدیدی از آرمانشهر را آغاز کند.
نکته اینجاست که استفاده از تمام این فناوریهای تبلیغاتی، درست زمانی در بین مردم، بهعنوان فناوری هیجانانگیزی شناخته میشوند که تب تبلیغاتشان فروکش کرده و به ابزاری کسلکننده تبدیل شوند.
بسیاری از بزرگترین نتایج نوآورانه برخاسته از فناوریهای تبلیغاتی، در یک یا دو دهه بعد از عرضهشان، راه خود را در بخشهای نسبتاً خستهکننده اقتصاد پیدا خواهند کرد: تولید، حملونقل، شبکههای انرژی و تولید دارو! همه و همه درنهایت در شهرکهای صنعتی و تجاری به ابزاری پیشپاافتاده تبدیل خواهند شد.
در پس این فناوریهای نوظهور و بینظیر که نه برای مصارف فاخر، بلکه برای بهرهوری اقتصادی به کار میروند، نوآوریهای واقعاً هیجانانگیزی رخ خواهند داد. این نوآوریها، اغلب به روشهای ظریفی که هیچکدام به ذهنمان هم خطور نمیکند، خیلی بیسروصدا، کیفیت زندگی تکتک ما را بهبود میبخشند. تعداد کمی از شرکتهای مبدأ که بر سونامی تبلیغات در دنیای فناوری سوار میشوند، در طولانیمدت دوام خواهند آورد. گوگل، یاهو را دنبال کرد، اما حالا یاهو در دنیای جستجو و وب، انتخاب دوم، یا حتی سوم کاربران است.
همین موضوع دقیقاً در مورد فناوری بلاک چین هم صدق میکند؛ این فناوری درنهایت دنیا را به شکل بهتری تغییر خواهد داد، اما امروز همراه با فناوریهای هیجانانگیز دیگری مانند Web3 و متاورس، در باتلاقی تبلیغات اغراقشده صنایع دستوپا میزند. بلاک چین درست زمانی که برای اغلب صنایع و افراد، کسلکننده تلقی شود، تازه میتواند راه درست و کاربردی خود را پیدا کند.
شرکتهایی که این فناوریها را اختراع میکنند و سپس به فروش میرسانند یا از شخصی خریداری کرده و به دیگری میفروشند، برای شروع چرخه، به تبلیغات نیاز دارند. این موضوع باعث اطلاعرسانی از بازار شده و الهامبخش نوآورانی میشود که راههایی را برای استفاده از فناوری و هدایت مدلهای تجاری جدید پیدا میکنند و آنها را در معرض دید سهامداران و بازار قرار میدهند.
هیاهوی تبلیغات پیرامون فناوریهایی مانند بلاک چین، وب ۳ و متاورس، نوعی منبع تغذیه برای شرکتهای فناوری و صنعتی به حساب میآید و زمانی که این هیاهو فروکش کند و تمام این فناوریها، کسلکننده به نظر برسند، تازه زمان شکوفایی و پیشرفتهای معنادارتر است؛ پیشرفتهایی که پول و درآمدهای جدیتری را به همراه خودشان میآورند. درواقع، بخشی از هزینه این تبلیغات اولیه، مانند نوعی آزمایش برای استفادههای بیشتر و کلیتر در زمینههای مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی عمل میکنند.
نمونهای از همین اتفاق را میتوان در دستگاهها و برنامههای کاربردی واقعیت مجازی (VR) معرفی کرد؛ VR از ایدهای که حالا دیگر کاملاً از بین رفته، به وجود آمد و سپس زمانی که اپل Vision Pro را در اوایل سال ۲۰۲۳ عرضه کرد، اندکی تقویت شد. اما بهطورکلی، VR هنوز نتوانسته بازار مصرف انبوهی را جذب کرده و جایگاه اصلی خود را پیدا کند، این بدان معنا نیست که VR ارزشمند یا جالب نیست.
فناوری VR درنهایت، جایگاه خود را در بازارهایی خاص، پیدا خواهد کرد؛ این فناوری برای آموزش جراحان و دانشجویان پزشکی در جراحی مفید است، برای تعمیر وسایل نقلیه به کار مکانیکها میآید، به مهندسان برای کار روی تجهیزات غولپیکر در تأسیسات تولیدی کمک میکند و در آموزشهای پلیسی و نظامی هم کاربرد خواهد داشت. کاربردهای اشارهشده، فناوریهایی قابلدوام و نسبتاً پیشرفتهای هستند که توجه عمومی زیادی را به خود جلب نمیکنند. واقعیت افزوده (AR) هم در وضعیت مشابهی قرار دارد.
نوعی باور رایج در جامعه امروزی وجود دارد که هر فناوری تنها در صورتی مفید، واقعاً قابلدوام و ارزشمند محسوب میشود که بازار مصرف انبوه آن را بپذیرد؛ اما این موضوع اصلاً واقعیت نداشته، ندارد و نخواهد داشت. اپل، مایکروسافت، انویدیا و اینتل اغلب آخرین تراشههای خود و کارهای شگفتانگیزی که این تراشهها میتوانند انجام دهند را تبلیغ میکنند؛ بماند که اغلب تراشهها امروزه بازیچههای ژئوپلیتیکی هستند و بیشترشان کارهای خستهکنندهای مانند درستکردن قهوه در دستگاههای قهوهساز را برعهده دارند.
سیستمهای اجتماعی – فرهنگی در هر برهه زمانی، تنها میتوانند تعدادی محدود از فناوریهای مهم را مدیریت کنند. در دوره ما، این فناوریهای مهم برای مصرفکنندگان معمولی در کشورهای توسعهیافته، با گوشیهای هوشمند و تبلت و لپتاپ آغاز شد؛ شاید با اغماض ساعتها، تلویزیونها و دستگاههای پخش هوشمند را هم در همین برهه بگنجانیم، اما امروزه واقعاً تعداد افرادی که در خانهشان بلندگوی هوشمند دارند، کم است؛ تعداد افرادی که در خانههای هوشمند زندگی میکنند، از آن هم کمتر!
فناوریهایی که در زندگی روزمره، بسیار بیشتر از تصورمان، به آنها تکیه کرده و از آنها استفاده میکنیم، فناوریهایی هستند که در گوشهای بیسروصدا نشستهاند، دیگر هیاهویی پیرامونشان وجود ندارد و برایمان کارهای کسلکنندهای انجام میدهند که دیگر قدرشان را نمیدانیم و به هیچکدام دیگر حتی فکر هم نمیکنیم. درست همینجاست که جالبترین نوآوریها، از دل فناوریهای کسلکننده، ظاهر میشوند؛ در این میان، تنها افرادی که واقعاً هیجانزده میشوند، مهندسان شیمی در کارخانهها، لولهکشها، برقکارها، پزشکان، پرستاران، مهندسان ساختمان و … خواهند بود.
شما احتمالاً روی جلد مجلههای فناوری محور، جدیدترین ابزاری که مصرف آب را در کارخانهها کارآمدتر میکند را مشاهده نمیکنید. این ابزار با کاهش مصرف انبوه آب، به مدیریت بهتر منابع آبی کمک کرده و کیفیت زندگی ما راه بهبود میبخشد؛ بااینحال، یوتیوبرها یا کاربران تیکتاک، آن را فاقد ارزش برای ساخت یک ویدئوی معرفی میدانند.
اهمیت فناوری بلاک چین در متحول کردن آینده
فناوری بلاک چین هم درست مانند هر فناوری جنجالی دیگری، پتانسیل متحول کردن آینده زندگی بشری را دارد. بلاک چین، دفترکل غیرمتمرکز و توزیعشدهای است که امکان پردازش تراکنشهای ایمن، شفاف و بدون دستکاری را فراهم میکند؛ این فناوری اولینبار در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین معرفی شد و از آن زمان به بعد محبوبیت آن روزبهروز افزایش یافت. با تمام آنچه گفته شد، اهمیت فناوری بلاک چین را نمیتوان نادیده گرفت؛ در اینکه این فناوری در آینده، صنایع را متحول و مدلهای کسبوکار سنتی را ازاینرو به آن رو میکند، هیچ شکی نیست!
تمرکززدایی
یکی از ویژگیهای کلیدی فناوری بلاک چین، تمرکززدایی است. در سیستمهای سنتی، مرجعیتی مرکزی وجود دارد که معاملات را کنترل و مدیریت میکند. این مرجعیت میتواند بانک، دولت یا هر مؤسسه دیگری باشد. با استفاده از قابلیت تمرکززدایی، تراکنشها توسط شبکهای از کامپیوترها تأیید میشوند و هر شرکتکننده در شبکه هم نسخهای از دفترکل را در اختیار دارد. تمرکززدایی ازآنجهت اهمیت دارد که به کمک آن، میتوان معاملاتی مانند تراکنشهای مالی را بدون نیاز به واسطهها، سریعتر، ارزانتر و ایمنتر انجام داد.
شفافیت
یکی دیگر از ویژگیهای کلیدی فناوری بلاک چین، شفافیت آن است. دفترکل برای عموم قابلمشاهده است، به این معنی که هر فردی میتواند معاملات انجامشده را ببیند و این قابلیت مسئولیتپذیری و اعتماد را افزایش میدهد. برای مثال، فناوری بلاک چین، در رأیگیریها، میتواند از شفافیت و دستکارینشدن نتایج، اطمینان حاصل کند. شفافیت در مدیریت زنجیره تأمین هم اهمیت دارد؛ از فناوری بلاک چین میتوان برای ردیابی منشأ کالاها و اطمینان از تولید اخلاقی آنها استفاده کرد. این کاربرد میتواند به حذف کار کودکان، کار اجباری و سایر اعمال غیراخلاقی کمک کند.
امنیت
فناوری بلاک چین از امنیت بالایی هم برخوردار است. هر تراکنش توسط شبکهای از کامپیوترها تأیید میشود و زمانی که تراکنشی به دفترکل اضافه شد، دیگر نمیتوان آن را تغییر داد: این امر، عملاً هک یا دستکاری دفترکل را غیرممکن میسازد. امنیت، بهویژه در معاملات مالی کاربرد فراوانی دارد. فناوری بلاک چین میتواند به حذف تقلب و اطمینان از ایمن بودن تراکنشها کمک کرده و در کاهش زیانهای مالی و افزایش اعتماد به سیستمهای مالی مثمرثمر باشد.
بهرهوری
فناوری بلاک چین کمک میکند تا معاملات با سرعت بالا و هزینه پایین پردازش شوند، چرا که برای پردازش تراکنشها، دیگر نیاز به واسطههایی مانند بانکها، از بین میرود. این کاهش هزینه و افزایش سرعت، میتواند در آینده، صرفهجویی قابلتوجه در هزینهها و زمان تراکنشها را حتی در معاملات برونمرزی، در بر داشته باشد.
گفتار پایانی
درست زمانی که تبوتاب هیاهوی پیرامون فناوری بلاک چین بخوابد، کاربردهای گسترده آن به ورطه عمل گذاشته خواهند شد. برای مثال، مدلهای کسبوکار سنتی، مانند بانکها متحول و صنعت مراقبتهای بهداشتی دستخوش تغییر خواهند شد. پس میتوان فناوری بلاک چین را فناوری انقلابی دانست که پتانسیل تغییر آینده را دارد.
اگر واقعاً میخواهید ببینید کدام فناوریها به نفع دنیای ما هستند، باید به صنایع کسلکنندهای سر بزنید که شب و روز با آنها سروکار داریم. سازوکار و زیرساختها و لایههای هرکدام را تشریح و بررسی کنید و ببینید که هرکدام از فناوریهای نوظهور دیروز، چه کاربردی در صنایع امروز دارند.