واقعیت مجازی چیست؟ هر آنچه که باید درباره فناوری VR بدانید!

تا همین چند سال پیش، کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که واقعیت مجازی (VR) به یکی از فناوری‌های ترند در صنعت بازی تبدیل شود و بیشتر شبیه یک رویا بود. وی آر (VR) در واقع به یک دنیای شبیه‌سازی شده با کمک کامپیوتر با ظاهری قابل باور است که با کمک ابزار و فناوری‌های خاص، به انسان این امکان را می‌دهد که در فضای آن قرار گرفته و با آن ارتباط برقرار کند. به این ترتیب، وی آر رویای تجربه‌ی یک جهان متفاوت را بدون جابه‌جایی و تغییر محل جغرافیایی، برایمان ممکن کرده است. واقعیت مجازی (Virtual Reality) در سال‌های اخیر یکی از پرسروصداترین فناوری‌ها بوده است. در این نوشتار قصد داریم به سوالات واقعیت مجازی چیست، چگونه کار می‌کند، چه کاربردی دارد و برای استفاده از آن به چه ابزاری نیاز داریم؟ پاسخ دهیم.

برای آشنایی کامل با این فناوری هیجان‌انگیز، با ما در آکادمی بیت پین، همراه باشید.

واقعیت مجازی یا VR چیست؟

همان طور که از نامش پیداست، این فناوری امکان تجربه جهانی مجازی را برایمان فراهم می‌کند که وجود فیزیکی ندارد. در واقع، واقعیت مجازی به معنای شبیه‌سازی محیط‌های مختلف با کمک فناوری‌های کامپیوتری است. در دنیای مجازی، کاربر به جای ارتباط و تعامل با افراد و اشیاء که به صورت فیزیکی هستند، به‌صورت مجازی درون محیط قرار می‌گیرد و به جای تماشای صفحه‌ی نمایش در مقابل خود، در دنیای سه‌بعدی غوطه‌ور شده و با آن تعامل برقرار می‌کنند.

شبیه‌سازی حواس انسان – هر 5 حواس اصلی – یک کامپیوتر را به یک وسلیه‌ی نقلیه به دنیاهای جدید تبدیل می‌کند که باعث می‌شود دیگر محدودیت جغرافیایی، معنایی نداشته باشد. تنها محدودیت در تجربه VR عالی و جذاب، قدرت پردازشی سیستم و دسترسی به داده‌ها و محتواست.

Sam TrudgianSam Trudgian، که یک توسعه‌دهنده واقعیت مجازی در شرکت ناپستر (Napster) است، می‌گوید:

فناوری‌های واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، هنوز در مراحل ابتدایی و نوآوری هستند. در آینده‌ی نزدیک، هدست‌ها اندازه‌ی کوچکتری و امکانات بیشتری خواهند داشت.

ما به تازگی ساخت انبوه هدست‌های مورد نیاز برای سفر به دنیای واقعیت مجازی را شروع کرده‌ایم که امکان استفاده‌ی آن‌ها برای مشاغل مختلف، وجود دارد. در حال حاضر، فناوری AR در میان توسعه‌دهندگان و حتی مسئولین دولتی، محبوب است و مقامات محلی و شوراها از این فناوری برای برنامه‌ریزی شهری و توسعه‌پایدار استفاده می‌کنند. AR در این مرحله نیازی به هدست ندارد و بیش از همیشه، در دسترس خواهد بود. ما تلاش می‌کنیم تا در آینده AR و VR را در یک هدست، طراحی کنیم؛ چرا که این امکان در زمان فعلی، وجود ندارد.

انواع واقعیت مجازی چیست؟

واقعیت کاملا شناور (Fully Immersive Simulation)

واقعیت مجازی نوع کاملا شناور، تجربه‌ی کاملی را برای کاربر به‌همراه دارد. به‌طور معمول در این نوع، کاربر فراموش می‌کند که جهانی که در آن قرار گرفته، واقعی نیست. از این نوع واقعیت‌های مجازی، بیشتر در سرگرمی‌ها و بازی‌ها استفاده می‌شود که البته به یک کامپیوتر با قدرت پردازشی بالا نیاز دارند. سیستم با ردیابی حرکات ورودی از سمت کاربر و به کمک هدست و دسته‌های بازی و گاهی اوقات لباس‌های مخصوص واقعیت مجازی، آن‌ها را پردازش می‌کند. با این وجود، هنوز جای پیشرفت زیادی برای بازی‌های مربوط به این حوزه وجود دارد. یکی از بهترین بازی‌های واقعیت مجازی، Half Lafie Alyx است. همچنین یکی دیگر از سرگرمی‌های معروفی که از این فناوری و نوع کاملا شناور استفاده می‌کند، برنامه VR Chat است.

صحنه‌ای از بازی Half-Life-Alyx

واقعیت نیمه شناور (Semi Immersive Simulation)

واقعیت مجازی نوع نیمه‌شناور، بیشتر در حوزه آموزش با کمک شبیه‌سازی استفاده می‌شود. برای مثال، در آموزش مقدماتی خلبان‌ها برای شبیه‌سازی پرواز. واقعیت نیمه شناور نیازمند یک سخت‌افزار با صفحه‌ نمایش بزرگ همراه با لوازم جانبی دیگر مثل هدفون، جوی استیک و… است. در این نوع واقعیت مجازی، انسان با وجود شبیه‌سازی دنیای مجازی، هنوز به تفاوت میان VR و دنیای واقعی، آگاه است.

واقعیت غیر شناور (Non Immersive Simulation)

این نوع، بیشتر اوقات به‌عنوان شکلی از واقعیت مجازی، نادیده گرفته می‌شود، چرا که در زندگی روزانه‌ی مردم بسیار متداول شده است. در این فناوری، کاربران در یک محیط فیزیکی حضور داشته و با یک محیط مجازی مثل بازی ویدئویی، تعامل دارند. فناوری واقعیت مجازی غیر شناور، یک محیط مجازی کامپیوتری است که در آن کاربر به‌طور همزمان، از محیط فیزیکی خود، با خبر و کنترل می‌شود. بازی‌های ویدیویی، نمونه‌ی بارزی از واقعیت مجازی غیر شناور هستند.

فناوری واقعیت مجازی چگونه کار می کند؟

حالا زمان آن است که درک کنیم فناوری VR، چگونه کار می‌کند؟ همان‌ طور که در بالا گفتیم، این فناوری با ادغام ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری عمل می‌کند که در کنار هم به کاربر این امکان را می‌دهند که در دنیای مجازی، غرق شود. این اتفاق به‌حدی واقعی انجام می‌شود که بعضی اوقات تشخیص دنیای واقعی و مجازی برای کاربران، سخت است.

واقعیت مجازی از چه سخت افزاری استفاده می کند؟

برای استفاده از قابلیت‌های سیستم‌های مبتنی بر VR، به سخت‌افزار و ابزارهای خاصی نیاز داریم. پر کاربردی‌ترین ابزار موجود برای تجربه واقعیت مجازی، عبارت‌اند از:

• دستکش‌های واقعیت مجازی

این ابزار، جزو پیشرفته‌ترین سخت‌افزارهای مورد نیاز برای استفاده در فناوری واقعیت مجازی هستند. دستکش‌های مخصوص با ردیابی حرکات دست و شبیه‌سازی احساساتی مانند لرزش و حرارت، سعی می‌کنند که کاربر حس لامسه‌ی واقعی را تجربه کند.

• کنترلرهای دستی واقعیت مجازی

این ابزار مربوط به فناوری واقعیت مجازی، امکان تعامل و ارتباط کاربر با اشیا و اجزای مجازی موجود در واقعیت مجازی را فراهم کرده و با توانایی تشخیص وضعیت دست مانند بسته یا باز بودن، قابلیت انجام عملکردهایی مانند در دست گرفتن یک شی یا رها کردن آن را فراهم می‌کنند.

• هدست‌های واقعیت مجازی

هدست‌های واقعیت مجازی، جزو اولین و قدیمی‌ترین سخت‌افزارهای مورد استفاده در این فناوری هستند. مدل‌های Playstation VR شرکت سونی، وایو (Viva) شرکت اچ‌تی‌سی و دی دریم ویو (Daydream View) شرکت گوگل از نمونه هدست‌های واقعیت مجازی هستند.

• لوازم جانبی VR

لوازم جانبی VR کمک می‌کنند تا تجربه‌ی واقعیت مجازی، ساده‌تر شود. این دستگاه‌ها همیشه در حال توسعه برای بهبود تجربه‌ی همه‌جانبه هستند. لوازم جانبی امروزی که در شکل‌گیری واقعیت مجازی کاربرد دارند:

• موس سه‌بعدی
• ردیاب‌های نوری
• دستکش‌های سیمی
• لباس‌
• تردمیل‌ها
• دستگاه‌های بویایی

واقعیت مجازی از چه نرم افزاری استفاده می کند؟

توسعه‌دهندگان از نرم‌افزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که شامل کیت‌های تجسم، مدیریت محتوا، موتورهای بازی، پلتفرم‌های اجتماعی و شبیه‌سازهای آموزشی هستند.

مدیریت محتوا VR: شرکت‌ها از این ابزار برای جمع‌آوری، ذخیره و تجزیه‌وتحلیل محتوای VR مستقر در یک مکان استفاده می‌کنند.

موتور بازی VR: توسعه‌دهندگان از این ابزار برای تجربه‌ی کامل یک بازی ویدیویی قابل استفاده در VR استفاده می‌کنند.

کیت توسعه نرم‌افزار (SDK): اس‌دی‌کِی‌ها برای طراحی، ساخت و آزمایش تجربیات VR استفاده می‌شوند.

نرم‌افزار پلتفرم‌های اجتماعی: کاربران با کمک این نرم‌افزارها می‌توانند از مکان‌های دور با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

شبیه‌سازهای VR: این نرم‌افزار تقریبا برای تمام صنایعی که نیازمند آموزش کارکنان قبل از ورود به کار در محیط‌های خاص هستند، به کار برده می‌شوند.

کاربردهای فناوری VR چیست؟

از فناوری واقعیت مجازی در ساخت بازی‌ها، تسهیل یادگیری، شبیه‌سازی سفر، برقراری ارتباط و موارد دیگر استفاده می‌شود.

Anat Baron، آینده‌پژوه، سخنران اصلی برندینگ، فناوری می‌گوید:

در آینده، فرصت‌های قابل توجهی برای کسب‌وکارها با کمک فناوری واقعیت مجازی هم در ارتباطات داخلی شرکت‌ها و هم تعامل با مشتریان بالقوه و موجود، وجود خواهد داشت.

مثال‌هایی از کاربرد واقعیت مجازی

VR روی مشاغل مختلفی، از پزشکی گرفته تا گردشگری تاثیرگذار بوده و سنگ‌بنای بسیاری از استراتژی‌های تحول دیجیتال شرکت‌هاست. برای مثال، بر اساس گزارش سایت Statista در نوامبر 2020، پیش‌بینی می‌شود که سرمایه‌گذاری‌های تجاری در تعمیر و نگه‌داری صنعتی و آموزش آمریکا، به 4.1 میلیارد دلار در سال 2024 برسد. باید توجه کنید که این گزارش قبل از ترند شدن متاورس و تلاش شرکت‌ها برای ورود سریع‌تر به این حوزه، منتشر و با ترند شدن متاورس، سرعت استفاده از فناوری واقعیت مجازی هم بیشتر شده است.

• کاربرد VR در آموزش

یکی از بارزترین موارد استفاده واقعیت مجازی در آموزش اصولی کارکنان است. درحالی‌ که این‌کار امروزه نیاز به استفاده از هدست دارد، می‌توان آن را در محل یا حتی خانه نیز انجام داد. با پیشرفت فناوری، VR به ابزار ارزشمندی در تمام بخش‌های آموزشی شرکت‌ها، از جمله موقعیت‌هایی که نیاز به تصمیم‌گیری‌های پیچیده دارند، تبدیل خواهد شد. VR در آموزش، معنای بیشتر پیدا می‌کند. برای مثال، تجربه‌ی حضور در گذشته و اتفاقات تاریخی را فرض کنید!

• کاربرد VR در گردشگری

هتل‌ها می‌توانند تجربه‌ی ورود و استفاده از امکانات را برای شما رقم بزنند تا به سادگی بتوانید بررسی کنید که آیا این امکانات، انتظارات شما را برآورده می‌کنند یا خیر! به جای استفاده از تصاویر و ویدیوها، می‌توانید خود را در آن فضاها تصور کنید تا حس بهتری از تصمیمی که می‌گیرید، داشته باشید.

• کاربرد VR در بهداشت و سلامت

این فناوری کاربرد زیادی برای محققان، بیماران و پزشکان دارد. تصور کنید که از VR برای کمک به بیماران مبتلا به اختلالاتی مانند استرس یا بی‌اشتهایی استفاده کنید. در دانشکده‌های پزشکی به دانشجویان برای یادگیری بهتر نحوه مدیریت بحران در موقعیت‌هایی که ممکن است باعث ایجاد مسائل مختلف شود، کمک می‌کند. مثلا، آموزش همدلی به بیمار در شرایط سخت! این اتفاق بزرگی برای بشر خواهد بود.

• کاربرد نظامی واقعیت مجازی

فناوری وی آر، در حال حاضر یک ابزار ارزشمند در شبیه‌سازی مبارزه، رویارویی و موارد مشابه با طرف مقابل و فرضی است. این فناوری می‌تواند جایگزین مانورهای و تمریناتی باشد که علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین به دولت‌ها، گاهی ممکن است باعث نابودی زندگی بسیاری از افراد سازمان شود. قابلیت تغییر سناریو و اجرای سریع آن برای مشاهده نتایج و تاثیرات، استفاده از آن را در صنایع دفاعی و نظامی، جذاب می‌کند.

• کاربرد VR در سرگرمی‌ها

توانایی ارائه تجربیات فراگیر، صنعت بازی و سرگرمی را متحول می‌کند. این فناوری به هالیوود و فیلم‌ها کمک می‌کند که بینندگان دیگر منفعل نباشند و خود را به جای یکی از شخصیت‌های فیلم قرار دهند و به بازی بپردازند. بینندگان با توجه به خواست خود با داستان‌ها به‌شیوه‌ای بسیار سلیقه‌ای تعامل خواهند کرد.

اما موارد استفاده از فناوری واقعیت مجازی، بی‌شمار است. در معماری برای تجربه طراحی‌های اولیه و تجسم فضا و اشیاء، در هنر برای از بین بردن محدودیت‌ها و حضور در فضاهای مختلف، در هوانوردی برای شبیه‌سازی کابین‌های واقعی برای دانشجویان با پرواز مجازی، در هوافضا، برای بازرسی هواپیماها، در اتاق‌های کنفراس برای شبیه‌سازی جلسات، همکاران و مبلمان، در ورزش، سوشال مدیا، بازاریابی، خبرنگاری، مد و بسیاری از موارد مشابه. این کاربردهای بی‌شمار، اهمیت و تاثیر این تکنولوژی بر زندگی ما را نشان می‌دهد.

حتما بخوانید: 5 برند مطرح و پیشتاز در دنیای متاورس!

چالش های واقعیت مجازی

واقعیت مجازی، علی‌رغم جذاب بودن درگیری حواس چندگانه، مانند هر فناوری دیگر معایبی را نیز به‌همراه دارد. از جمله مسائل فنی، احتمال اعتیاد کاربران، از دست دادن توانایی برقراری ارتباط در فضاهای واقعی و هزینه‌ها. کاهش برخی از این مشکلات ممکن است، اما برخی دیگر از مسائل ثابت و ماندگار VR خواهند بود.

در اینجا به‌طور خلاصه به برخی از معایب VR می‌پردازیم.

• اعتیاد

برخی از افراد با تجربه‌کردن VR در بازی و پلتفرم‌های سوشال مدیا ممکن است اعتیاد به حضور مداوم در آن‌ها پیدا کنند. افراد می‌توانند هویت‌های متفاوتی برای خود انتخاب کنند که این موضوع هم می‌تواند اعتیاد آور و باعث ایجاد مسائل روانی، اجتماعی و بیولوژیکی شود.

• مشکلات سلامتی

استفاده گسترده از VR می‌تواند باعث حالت تهوع، سرگیجه، استرس و… شود که به‌عنوان بیماری‌های مربوط به شبیه‌سازها نیز شناخته می‌شوند.

• از دست دادن ارتباطات انسانی

وقتی به جای تعاملات اجتماعی واقعی، به ارتباطات مجازی تکیه می‌کنید، ممکن است حس افسردگی و جدایی از جامعه و افراد پیدا کنید. اتکای بیش از حد به VR ممکن است این حس را در شما ایجاد کند.

• هزینه‌ها

در حالی‌که قیمت ابزارهای مورد نیاز در حال کاهش است، اما سیستم‌های VR برای تمام افراد جامعه مقرون به‌صرفه و قابل خرید و استفاده نیستند.

آینده VR در تجارت و کسب‌وکارها

کسب‌وکارها با کمک ترکیب فناوری‌ها، می‌توانند خدمات خود را متمایز کنند؛ چراکه، مشتریان عمدتاً به نوآوری‌ها علاقه‌ی خوبی نشان می‌دهند. این موضوع در هیچ صنعتی به اندازه‌ی خرید و خرده‌فروشی آشکار نیست.

واقعیت مجازی در خرده‌فروشی هنوز مراحل اولیه‌ی خود را می‌گذارند. بر اساس گزارش تحقیقی مربوط به VR که در سال 2018 انجام شد، فناوری واقعیت مجازی در بخش‌های خرده‌فروشی و بازاریابی در سال 2022 از مرز 2 میلیارد دلار، عبور خواهد کرد. واقعیت مجازی در خرده‌فروشی به فروشندگان و صاحبان کسب‌وکارها کمک می‌کند تا برای جذب مشتری، برنامه‌ریزی و تحقیق بهتری انجام دهند. این فناوری با به‌روز نگه‌داشتن الگوها و روندهای فعلی، مانند تجارت الکترونیک سه‌بعدی، مزیت رقابتی قوی را به شرکت‌ها ارائه می‌دهد.

گفتار پایانی!

واقعیت مجازی تا اینجای کار، با محبوبیت متوسطی روبه‌رو شده است و نمی‌توان در مورد آینده‌ی آن، نظر کاملی داد. اما وقتی از زوایای مختلف به این فناوری نگاه کنیم، شاید بتوان گفت که کفه‌ی موفقیت فناوری VR در سال‌های اخیر، سنگین‌تر از کفه‌ی شکست آن است.

بالا بودن قیمت ابزارها با وجود این‌که در طولانی مدت باعث صرفه‌جویی در موارد دیگر مثل هزینه‌های رفت‌وآمد می‌شوند باعث شده است تا افراد کمی تمایل به خرید تجهیزات آن داشته باشند. به‌نظر می‌رسد شرکت‌های فعال در حوزه واقعیت مجازی هم از تجهیزات جدیدی در آینده، رونمایی خواهند کرد. واقعیت مجازی با وجود مشکلاتی مثل دور کردن افراد از جامعه، حتی می‌تواند باعث نزدیک‌تر شدن افراد با وجود فاصله‌ی دور آن‌ها از یکدیگر شود.

در مجموع، وقتی که در نظر بگیریم که در چند سال اخیر به چه دستاوردهای خوبی در واقعیت مجازی رسیده‌ایم و کیفیت محصولات مرتبط با آن هم روز به روز بهتر می‌شود و همچین بازار آن وسیع‌تر، بهتر است خود را برای آینده و استفاده از این فناوری در کارهای روزمره آماده کنیم.

سوالات متداول!

• واقعیت مجازی یا VR چیست؟

واقعیت مجازی یک دنیای سه بعدی کاملا باورپذیر و تعاملی است که امکان تجربه‌ی متفاوتی را خلق می‌کند. این فناوری حس حضور فیزیکی و روانی را در یک دنیای مجازی ایجاد کرده و امکان شبیه‌سازی انواع فضاها را فراهم می‌کند.

• کاربرد واقعیت مجازی چیست؟

واقعیت مجازی کاربردهای بی‌شماری دارد، اما در آموزش علوم مختلفی که ریسک و خطرات بالایی دارند مانند پرواز، برق و پزشکی، کاربرد مخصوصی دارد. این فناوری باعث تجسم فضا به شکل خاصی می‌شود که در جلسات حضوری و سنتی، ممکن نیست. افزایش تعامل، ایجاد علاقه و بهبود کیفیت آموزش در کلاس، از مزایا و کاربردهای مهم واقعیت مجازی یا وی آر است.

• برای استفاده از واقعیت مجازی، چه تجهیزاتی نیاز داریم؟

سخت افزار و نرم افزارهای ویژه‌ای برای ایجاد دنیای مجازی وجود دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به هدست‌های VR، دستکش‌های مخصوص، تردمیل‌ها و لباس مخصوص اشاره کرد.