اتریوم، به عنوان یکی از اصلی‌ترین بلاک چین‌های دنیای کریپتو، همواره در حال بهبود و توسعه بوده است. جدیدترین آپگرید این شبکه، پکترا (Pectra) نام دارد که قرار است تغییراتی اساسی را در نحوه عملکرد اتریوم ایجاد کند. این ارتقا که پس از ارتقا دنکان (Dencun) اجرا می‌شود، شامل بهینه‌سازی‌هایی در مدیریت کیف پول، مقیاس‌پذیری و امنیت شبکه است.
پکترا چیست و چه تغییراتی به همراه دارد؟
آپگرید پکترا ترکیبی از دو ارتقای مهم است:
- پراگ (Prague) : مربوط به بهبودهای شبکه‌ای در لایه اجرا (Execution Layer)
- الکترا (Electra) : متمرکز بر تغییرات در لایه اجماع (Consensus Layer)
این دو به صورت همزمان اجرا خواهند شد و به همین دلیل نام Pectra برای این آپگرید انتخاب شده است.
مهم‌ترین تغییرات ارتقا پکترا
پکترا شامل هشت ارتقای اصلی یا همان پروپوزال بهبود شبکه اتریوم (EIP) است که در قالب یک بسته ارائه می‌شود.
- پروپوزال EIP-3074 : این پیشنهاد به کاربران امکان می‌دهد تا با امضای یک تراکنش، چندین عملیات را به‌صورت همزمان اجرا کنند. این ویژگی می‌تواند تجربه کاربری در تعامل با کیف پول‌ها را بهبود بخشد و هزینه‌های گس (Gas Fee) را کاهش دهد.
- پروپوزال EIP-7251 (MaxEB) : در حال حاضر، هر Validator در شبکه فقط می‌تواند ۳۲ اتر استیک کند؛ این بدان معناست که اگر کسی بخواهد مقادیر زیادی ETH استیک کند، باید چندین ولیدیتور ایجاد کند که باعث پیچیدگی در مدیریت نودها و افزایش هزینه‌های پردازشی می‌شود. این تغییر حداکثر موجودی یک Validator را از ۳۲ اتر افزایش می‌دهد. در نتیجه، مدیریت اعتبارسنج‌ها در شبکه بهینه‌تر خواهد شد و نیازی به ایجاد چندین نود برای استیک کردن مقادیر زیاد ETH نخواهد بود.
- بهبود عملکرد لایه اجماع : تغییرات در مدیریت پروتکل‌های همتا به همتا P2P (Peer-to-Peer) و بهینه‌سازی مکانیزم اجماع باعث کاهش زمان تأیید بلاک‌ها و افزایش کارایی شبکه می‌شود.
تأثیر آپگرید پکترا بر کاربران و توسعه‌دهندگان
- کاهش هزینه‌های کارمزد (Gas Fees)
با اجرای EIP-3074، کاربران می‌توانند چندین تراکنش را در یک بسته ارسال کنند که منجر به کاهش هزینه‌های گس و بهینه‌سازی پردازش تراکنش‌ها خواهد شد. - بهبود امنیت کیف پول‌ها
یکی از مشکلات فعلی اتریوم، پیچیدگی مدیریت کیف پول‌هاست. پکترا با تغییر در نحوه امضای تراکنش‌ها، امنیت و سهولت استفاده از کیف پول‌ها را بهبود می‌بخشد. - افزایش مقیاس‌پذیری برای استیکینگ و نودها
افزایش محدودیت استیکینگ (EIP-7251) به اعتبارسنج‌ها اجازه می‌دهد که با مقدار بیشتری ETH، در فرآیند اجماع شرکت کنند. این موضوع می‌تواند مدیریت شبکه را ساده‌تر کند و هزینه‌های راه‌اندازی نودها را کاهش دهد.
چالش‌ها و موانع پیش روی پکترا – موانع و نگرانی‌ها
با وجود تمام مزایای آپگرید پکترا، برخی چالش‌ها و نگرانی‌هایی نیز پیرامون آن مطرح شده است که می‌تواند اجرای این ارتقا را پیچیده کند. یکی از این چالش‌ها، مقاومت برخی کاربران و توسعه‌دهندگان در برابر تغییرات جدید، به‌ویژه EIP-3074 است. این پروپوزال اگرچه کاهش هزینه‌های گس و بهبود تجربه کاربری را به همراه دارد، از سوی برخی کارشناسان امنیتی مورد انتقاد قرار گرفته است. این کارشناسان معتقدند که اجرای این پیشنهاد می‌تواند امنیت کاربران را به خطر بیندازد، زیرا با استفاده از آن، کاربران می‌توانند چندین عملیات را در یک تراکنش امضا کرده و اجرا کنند. در صورتی که فردی ناآگاهانه یک تراکنش مخرب را تأیید کند، ممکن است دارایی‌هایش در معرض خطر قرار بگیرد. همچنین، وابستگی به قراردادهای خارجی (Invokers) که واسطه‌ی اجرای تراکنش‌ها هستند، نگرانی‌هایی را درباره امنیت و تمرکززدایی شبکه ایجاد کرده است.
علاوه‌براین، چالش دیگری که توسعه‌دهندگان نگران آن هستند، ناسازگاری احتمالی این آپگرید با قراردادهای هوشمند و اکوسیستم دیفای است. اتریوم از هزاران قرارداد هوشمند، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و NFTها پشتیبانی می‌کند که هرگونه تغییر در زیرساخت‌های شبکه می‌تواند بر عملکرد آن‌ها تأثیر بگذارد. برخی از قراردادهای هوشمند قدیمی ممکن است با این ارتقا ناسازگار شوند و نیاز به به‌روزرسانی داشته باشند. این مسأله می‌تواند برای توسعه‌دهندگان چالش‌برانگیز باشد، زیرا مجبور خواهند شد کدهای خود را با تغییرات جدید تطبیق دهند. همچنین، برخی از پروتکل‌های وام‌دهی و سایر برنامه‌های غیرمتمرکز که بر پایه ساختار فعلی اتریوم بنا شده‌اند، ممکن است به تغییرات عمده‌ای نیاز داشته باشند تا بتوانند همچنان به درستی کار کنند. در گذشته، برخی ارتقاهای شبکه باعث ایجاد مشکلات موقتی در عملکرد برنامه‌های غیرمتمرکز شده‌اند و این نگرانی وجود دارد که چنین اتفاقی دوباره تکرار شود.
با این حال، تیم توسعه اتریوم در تلاش است تا این چالش‌ها را به حداقل برساند و راهکارهایی برای کاهش ریسک‌های امنیتی و سازگاری بهتر با اکوسیستم فعلی ارائه دهد. این آپگرید همچنان یک گام مهم در بهبود عملکرد و مقیاس‌پذیری اتریوم محسوب می‌شود، اما میزان موفقیت آن تا حد زیادی به نحوه‌ی مدیریت این چالش‌ها بستگی دارد.
جمع‌بندی؛ آیا پکترا اتریوم را به نسخه‌ای کارآمدتر تبدیل خواهد کرد؟
آپگرید پکترا گام مهمی در مسیر توسعه و بهینه‌سازی اتریوم محسوب می‌شود. تغییراتی مانند کاهش هزینه‌های تراکنش، بهبود امنیت کیف پول‌ها و افزایش ظرفیت استیکینگ می‌توانند تجربه کاربران را بهتر کنند، کارایی شبکه را افزایش دهند و حتی باعث افزایش قیمت اتریوم شوند. با این حال، میزان موفقیت این آپگرید بستگی به نحوه پذیرش آن در اکوسیستم اتریوم و میزان همکاری توسعه‌دهندگان خواهد داشت.
اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، توسعه‌دهندگان این ارتقا را برای ۸ آپریل پیش‌بینی می‌کنند. باید دید که آیا اتریوم با این تغییرات می‌تواند به رقابت با بلاکچین‌های سریع‌تر و ارزان‌تر مانند سولانا و آوالانچ ادامه دهد یا خیر.
