تاثیر جنون گل لاله یا تولیپ مانیا (Tulipmania) بر بازارهای مالی چیست؟

حباب بازار گل لاله هلندی که با نام «Tulipmania» در میان مردم شناخته می‌شود یکی از معروف‌ترین حباب‌ها در بازارهای مالی بود. جنون گل لاله در اوایل تا اواسط دهه ۱۶۰۰ در هلند رخ داد. زمانی که حدس‌ها و گمان‌ها، ارزش پیاز گل لاله را به حد افراطی رساند. در اوج بازار کمیاب‌ترین پیاز گل لاله، شش برابر میانگین حقوق سالانه افراد معامله می‌شد.

در این مقاله برآنیم تا با اصطلاح جنون گل لاله یا تولیپ مانیا بیشتر آشنا شویم. به همین دلیل در ابتدا نگاه کوتاهی به تاریخچه جنون گل لاله می‌اندازیم.

تاریخچه جنون گل لاله یا تولیپ مانیا

لاله‌ها برای اولین‌بار در قرن شانزدهم از طریق مسیرهای تجارت ادویه وارد اروپا شدند که حسی عجیب و غریب را به این گل‌های وارداتی که شبیه هیچ گل بومی دیگر در قاره نبودند، می‌بخشید. این گل‌ها کم‌کم به یک کالای لوکس در باغ‌های مرفه تبدیل شدند. به دنبال طبقه مرفه، طبقه متوسط بازرگان جامعه هلند نیز که به دنبال تقلید از همسایگان ثروتمندتر خود بودند، خواستار این لاله‌ها شدند. کم‌کم قیمت لاله‌ها گران شد. به دلیل شکننده بودن لاله‌ها در اوایل دهه ۱۶۰۰، پرورش دهندگان حرفه‌ای گل لاله شروع به اصلاح تکنیک‌های رشد و تولید گل‌های محلی کردند و یک بخش تجاری پررونقی ایجاد کردند که تا به امروز هم ادامه دارد.

به گزارش مجله اسمیتسونیان، هلندی‌ها یاد گرفتند که لاله‌ها می‌توانند از دانه‌ها یا جوانه‌هایی که روی پیاز مادر رشد می‌کنند، رشد کنند. پیازی که از بذر رشد می‌کند ۷ تا ۱۲ سال طول می‌کشد تا گل دهد. اما خود پیاز می‌تواند یک سال بعد گل بدهد. «Broken Bulbs» نوعی گل لاله با طرح راه‌راه و چند رنگ به جای یک‌رنگ ثابت بود که از سویه ویروس موزاییک به وجود آمده بود. این تغییر کاتالیزوری بود که باعث تقاضای فزاینده برای لاله‌های کمیاب شد که در نهایت به قیمت بالای آن در بازار منجر شد.

در آن زمان بود که تاجران حرفه‌ای وارد عمل شدند و به نظر می‌رسید که همه فقط با داشتن برخی از این پیازهای گل لاله کمیاب درآمد کسب می‌کردند. مردم شروع به خرید لاله زیاد کردند و از قراردادهای مشتقات حاشیه‌ای برای خرید بیشتر از توان مالی خود استفاده کردند. اما به همان سرعتی که افزایش قیمت لاله‌ها شروع شد، خیلی زود هم حباب آن از بین رفت. به طوری که در پایان سال ۱۶۳۷، قیمت‌ها شروع به کاهش کردند و هرگز به عقب بازنگشتند!

بخش بزرگی از این کاهش سریع قیمت، ناشی از این واقعیت بود که مردم پیازها را به صورت اعتباری خریداری کرده بودند، به این امید که وقتی آن‌ها را برای کسب سود می‌فروختند وام‌هایشان را بازپرداخت کنند. اما هنگامی که قیمت‌ها شروع به کاهش کردند دارندگان مجبور شدند پیازهای خود را به هر قیمتی بفروشند و در این فرآیند اعلام ورشکستگی کنند. در پایان سال ۱۶۳۷، حباب ترکید. خریداران اعلام کردند که نمی‌توانند قیمت بالایی را که قبلا برای پیازها توافق شده بود بپردازند و بازار از هم پاشید. اگرچه این یک رویداد ویرانگر برای اقتصاد کشور نبود، اما انتظارات اجتماعی را تضعیف کرد. این رویداد روابط مبتنی بر اعتماد، تمایل و توانایی مردم برای پرداخت را از بین برد.

آیا جنون گل لاله یا تولیپ مانیا واقعا وجود داشته است؟

جنون گل لاله، بیانگر یک چرخه حباب از سوگیرهای غیرمنطقی که باعث می‌شود قیمت یک دارایی به سطح بسیار بالا و ناپایدار برسد و سپس با کاهش سریع قیمت باعث سقوط قیمتی شود، است. به اعتقاد برخی از مورخان شاید در مورد موضوع جنون گل لاله اغراق‌هایی وجود داشته باشد اما بهتر است بدانید ماجرا از این جا شروع شد که اندازه حباب توسط کالوینیست‌های هلندی که از سود بازار بورس آمستردام به ستوه آمده بودند و حباب تولیپ مانیا را زنگ خطری در مقابل افراط سرمایه داری می‌دانستند، بزرگ و بزرگ‌تر شد!

نمودار روند قیمتی و ارزش گل لاله در هلند

آیا امروزه نیز حباب‌های مالی وجود دارد؟

جنون گل لاله در واقع استعاره‌ای از حباب‌های مالی سوداگرانه است. حباب مالی زمانی اتفاق می‌افتد که موضوع آن در واقع ارزش اقتصادی مشخصی ندارد. به عنوان مثال قیمت Beanie Babies، قیمت NFTها یا همان توکن‌های غیر قابل تعویض نیز می‌تواند در این سیکل قرار گیرد. حباب مشتقات در سال ۲۰۰۸ که یک دوران بحرانی مالی را به وجود آورد که با توجه به پیچیدگی‌هایی که در بازارهای مشتقات وجود داشت بانک‌ها با ایجاد بدهی‌ها ریسک کردند و در نتیجه باعث سقوط بازار شدند. در همین حال نیز قیمت بالای برخی از ارزهای دیجیتال باعث شده تا اذهان عمومی به سمت ماجرای جنون گل لاله و تولیپ مانایا روانه شود.

از پیوند بلاک‌چین و هوش مصنوعی، به پول می‌رسیم؟

جوابت تو شماره ۱۴ ماهنامه دامیننسه!

Please leave this field empty.

Δ

گفتار پایانی!

جنون گل لاله یا تولیپ مانیا (Tulipmania) یکی از معروف‌ترین حباب‌ها در بازارهای مالی بود که در اوایل تا اواسط دهه ۱۶۰۰ در هلند رخ داد. زمانی که حدس‌ها و فرضیات، ارزش پیاز گل لاله را به حد افراطی رساند به طوری که کمیاب‌ترین پیاز گل لاله، با قیمتی شش برابر میانگین حقوق سالانه یک فرد معامله می‌شد. جنون گل لاله بیانگر یک چرخه حباب از سوگیرهای غیرمنطقی که باعث می‌شود قیمت یک دارایی به سطح بسیار بالا و ناپایدار برسد و سپس با کاهش سریع قیمت باعث سقوط قیمتی شود، است. در دنیای امروز نیز شاهد این حباب‌های قیمتی در انواع بازارهای مالی مانند بازار رمزارزها هستیم.

پرسش‌های متداول!

• آیا جنون گل لاله با رمزارز بیت کوین شباهت یا ارتباطی دارد؟

به دلیل کاربرد نه چندان روشن ارز دیجیتال بیت کوین برخی از افراد معتقد هستند که هر دوی این‌ها بر روی بستر سفته بازی کار می‌کنند. قیمت بیت کوین نیز پس از یک افزایش بسیار چشمگیر به یک باره دچار سقوط قیمتی شد که این امر نشان دهنده یک حباب مالی یا همان حباب قیمت گل لاله است. اما این را هم در نظر داشته باشید که قیمت بیت کوین مجددا افزایش یافت و افراد امید بسیار زیادی در افزایش قیمت این ارز دیجیتال قدرتمند دارند.

• پس از جنون گل لاله چه بر سر لاله‌ها آمد؟

پس از سال ۱۶۳۷ که قیمت گل لاله به بالاترین ارزش خود رسیده بود، قیمت آن به سرعت کاهش یافت به طوری که در ماه مه سال ۱۶۳۷ قیمت لاله‌ها با قیمت‌های بسیار معمولی که در زمان قبل از حباب خرید و فروش می‌شود، مورد معامله قرار گرفت.