PnL در کریپتو؛ ابزاری برای محاسبه سود و زیان معاملات

Pnl، به سود یا ضرر مالی ناشی از خرید و فروش ارزهای دیجیتال اشاره دارد که با روش‌های مختلفی می‌توان آن را محاسبه کرد؛ اما روش‌های محاسبه PnL چیست؟

هر کسی که با تجارت در امور مالی سنتی سروکار داشته باشد، احتمالآً با عبارت سود و زیان (PnL) آشناست؛ اما آیا PnL در دنیای ارزهای دیجیتال نیز مثل امور مالی سنتی است؟ تا حدودی می‌توان گفت بله! این سود و زیان در دنیای ارزهای دیجیتال نیز وجود داشته و همانند دنیای واقعی باید محاسبه شود؛ اما بدیهی است که روش‌های محاسبه ضرر یا سود معاملات ارزهای دیجیتال کمی متفاوت‌تر است.

در این مقاله از آکادمی بیت پین، قصد داریم تا بینشی درمورد سود و زیان معاملات ارز دیجیتال به شما ارائه داده و تفاوت بین PnL محقق شده و محقق نشده را توضیح دهیم. سپس روش‌های محاسبه آن‌ها را بیان کنیم. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

PnL چیست؟

مفهوم PnL یا پی ان ال (مخفف Profit and Loss) در تریدینگ به سود یا زیانی گفته می‌شود که در طول فعالیت‌های تجاری یا سرمایه‌گذاری به دست می‌آیند و معمولا به صورت عددی برای هر تراکنش یا پورتفولیو سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود. PnL تفاوت بین بهای تمام‌شده دارایی‌ خریداری‌شده یا فروخته‌شده و ارزش فعلی بازارِ آن دارایی‌ است؛ اگر ارزش بازار فعلی بالاتر از هزینه باشد، PnL مثبت و نشان‌دهنده‌ی سود است. برعکس، اگر ارزش فعلی بازار کمتر از قیمت تمام شده‌ی آن باشد، PnL منفی خواهند بود و ضرر تریدر در معاملات را نشان می‌دهد.

اگر در دنیای رمزارزها تازه وارد باشید، شاید این سوال برای‌تان پیش بیاید که مفهوم PnL برای ارزهای دیجیتال چه فرقی با سود و زیان (P&L) در امور مالی سنتی دارد؟ در ادامه این مورد را توضیح می‌دهیم.

دانلود هفتمین ماهنامه دامیننس

سواد اقتصادی و ذهنیت برنده در دنیای کریپتوکارنسی

Please leave this field empty.

Δ

PnL و بازار مالی سنتی

مفهوم PnL در کریپتو بسیار شبیه به مفهوم سود و زیان در امور مالی سنتی است. این ابزار برای ارزیابی عملکرد مالی سرمایه‌گذاری‌، چه در بازار سهام، چه در بازار ارزهای دیجیتال یا هر دارایی دیگری به کار می‌رود و مفهوم اصلی آن هم در هر بازار مالی یکسان است؛ تفاوت‌های اصلی PnL در بازار ارزهای دیجیتال و امور مالی سنتی، در نحوه‌ی محاسبه و فرکانس گزارش‌دهی آن است.

در امور مالی سنتی، P&L معمولاً به صورت فصلی یا سالانه محاسبه شده و برای سنجش عملکرد مالی سرمایه‌گذاری‌ها در آن دوره به کار می‌رود و با کسر هزینه‌ی سرمایه‌گذاری از درآمد حاصل از آن سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود. عدد به دست آمده نشان می‌دهد که آیا استراتژی استفاده شده، بازده مورد انتظاری را فراهم می‌کند یا خیر.

در مقابل در دنیای رمزارزها، PnL بر اساس جداول زمانی بسیار کوتاه‌تری، معمولا به طور روزانه و با همان فرمول کسر هزینه‌ی سرمایه‌گذاری از درآمد حاصل از آن سرمایه‌گذاری، محاسبه می‌شود. با این حال، بسته به نیاز تریدر، می‌توان این بازه زمانی را بر حسب سال، ماه، روز، ساعت یا حتی دقیقه‌ هم محاسبه کرد. این اقدام امکان ارزیابی عملکرد مالی دقیق‌تری را برای تریدر‌ها فراهم می‌کند و سرعت تصمیم‌گیری آن‌ها را بالا می‌برد.

در فضای کریپتو، اغلب به دلیل ماهیت پرنوسان بازار، تصمیم‌گیری سریع اهمیت زیادی دارد. بنابراین، درک مفهوم PnL برای هر تریدر ارز دیجیتال، صرف‌نظر از سطح تجربه‌ی او، ضروری است.

PnL محقق شده و PnL محقق نشده

خودِ اصطلاح PnL مفهوم پیچیده‌ای ندارد اما در کنار این مفهوم دو عبارت دیگر با عنوان‌ PnL محقق شده (Realized) و PnL محقق نشده (Unrealized) نیز مطرح می‌شوند که ممکن است در برخورد اول کمی گیج‌کننده به نظر برسند.

در هر معامله‌ای، تریدر یا سود کسب می‌کند یا متحمل ضرر می‌شود؛ PnL محقق نشده یا تحقق نیافته، برای پوزیشن معاملاتی باز و نمایش سود یا زیان این معامله به کار می‌رود و PnL محقق شده یا تحقق یافته برای پوزیشن معاملاتی بسته و سود و زیان متاثر از نوسان‌های بازار روی دارایی استفاده می‌شود.

PnL محقق نشده

PnL محقق نشده یا تحقق نیافته به سود و زیان تقریبی معاملات ناشی از نوسانات بازار بر موقعیت‌های باز (بسته نشده) اشاره دارد. فرض کنید شما رمزارزی را با قیمتی مشخص خریداری کرده و پوزیشن خود را نیز هنوز باز نگه داشته‌اید. در این شرایط برای محاسبه سود یا زیان، قیمت لحظه‌ای آن ارز دیجیتال مبنی محاسبات قرار می‌گیرد. از آن‌جا که قیمت لحظه‌ای رمزارزها به طور مداوم در حال تغییر است، سود و زیان شما هم متغیر بوده و به همین دلیل به آن سود و زیان محقق نشده یا تحقق نیافته گفته می‌شود.

به طور کلی، برای محاسبه PnL محقق نشده به قیمت خرید یک رمزارز و قیمت لحظه‌ای آن پس از باز شدن بازار نیاز خواهیم داشت؛ در بخش‌های بعدی فرمول محاسبه‌ی این ابزار را در شرایط مختلف معرفی خواهیم کرد.

PnL محقق شده

PnL محقق شده یا تحقق یافته، سود و زیان قطعی شما در معامله را نشان می‌دهد. این عدد زمانی در شرایطی محاسبه می‌شود که پوزیشن معاملاتی خود را بسته باشید. برای محاسبه‌ی آن نیز به قیمت بسته شدن پوزیشن و قیمت باز شدن آن نیاز خواهید داشت. در واقع PnL محقق نشده بر PnL نهایی تأثیری نمی‌گذارد، اما PnL محقق شده همان PnL نهایی و نشان‌دهنده‌ی سود و زیان واقعی شما پس از بسته شدن یک پوزیشن است.

دقت داشته باشید که دارندگان پوزیشن‌های لانگ یا موضع معاملاتی خرید، باید هر روز و هر ۸ ساعت یک‌بار هزینه‌ی فاندینگ را پرداخت یا دریافت کنند. زمانی که فرایند جمع‌آوری یا پرداخت، کامل شد، حداقل یک PnL محقق شده و واقعی می‌تواند تسویه شود.

روش‌های محاسبه سود و زیان معاملات ارزهای دیجیتال

برای محاسبه ضرر یا سود معاملات ارزهای دیجیتال، روش‌های مختلفی وجود دارند که کار را برای تریدرها آسان کرده‌اند. شما با به‌کارگیری هر یک از روش‌های می‌توانید محاسبه دقیقی داشته باشید. در ادامه روش‌های معتبر برای انجام این کار را معرفی می‌کنیم:

روش FIFO (مخفف First-in, first-out)

روش FIFO تریدر را ملزم می‌کند که به تاریخچه خریدهای خود نگاهی بیندازد و ببیند دارایی موردنظر را برای اولین بار با چه قیمتی خریداری کرده است. در زیر فرایند محاسبه PnL با استفاده از روش FIFO آورده شده است:

• برای تسویه هزینه اولیه ارز دیجیتال، قیمت خرید هر واحد را در تعداد واحدهای فروخته شده ضرب کنید.
• برای تعیین ارزش فعلی دارایی واگذار شده، قیمت فعلی هر واحد آن را در تعداد واحدهای فروخته شده ضرب کنید.
• برای یافتن PnL، هزینه اولیه را از ارزش فعلی بازار کسر کنید.

بیایید برای درک بهتر با یک مثال پیش رویم. فرض کنید «باب» ابتدا 1 اتریوم را به قیمت 1100 دلار و چند روز بعد همان 1 اتریوم را به قیمت 800 دلار خرید. یک سال بعد، قصد فروشش را داشته و 1 اتریوم را به قیمت 1200 دلار فروخته است. از آن‌جایی که او ابتدا ETH را با قیمت 1100 دلار خریده بود، این قیمت به عنوان هزینه اولیه در نظر گرفته می‌شود. با استفاده از روش FIFO، باب می‌تواند PnL را به صورت زیر محاسبه کند:

هزینه اولیه باب = (۱۱۰۰ دلار x 1 اتر) = 1100 دلار

ارزش بازار فعلی = (۱۲۰۰ دلار x 1 اتر) = 1200 دلار

PnL = 1200 دلار – 1100 دلار = ۱۰۰ دلار (سود)

روش LIFO (مخفف Last-in, first-out)

روش LIFO نیز شبیه به روش FIFO است؛ با این تفاوت که به جای توجه به قیمت اولین اتریوم خریداری شده، با قیمت آخرین اتریوم خریداری شده باید در نظر گرفت. در مثال بالا، باب برای آخرین بار، اتریوم را به قیمت ۸۰۰ دلار خرید. با این حساب، محاسبه سود معاملات ارزهای دیجیتال به روش زیر انجام می‌شود:

هزینه اولیه باب = (۸۰۰ دلار x 1 اتر) = 800 دلار

ارزش بازار فعلی = (۱۲۰۰ دلار x 1 اتر) = 1200 دلار

PnL = 1200 دلار – 800 دلار = ۱۰۰ دلار (سود)

روش میانگین وزنی

هزینه میانگین وزنی از دیگر روش‌های PnL است که کمی متفاوت‌تر از دو روش بالایی است. در این روش لازم است که میانگین هزینه تمام واحدهای ارز دیجیتالی را که در پرتفولیو یا حساب کاربری‌مان وجود دارد، در نظر بگیرید تا به هزینه اولیه برسید. مراحل محاسبه PnL با استفاده از این روش، به شرح زیر است:

• هزینه کل واحدهای ارز دیجیتال را تعیین کنید. قیمت خرید هر واحد برای هر معامله را در تعداد واحد دارایی ضرب کرده و آن‌ها را با هم جمع کنید.
• برای رسیدن به میانگین وزنی، هزینه کل تمام واحدها را که در مرحله قبل محاسبه کردید، بر تعداد واحدها تقسیم کنید.
• ارزش فعلی ارز دیجیتال فروخته شده را در نظر بگیرید. قیمت فعلی هر واحد را در تعداد واحدهای فروخته شده ضرب کنید.
• برای تعیین PnL، میانگین هزینه هر واحد را از ارزش فعلی کم کنید.

فرض کنید آلیس 1 بیت کوین را به قیمت ۱۵۰۰ دلار خرید و چند روز بعد یک بیت کوین دیگری را با قیمت ۲۰۰۰ دلار خریداری کرد. او پس از مدتی ۱ بیت کوین را به قیمت ۲۴۰۰ دلار فروخت. در اینجا PnL با استفاده از روش هزینه میانگین وزنی آورده شده است:

هزینه کل = (۱۵۰۰ دلار x 1 بیت کوین) + (۲۰۰۰ دلار x 1 بیت کوین) = ۳۵۰۰ دلار

میانگین وزنی = ۳۵۰۰ دلار ÷ ۲ بیت کوین = ۱۷۵۰ دلار

ارزش فعلی = (۲۴۰۰ دلار x 1 بیت کوین) = ۲۴۰۰ دلار

PnL = 2400 دلار – 1750 دلار = ۶۵۰ دلار (سود)

روش محاسبه سود یا زیان ناشی از پوزیشن‌های باز و بسته

تجزیه و تحلیل موقعیت‌های باز و بسته در فواصل زمانی منظم، روشی کارآمد برای نظارت بر عملکرد و محاسبه سود و زیان معاملات است. خرید اولیه‌ای که شخصی در بازار انجام می‌دهد، یک پوزیشن باز است؛ درحالی‌که فروش ارز دیجیتال، بسته شدن پوزیشن نامیده می‌شود. برای مثال، اگر تریدری ۱۰ آربیتروم بخرد، یک پوزیشن باز به شمار می‌رود و زمانی که آن را بفروشد، پوزیشن بسته می‌شود.

حالا در این روش، نحوه محاسبه PnL چیست؟ تصور کنید تریدری آربیتروم را به قیمت ۵۰ دلار بخرد و آن را به قیمت ۱۰۰ دلار بفروشد. در این صورت، PnL این شخص 50 دلار خواهد بود. این روش برای کسانی که تعداد تراکنش‌هایشان کم است، گزینه راحت و کاربردی به شمار می‌رود.

روش YTD (مخفف Year-to-date)

YTD یا سود سالانه روشی برای اندازه‌گیری عملکرد سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در ارزهای دیجیتال از ابتدای سال تا تاریخ فعلی است. سرمایه‌گذارانی که به طور مرتب ارزهای دیجیتال را برای سال‌ها خرید و هولد می‌کنند، می‌توانند با محاسبه YTD از سودهای محقق نشده خود مطلع شوند.

معامله‌گر فقط باید ارزش پرتفوی را در ابتدا و انتهای سال محاسبه و این مقادیر را با هم مقایسه کند. در واقع، آن‌ها را از هم کسر کند. البته توجه داشته باشید که ابتدای سال شما ممکن است ابتدای سال شمسی یا اولین روزی باشد که شروع به ترید کرده‌اید. بسته به نیاز خود بازه زمانی موردنظرتان را تعیین کنید.

فرض کنید شخصی در ۱ ژانویه ۲۰۲۲ اقدام به خرید و هولد ارز دیجیتال کاردانو (ADA) کرده است. در ۱ ژانویه ۲۰۲۳ قیمت آن به ۱۶۰۰ دلار رسیده است. در نتیجه، سود او ۶۰۰ دلار محقق نشده در نظر گرفته می‌شود. منظور از سود محقق نشده، سودی است که هنوز نقد نشده است.

محاسبه PnL در معاملات اسپات

پیش‌تر در مقاله اسپات مارکت (Spot Market) چیست؟ به طور مفصل درباره معاملات اسپات توضیح داده‌ایم؛ به طور کلی معاملات اسپات به معاملاتی گفته می‌شود که در آن دو طرف معامله به صورت مستقیم با یکدیگر قرارداد می‌بندند و هیچ گونه قراردادی برای تحویل دادن دارایی‌ها در آینده وجود ندارد و دارایی‌ها در همان زمان معامله تحویل داده می‌شوند.

محاسبه‌ی PnL برای معاملات فیوچرز یا آتی رایج‌تر است اما برای معاملات اسپات نیز می‌توان آن را با همان روش تعداد کوین × (قیمت فروش – قیمت خرید) به دست آورد؛ برای محاسبه PnL محقق‌ نشده هم تنها کافی است به‌جای قیمت فروش قیمت لحظه‌ای رمزارز موردنظر را قرار دهید.

محاسبه PnL در معاملات فیوچرز و مارجین

معاملات مارجین (Margin Trading) به معنی خرید یا فروش دارایی با استفاده از وام است. در این نوع معاملات، شما به عنوان سرمایه‌گذار، برای خرید یا فروش دارایی، به بانک یا بروکر خود مبلغی در قالب پیش‌پرداخت ارائه داده و در نهایت مبلغ بیشتری از طریق وام از بانک یا بروکر دریافت می‌کنید. این نوع معاملات برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در بازارهای مالی مشارکت داشته باشند، اما سرمایه لازم را برای این کار ندارند، مفید است.

معامله آتی یا فیوچرز (Futures Trading) هم توافقی بین دو طرف معامله برای خرید یا فروش هر دارایی با قیمتی مشخص و در زمانی مشخصی در آینده است. زمان (Expiration Date) برای مشخص کردن تاریخ انقضا یا تاریخ تسویه و قیمت (Price) در معاملات آتی، دو پارامتر تعیین‌کننده به حساب می‌آیند. در بازار معاملات آتی، تریدرها قرارداد خرید یا فروش دارایی موردنظر را در زمان و با قیمتی مشخص، بین هم تنظیم می‌کنند و پس از آن دیگر قیمت لحظه‌ای آن دارایی در زمان معامله تاثیری بر این قرارداد نخواهد داشت.

PnL را برای هر دو معاملات مارجین و فیوچرز، در دو دسته قرارداد‌های معکوس و قرارداد‌های خطی، برای خرید (Long) و فروش (Short) با فرمول‌های متفاوتی محاسبه می‌کنند.

PnL برای قرارداد‌ معکوس

معمولاً، عبارت قرارداد معکوس (Inverse Contract) به قراردادهایی در دنیای رمزارزها اشاره دارد که در آن به جای خرید و فروش مستقیم ارز دیجیتال، قراردادی بین دو طرف ایجاد می‌شود که هر یک در آن متعهد می‌‌شوند در صورت تغییر قیمت، به طرف دیگر مبلغ مشخصی را پرداخت کنند. برای مثال، یک قرارداد معکوس برای بیت کوین، به گونه‌ای طراحی می‌شود که اگر قیمت بیت کوین کاهش یابد، یکی از طرفین به طرف دیگر مبلغ مشخصی را پرداخت کند؛ این نوع قراردادها اغلب در بازارهای مالی با ریسک بالا و به دلیل نوسان قیمت دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شوند.

• PnL محقق نشده در قراردادهای معکوس برای معاملات خرید (Long) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مبلغ قرارداد × ارزش قرارداد × (معکوس قیمت تخمین زده شده در زمان معامله – معکوس میانگین قیمت باز شدن بازار)

• PnL محقق شده در قراردادهای معکوس برای معاملات خرید (Long) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مبلغ قرارداد × ارزش قرارداد × (معکوس میانگین قیمت بسته شدن بازار – معکوس میانگین قیمت باز شدن بازار)

• PnL محقق نشده در قراردادهای معکوس برای معاملات فروش (Short) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مبلغ قرارداد × ارزش قرارداد × (معکوس میانگین قیمت باز شدن بازار – معکوس قیمت تخمین زده شده در زمان معامله)

• PnL محقق شده در قراردادهای معکوس برای معاملات فروش (Short) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مبلغ قرارداد × ارزش قرارداد × (معکوس میانگین قیمت باز شدن بازار – معکوس میانگین قیمت بسته شدن بازار)

PnL برای قرارداد‌ خطی

قرارداد خطی (Linear Contract) در بازار دارایی‌های دیجیتال به نوعی از قراردادهای معاملاتی اطلاق می‌شود که در آن، نحوه پرداخت وجه بر اساس تغییرات خطی در قیمت دارایی‌هایِ مبادله‌شده، تعیین می‌شود. درواقع هر دو طرف با استفاده از یک قرارداد خطی، به توافق می‌رسند در صورتی که قیمت دارایی‌های مبادله شده تغییر کند، به نسبت تغییرات در قیمت، وجه پرداخت کنند. قراردادهای خطی اغلب در بازارهای مالی با ریسک متوسط ​​و کم‌ریسک استفاده می‌شوند و می‌توانند برای تعیین وضعیت تجاری و مالی مفید باشند.

• PnL محقق نشده در قراردادهای خطی برای معاملات خرید (Long) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

تعداد پوزیشن‌ها × (قیمت باز شدن بازار – قیمت تخمین زده شده در زمان معامله)

• PnL محقق شده در قراردادهای خطی برای معاملات خرید (Long) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

تعداد پوزیشن‌ها × (قیمت باز شدن بازار – قیمت بسته شدن بازار)

• PnL محقق نشده در قراردادهای خطی برای معاملات فروش (Short) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

تعداد پوزیشن‌ها × (قیمت تخمین زده شده در زمان معامله – قیمت باز شدن بازار)

• PnL محقق شده در قراردادهای خطی برای معاملات فروش (Short) با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

تعداد پوزیشن‌ها × (قیمت بسته شدن بازار – قیمت باز شدن بازار)

گفتار پایانی

در این مقاله به طور مفصل راجع به این که PnL چیست و چگونه می‌توان آن را محاسبه کرد، صحبت کردیم. اطلاع از فرآیند محاسبه PnL برای هر تریدر ارز دیجیتال، امری ضروری است. این ابزار به تریدرها کمک می‌کند تا بینش بهتری از سودآور یا زیان‌ده بودن استراتژی‌های معاملاتی خود، در بازه‌های زمانی مشخص، داشته باشند.
فرمول محاسبه PnL در شرایط معاملاتی مختلف متفاوت است، اما نگران نباشید، پلتفرم‌ها و و ربات‌های معاملاتی خودکاری در فضای مجازی وجود دارند که به شما برای شناسایی فرصت‌های معاملاتی سودآور کمک کرده و امکان تجزیه و تحلیل عملکرد مالی شما را فراهم می‌کنند. در نهایت، هدف از محاسبه PnL این است که تریدرها بتوانند سود را به حداکثر و زیان را به حداقل برسانند.

شما از چه روش‌هایی برای محاسبه سود معاملات ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنید؟ در صورت تمایل تجربیات خود را با ما و کاربران به اشتراک گذارید.

سوالات متداول

• PnL در کریپتو به چه معناست؟

سود و زیان یا PnL، اصطلاحی است که برای بیان میزان سود به دست آمده یا پول از دست رفته در زمان معامله با یک ارز دیجیتال خاص به کار می‌رود.

• چه اعدادی برای محاسبه PnL نیاز داریم؟

به طور کلی برای محاسبه‌ی PnL باید تعداد کوین، قیمت فروش و قیمت خرید آن را داشته باشید؛ برای اطلاع از فرمول‌های کامل‌تر در شرایط مختلف، می‌توانید به متن کامل مقاله مراجعه کنید.