خاورمیانه این روزها با تنش‌های سیاسی گسترده‌ای روبه‌روست و همین مسئله تأثیر چشم‌گیری بر بازارهای مالی، به‌ویژه بازار رمزارزها گذاشته است. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر احساسات قرار می‌گیرد. یکی از ابزارهای کاربردی برای تحلیل این احساسات، «شاخص ترس و طمع» است. این شاخص می‌تواند به ما نشان دهد که در میانه‌ی هیجان‌ها و نگرانی‌ها، بازار بیشتر درگیر ترس است یا طمع!
در این مطلب به بررسی این شاخص و نقش آن در تحلیل رفتار بازار هنگام بروز بحران‌های ژئوپلیتیکی در منطقه خاورمیانه پرداخته‌ایم.
بررسی وضعیت خاورمیانه در روزهای اخیر
این روزها خاورمیانه یکی از بحرانی‌ترین وضعیت‌های چند دهه اخیر خود را تجربه می‌کند. تنش میان ایران و اسرائیل و ورود آمریکا به منطقه باعث شده است سطح درگیری‌ها از درگیری بین دو کشور فراتر برود و به یک بحران بین‌المللی تبدیل شود. اکنون که هفت روز از آغاز این درگیری‌ها گذشته است، همچنان تنش‌ها ادامه دارند و بازارهای مالی به‌طور مستقیم تحت تأثیر این اتفاقات قرار گرفته‌اند. در همین حال، قیمت جهانی طلا و بیت‌کوین با نوساناتی همراه بوده‌اند.
رفتار سرمایه‌گذاران در مواجهه با بحران‌های سیاسی
در شرایطی که بحران‌های ژئوپلیتیکی بین چند کشور یا مناطق مختلف رخ می‌دهد، رفتار و تصمیم‌های سرمایه‌گذاران نسبت به شرایط عادی تغییر می‌کند. عواملی مانند جنگ، تهدیدات نظامی، تحریم‌های اقتصادی یا تنش‌های دیپلماتیک، فضای بی‌اعتمادی، ترس و واکنش‌های هیجانی را در بازارهای مالی افزایش می‌دهند.
در چنین بحران‌هایی، بسیاری از سرمایه‌گذاران دچار «ریسک‌گریزی» می‌شوند و ترجیح می‌دهند دارایی‌های امن‌تری مانند طلا، دلار آمریکا یا اوراق قرضه دولتی را جایگزین دارایی‌های پرریسک کنند.
در نتیجه، بازارهایی مانند سهام و همچنین بسیاری از ارز‌های دیجیتال پرریسک، با افزایش فشار فروش روبه‌رو می‌شوند. بازتاب این تغییرات رفتاری و احساسات غالب در میان سرمایه‌گذاران، در شاخص‌هایی مانند «شاخص ترس و طمع» قابل مشاهده است. در ادامه، نحوه عملکرد این شاخص و نقش آن در تحلیل وضعیت‌های بحرانی خاورمیانه را بررسی کرده‌ایم.
نقش شاخص ترس و طمع در تحلیل بازار
شاخص ترس و طمع یکی از ابزارهای پرکاربرد برای سنجش احساسات کلی سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی است. این شاخص بین عدد ۰ تا ۱۰۰ درجه‌بندی می‌شود و عدد آن بر اساس فاکتورهایی مانند نوسانات بازار، حجم معاملات و میزان تقاضا برای اوراق بدهی تعیین می‌گردد.
زمانی که عدد شاخص کمتر از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده ترس در میان سرمایه‌گذاران است و اگر عدد بالاتر از ۵۰ قرار بگیرد، بیانگر طمع در رفتار بازار است. هرچه این شاخص به ۰ نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده غالب بودن ترس در بازار است و از طرفی دیگر هرچه به ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد، طمع بیش از اندازه در افراد را نشان می‌دهد.
برای آشنایی دقیق‌تر با این شاخص و نحوه عملکرد و محاسبه آن، می‌توانید مقاله «شاخص ترس و طمع در بازار کریپتو چیست» را مطالعه کنید.
عملکرد شاخص ترس و طمع در شرایط بحرانی خاورمیانه
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، شاخص ترس و طمع می‌تواند بازتابی از هیجانات یا نگرانی‌های جمعی در زمان وقوع بحران‌ها باشد.
برای نمونه، در ابتدای تنش میان روسیه و اوکراین (از فوریه ۲۰۲۲ به بعد)، شاخص ترس و طمع به‌شدت کاهش یافت و اغلب زیر عدد ۴۵ باقی ماند. این اتفاق ترس در میان سرمایه‌گذاران را به وضوح نشان میداد که با رشد تقاضا برای دارایی‌های امن و افت معاملات دارایی‌های پرریسک همراه بود. در آن دوره، بسیاری از افراد به‌دلیل فضای ریسک‌گریزی، ترجیح می‌دادند دارایی‌های خود را به گزینه‌های کم‌ریسک‌تر منتقل کنند.
با این حال، هر بحران ژئوپلیتیکی لزوما منجر به کاهش شاخص ترس و طمع نمی‌شود. برای مثال، درگیری‌های اخیر میان ایران و اسرائیل در خاورمیانه، تأثیر شدیدی بر این شاخص نگذاشته‌اند. در حال حاضر، ۲۸ خرداد‌ماه ۱۴۰۴، شاخص ترس و طمع عدد ۴۸ را نشان می‌دهد که بیانگر وضعیت نسبتا متعادل از نظر احساسات بازار است.
یکی از دلایل این واکنش نسبتا خنثی، این است که هنوز مدت زیادی از آغاز تنش‌ها نگذشته و بسیاری از سرمایه‌گذاران بر این باورند که درگیری‌ها کوتاه‌مدت خواهند بود و احتمال تشدید درگیری در آینده پایین است.
برای مشاهده عدد به‌روز این شاخص می‌توانید به وب‌سایت‌هایی مانند CoinMarketCap یا Fear and Greed Meter مراجعه کنید.
سخن پایانی
خاورمیانه این روزها با شرایطی پرتنش و بحرانی روبه‌رو است و این وضعیت، تأثیر قابل‌توجهی بر احساسات سرمایه‌گذاران گذاشته است. یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند برای تحلیل این احساسات مفید باشد، «شاخص ترس و طمع» است. در این مطلب به اهمیت این شاخص و نقش آن در تحلیل رفتار بازار، به‌ویژه در شرایط فعلی خاورمیانه، پرداختیم.
با این حال، باید به این نکته مهم توجه کنید که استفاده از ابزارها و شاخص‌های تحلیلی برای تصمیم‌گیری در بازارهای مالی کافی نیست و مدیریت ریسک و حفظ سرمایه در شرایط نوسانی و بحرانی، نقشی کلیدی در موفقیت شما دارد. با ثبت‌نام در صرافی بیت‌پین می‌توانید از ابزارهای مدیریت ریسک مختلفی هنگام معامله استفاده کنید.
