آزمون تورینگ کریپتویی؛ اندازه‌گیری قابلیت استفاده روزمره از رمزارزها

این مقاله به بررسی مفهوم آزمون تورینگ کریپتویی می‌پردازیم و به این سؤال پاسخ می‌دهیم که آیا رمزارزها به سطحی از قابلیت استفاده رسیده‌اند که بتوان از آنها در معاملات روزمره استفاده کرد.

آلن تورینگ ریاضی‌دان، دانشمند علوم کامپیوتر، فیلسوف، تحلیلگر رمز و زیست‌شناس ریاضیاتی بریتانیایی بود که به‌عنوان پدر علم کامپیوتر و هوش مصنوعی شناخته می‌شود. او در سال 1950 آزمونی را برای سنجش توانایی رفتار هوشمندانه معادل یا غیرقابل تشخیص ماشین‌ها از انسان، به نام تست یا آزمون تورینگ را معرفی کرد. این آزمون تا به امروز به عنوان معیاری برای سنجیدن عملکرد هوش مصنوعی باقی مانده است.

در واقع تجربه فکری تورینگ در مورد زمانی بود که هوش مصنوعی می‌تواند به مراحلی برسد که ما انسان‌ها قادر به قبول هوش ربات‌ها باشیم و به نقطه عطفی دررابطه‌با انسان و توانایی‌اش در پذیرش هوش روبات‌ها دست یابیم. آزمون تورینگ، فرضیه‌ای را مطرح کرد که شخصی در حال تعامل با شی‌ای دیگر از طریق پیام‌های تایپ شده در صفحه کامپیوتر است. هوش مصنوعی می‌تواند تست تورینگ را پشت سر بگذارد، تنها و تنها اگر بتواند شخص را متقاعد کند که انسان است و نه ربات! بسیاری در مورد اینکه آیا این تست منطقی است یا خیر تحقیقاتی انجام دادند، ماهیت اصلی تست این بود که مردم می‌توانند با کامپیوترها تعامل کنند بدون اینکه به واقعیت پی ببرند. به‌عبارت‌دیگر، این تعامل‌ها می‌توانند کاملاً طبیعی در نظر گرفته شوند.

در زمان نگارش این مقاله رمزارزها تقریباً ۱۳ سال است که وجود دارند. بدون شک، آن‌ها طرف‌داران زیادی دارند، اما آیا موفق شده‌اند تا جایگاه خود را در میان عموم مردم جامعه تثبیت کنند؟ برای بررسی این موضوع، آزمون تورینگ کریپتویی پیشنهاد داده شده است، چرا که کاملیت تست تورینگ بخش مهمی از پروژه‌های رمزارزی است؛ در ادامه به شرح تست تورینگ کریپتویی پیشنهاد داده شده می‌پردازیم:

پیشنهاد ارائه شده برای آزمون تورینگ کریپتویی

یک ارز‌ دیجیتال زمانی موفق به پشت سر گذاشتن تست تورینگ می‌شود که با آن بتوان در استارباکس، بدون اینکه فروشنده متوجه شود از ارز دیجیتال استفاده شده، قهوه خریداری کرد. در اینجا خرید قهوه را به عنوان تراکنشی معمولی انتخاب کردم. طرف‌داران ارزهای دیجیتال مدت‌هاست که آرزوی خرید و فروش کالاهای روزمره با این دارایی‌ها را در سر دارند. هدف از آزمون تورینگ کریپتویی این است که به جایی برسیم که مردم «به آن فکر نکنند»؛ یعنی هنگام خرید کالایی بسیار پیش‌پا‌افتاده، مانند قهوه، دیگر نیازی نباشد تا به روش پرداخت فکر کنید.

پس اگر هنوز مجبور هستید امکان خرید یا به‌صرفه‌بودن خرید با رمزارزها را در ذهنتان بالا و پایین کنید، یعنی مانعی وجود داشته و این روش پرداخت هنوز به طور کامل در میان مردم جا نیفتاده است. حالا اصلاً چرا استارباکس را مثال زدیم؟ خب، شاید مواردی از پذیرش بیت کوین در برخی کافه‌های مستقل و کوچک در جای‌جای دنیا وجود داشته باشد، اما استارباکس، به دلیل داشتن شعبه‌های زیاد در سراسر جهان، مسئله‌اش کاملاً متفاوت است.

ویژگی دیگر آزمون تورینگ کریپتویی این است که تاکنون هیچ ارز دیجیتالی آن را پشت سر نگذاشته و این موضوع هم به دلیل تلاش ناکافی نیست. استارباکس در سال‌های ۲۰۱۷ (با همکاری iPayYou)، سال ۲۰۱۹ (با همکاری Flexa) و سال ۲۰۲۱ (با همکاری Bakkt) از تلاش‌هایی برای پذیرش ارزهای دیجیتال خبر داد.

شاید حالا فکر کنید که منظور این است که بیزنسی مانند استارباکس برای پشت سر گذاشتن آزمون تورینگ کریپتویی باید قیمت قهوه‌هایش را به بیت کوین اعلام کند، اما نه! مشکل چنین ایده‌ای این است که روی ثبات قیمت ارز‌های دیجیتال بیش از حد متمرکز است و هدف اصلی هم این نیست! درواقع استارباکس اگر بخواهد، می‌تواند قیمت لحظه‌ای محصولاتش را به بیت کوین ارائه داده و در این تست قبول شود. بحث این نیست که ثبات قیمت اهمیتی ندارد، فقط نباید آن را معیاری اصلی در نظر گرفت. فرض کنید فردی کانادایی با کارت‌بانکی کانادایی‌اش به آمریکا می‌رود و در استارباکس قهوه‌ای را با دلار آمریکا خریداری می‌کند. هزینه مستقیم از حساب کانادایی او کسر شده و بانک نرخ تبدیل را تعیین می‌کند.

بیت کوین هم برای اینکه در آزمون تورینگ کریپتویی قبول شود، باید بتواند دقیقاً از پس چنین کاری برآید. برای مثال، فرض کنید کیف پول صرافی کریپتویی، مانند صرافی بیت پین را با کارتی مرتبط کرده و آن کارت را رو روی دستگاه پرداخت استارباکس بکشیم. بیت پین کارمزدی برای تبدیل به ارز رایجی که استارباکس قبول می‌کند از حساب شما کسر کرده و رسید را برای استارباکس ارسال می‌کند.

راه دیگر هم این است که استارباکس خود بیت کوین را به طور مستقیم، به عنوان روشی برای پرداخت پذیرفته و کارمزد جداگانه‌ای دریافت نکند، در چنین صورتی باید قیمت بیت کوین را به نحوی تعیین کند که کارمزد در آن لحاظ شود. حتی استارباکس می‌تواند با استفاده از بیت کوین، دانه‌های قهوه و لیوان و … خریده یا از آن برای دستمزد باریستاها استفاده کند. نکته اینجاست که برای رسیدن به “بدون متوجه‌شدن فروشنده”، در این مثال، از همان استانداردی برای بیت کوین استفاده کردیم که اکثر ارزهای دولتی به آن رسیدند.

دقت کنید که این استاندارد هم استانداردی کاملاً دولتی نیست. در شکل سنتی فعلی بانک‌ها به شما حساب‌هایی با موجودی دیجیتالی ارائه می‌دهند که پول نقد پایه محسوب نمی‌شود. کارایی این روش به این دلیل است که ابزارهای پرداخت، مانند کارت‌های بانکی دیگر از تست تورینگ سربلند بیرون آمده‌اند. چک‌ها هم قبلاً همین‌طور بودند. البته، ناگفته نماند که رسیدن به چنین نقطه‌ای تنها با تلاش و پشتکاری فراوان محقق شد و در قدیم، پذیرش چک توسط فروشنده‌ها امری عادی و رایج نبود؛ حتی در حال حاضر هم ممکن است برخی مراکز خرید از شما چک قبول نکنند.

نکته مهم دیگری که باید برطرف شود، این است که وقتی ارز دیجیتال را برای خرید به پول رایج (فیات) تبدیل می‌کنیم، چه اتفاقی رخ می‌دهد. در برخی بعضی کشورها لازم است تا برای پرداخت‌های مالیات، سوابق این تبدیل‌ها را نگه دارید، حتی اگر هم بتوانید با موفقیت با ارز دیجیتال قهوه بخرید، اما مجبور باشید تا با سازمان‌های مالیاتی، تا قبل از پایان سال، بابت این تراکنش، سروکله بزنید، باز هم می‌توان گفت که چنین معامله‌ای تست تورینگ کریپتویی را با موفقت پشت سر نگذاشته است. بیایید این مسئله را در کشوری مانند السالوادور، به‌عنوان کشوری که گامی جسورانه در این مسیر برداشت، بررسی کنیم.

آیا السالوادور آزمون تورینگ کریپتویی را با موفقیت پشت سر گذاشت؟

السالوادور در سپتامبر ۲۰۲۳، با تبدیل شدن به اولین کشورِ جهان که بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفته، تاریخ‌ساز شد. این کشور سال‌ها از دلار آمریکا به عنوان واحد پول اصلی استفاده می‌کرد و از همان تاریخ سپتامبر ۲۰۲۲، پول رایج و قانونی خود را به بیت کوین تغییر داد. ازآنجایی‌که تمام مغازه‌ها در کشور موظف به پذیرش بیت کوین برای پرداخت شدند، به نظر می‌رسد السالوادور مسیری سریع برای گذراندن آزمون تورینگ کریپتویی را طی کرده باشد. دولت حتی اپلیکیشنی به نام «کیف پول چیوو» راه‌اندازی کرد تا بتواند فرایند گذار را ساده‌سازی کند و به افرادی که از این اپلیکیشن استفاده می‌کردند هم ۳۰ دلار اعتبار اولیه هدیه داد.

در نگاه اول، به نظر می‌رسد السالوادور موفق شد تا آزمون تورینگ کریپتویی را پاس کند؛ با کیف پول چیوو، تراکنش‌های زیادی انجام شد. اما بیایید کمی معیار را تغییر دهیم و بپذیریم که آزمون تورینگ کریپتویی، آزمون بازار است. تنها توانایی پیاده‌سازی چنین تغییری مهم نیست، بلکه باید به این موضوع هم دقت کرد که آیا مردم خودخواسته این تغییر را پذیرفته‌اند یا نه! گزارش‌های زیادی نشان می‌دهند که علی‌رغم تلاش دولت السالوادور، بیت کوین به آستانهٔ پذیرش برای خرید نرسید و تنها ۲۰ درصد بعد از خرج‌کردن ۳۰ دلار هدیه‌‌ای که دولت در اختیارشان گذاشته بود، به انجام تراکنش با بیت کوین ادامه دادند و تعداد کمی از مردم هم به‌صورت مداوم این کار را انجام دادند. رایج‌ترین استفاده‌ها هم تراکنش‌های تجاری نبود، بلکه مردم بیشتر از بیت کوین برای پرداخت مالیات و حواله به دولت استفاده کردند.

از طرفِ بازرگان‌ها هم با وجود قانون‌گذاری و الزامی که وجود داشت، فقط ۲۰ درصد از کسب‌وکارها بیت کوین را به عنوان ابزاری برای پرداخت می‌پذیرفتند که اغلب شرکت‌های بزرگ بودند و بیشتر به دلیل الزامات قانونی زیر بار استفاده از بیت کوین رفتند. با توجه به موارد اشاره شده، هنوز نمی‌توانیم تلاش السالوادور برای استفاده از بیت کوین به‌عنوان پول رایج کشور، تلاشی موفق در نظر بگیریم. بحث این نیست که اگر دولت ارز دیجیتالی را به عنوان پول قانونی اعلام کند، نمی‌تواند آزمون تورینگ کریپتویی را با موفقیت پشت سر بگذارد، بحث این است که ایدهٔ «استفاده‌کردن از ارزهای دیجیتال بدون نیاز به بررسی و فکرکردن به تبعاتش» به برطرف‌شدن چالش‌های بسیاری وابسته است.

سؤال نهایی دیگری هم که در این مسیر مطرح می‌شود این است که آیا برای پاس‌کردن آزمون تورینگ کریپتویی، لازم است که هم فروشنده و هم خریدار، موجودی ارز دیجیتال داشته باشند؟ این همان عاملی است که ارزهای دیجیتال را از برخی ارزهای خارجی متمایز می‌کند و قطعاً هر ارز موفق دیگری هم در مسیر تکامل خود، به این موفقیت سیستمی دست پیدا کرده و حداقل در منطقه‌ای مشخص، مردم خرید و فروش (و نگهداری) را با آن ارز (برای مثال دلار در ایران) انجام می‌دهند.

شما درباره آزمون تورینگ کریپتویی چه دیدگاهی دارید؟ آیا در آینده رمزارزها به سطحی از قابلیت استفاده خواهند رسیده‌ که بتوان از آن‌ها در معاملات روزمره استفاده کرد؟