تورم طمع؛ Greedflation چگونه برای شرکت‌های بزرگ سودآوری به همراه دارد؟

شواهد فزاینده‌ای حاکی از آن است که حرص و آز شرکت‌ها، زندگی میلیون‌ها مصرف‌کننده در حال مبارزه با فقر را چالش‌برانگیزتر می‌کند، اما این طمع چگونه شرکت‌ها را پول‌دار می‌کند؟

در جولای ۲۰۲۳، بانک‌های مرکزی با افزایش نرخ بهره، به جنگ تورم رفتند، البته نشانه‌هایی هم از افزایش نرخ تورم پیدا شد، اما مشکل اصلی اینجا بود که این کاهش تورم، بیشتر به دلیل کاهش قیمت انرژی اتفاق افتاد، نه افزایش نرخ بهره! روندی که پایدار باقی نماند. به همین دلیل هم هست که سران بانک‌های مرکزی بزرگ جهان، خیلی شفاف اعلام کردند که راه درازی برای بازگرداندن تورم به سطح ۳ درصد پیش رو دارند.

اما واقعا چه کسی مسئول افزایش قیمت‌ها است؟ نظریه‌ای غیرمعمول به اسم تورم طمع (Greedflation)، می‌گوید که شرکت‌های حریص مسئول این حجم از افزایش قیمت‌ها هستند. نظریه‌ای که از نگاه چپ‌ها بسیار هم خوشایند است.

این نظریه که در میانه سال ۲۰۲۱، در بین مردم آمریکا محبوبیت زیادی پیدا کرد، با آماری که صندوق بین‌المللی پول منتشر کرد، همخوانی نداشت. چرا که آمار در مورد ارز یورو نشان می‌داد که افزایش سود شرکت‌ها تقریبا نصف تروم است. کمی عجیب به نظر می‌رسد که تصور کنیم شرکت‌ها به یک‌باره حریص و دلیل ایجاد تورم به شکل کنونی آن باشند. واقعیت این است که تورم به دلیل افزایش سطح تقاضا نسبت به عرضه به وجود می‌آید و شرکت‌ها هم سوار بر موج شده و با تورم طمع یا انقباض تورمی (دو مفهومی کاملا متفاوت) از آن سواستفاده می‌کنند.

تورم طمع یا Greedflation چیست؟

اخیراً، اصطلاح تورم طمع (Greedflation) به معنی افزایش قیمت‌ها به دلیل حریص شدن شرکت‌های بزرگ برای افزایش مقدار سود، به طور گسترده‌ای در میان اقتصاددانان مورد توجه قرار گرفته است؛ این پدیده نگران‌کننده به شرایطی اشاره دارد که در آن مفهوم تورم و سودجویی شرکت‌ها در هم تنیده می‌شوند.

تورم طمع، اصطلاحی است که توسط تحلیلگران مالی ابداع شده و به سناریویی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها از فشارهای تورمی برای بالا بردن قیمت‌ها و متعاقبا افزایش سود خود استفاده می‌کنند. این پدیده در نتیجه ترکیبی از عوامل، مانند تسلط بر بازار، اختلالات زنجیره تامین و پیشی گرفتن تقاضای مصرف‌کننده از عرضه ناشی می‌شود.

با افزایش قیمت‌ها در نتیجه تورم، شرکت‌های بزرگ هم از این فرصت برای به حداکثر رساندن سود خود استفاده کرده‌ و عمدتاً به مصرف‌کننده‌های متوسط آسیب می‌رسانند (تورم طمع). اگر برای مثال ایالات متحده را در نظر بگیریم، می‌بینیم که افزایش مداوم ۴ درصدی تورم در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال گذشته، فشاری مداومی را بر خانوارها وارد می‌کند. این پدیده حتی زمانی که شاخص تورم ترجیحی فدرال رزرو، یا همان شاخص قیمت تولیدکننده (نشان داده شده در زیر) کاهش تقریباً مداومی را تجربه کرد، با قدرت پابرجا باقی ماند.

سوال جالبی که مطرح می‌شود این است که آیا این افزایش مداوم قیمت‌ها، ممکن است ناشی از عاملی غیر از افزایش هزینه‌های تولید باشد؟ عاملی کاملاً متفاوت یا همان تورم طمع و طمع سیری‌ناپذیر تولیدکنندگان! پاسخ مثبت است!

گزارش اخیری از سازمان غیرانتفاعی Accountable.Us نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌های مصرف‌کننده عمومی در شاخص S&P 500، آشکارا به دستاوردهای مالی خود ناشی از افزایش قیمت‌ها اذعان کرده‌اند که فزایش قابل‌توجه سال‌به‌سال در سود خالص را برایشان به همراه دارد. شاخص S&P 500 (مخفف Standard and Poor’s Index) فهرستی از ۵۰۰ سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک و نزدک است که از آن برای قیاس معاملات، خریدو‌فروش سهام و ارزیابی عملکرد شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شود.

این شاخص به‌عنوان ابزاری برای سنجش بازار سهام ایالات متحده و به طور کلی اقتصاد این کشور به کار می‌رود. یکی از عناصر حیاتی که به تورم طمع کمک می‌کند، تسلط قابل‌توجه بر بازار است که شرکت‌های بزرگ در بخش‌های مختلف از آن برخوردار هستند. این شرکت‌ها اغلب کنترل قابل‌توجهی بر زنجیره‌های تامین، کانال‌های توزیع و استراتژی‌های قیمت‌گذاری دارند.

با افزایش تورم، آن‌ها می‌توانند هزینه‌های افزایش‌یافته را به مصرف‌کنندگان منتقل کرده و از حاشیه سود خودشان، محافظت کنند. مصرف‌کنندگانی که با جایگزین‌های محدود یا هزینه‌های تعویض مواجه هستند، چاره‌ای جز پرداخت قیمت‌های بالاتر تعیین‌شده توسط این بازیگران مسلط بازار ندارند. این همان شرایطی است که از تورم طمع ناشی می‌شود.

اختلالات زنجیره تامین، که به ویژه در دوران اخیر به دلیل رویدادهای جهانی مانند همه‌گیری ویروس کووید و تنش‌های ژئوپلیتیکی شایع شده‌اند هم در افزایش قیمت‌ها بی‌تاثیر نبوده‌اند. کمبود مواد اولیه، تاخیر در حمل و نقل و افزایش هزینه‌های لجستیکی، زنجیره تامین بسیاری از صنایع را تحت فشار قرار داد و در پاسخ هم شرکت‌ها استراتژی‌های قیمت‌گذاری خود را برای جبران این چالش‌ها تعدیل کردند، که خود این موضوع به تورم طمع بیشتر کمک می‌کند.

برای اینکه دید بهتری داشته باشید، این موضوع را در نظر بگیرید که ۷۲۲ شرکت برتر جهانی در نتیجه افزایش قیمت انرژی و افزایش نرخ بهره، سالانه بیش از ۱ تریلیون دلار، سودهای بادآورده به دست می‌آورند. این تحلیل که توسط آکسفام و ActionAid انجام شد، با بررسی داده‌های مجله فوربس، دریافت که این شرکت‌ها در سال ۲۰۲۱ برابر با ۱٫۰۸ تریلیون دلار و در سال قبل از آن ۱٫۰۹ تریلیون دلار سود به دست آورده‌اند. این افزایش سود جمعی در مقایسه با میانگین سود طی چهار سال قبل از آن، یعنی از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ افزایشی ۸۹ درصدی را نشان می دهد.

کتی چاکرابورتی، مدیر تیم منابع انسانی آکسفام در این باره می‌گوید:

به دست آوردن چنین سودهای مازاد چشمگیری، نه‌تنها غیراخلاقی است، بلکه شواهدی هم وجود دارند که نشان می‌دهند، این سود‌ها باعث افزایش تورم شده و میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان برای پرداخت صورت‌حساب‌ها و تغذیه خانواده‌هایشان با مشکل مواجه می‌کنند.

شرکت‌های انرژی‌محور، به‌عنوان ذی‌نفعان اصلی سودهای بادآورده ظاهر شدند و تصویری ناراحت‌کننده از سودآوری شرکت‌ها را در ذهن همه ما بر جا می‌گذارند. این تحقیق، از موفقیت مالی نگران‌کننده ۴۵ شرکت انرژی‌محور موجود در فهرست ۲۰۰۰ شرکت برتر فوربس، پرده برمی‌دارد. طبق آمار تکان‌دهنده، این شرکت‌ها مجموعاً در طول سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به طور متوسط سالانه ۲۳۷ میلیارد دلار سود بادآورده به دست آوردند.

افزایش سود از انرژی، تمرکز ثروت را افزایش داده و منجر به ایجاد رقم شگفت‌انگیز ۹۶ میلیاردر در حوزه انرژی شده است؛ این ۹۶ میلیادر هم‌اکنون ثروتی حیرت‌انگیز، نزدیک به ۴۳۲ میلیارد دلار دارند. بسیاری از بخش‌های دیگر، مانند شرکت‌های مواد غذایی و آشامیدنی، بانک‌ها، شرکت‌های دارویی و خرده‌فروشان نیز افزایش سود قابل‌توجهی را گزارش کرده‌اند.

این دستاوردهای بیش‌از‌حد، در بحبوحه بحران هزینه‌های زندگی رخ داده است، دوره‌ای که با ناامنی غذایی حاد در سال ۲۰۲۲ توسط بیش از یک‌چهارم میلیارد نفر در ۵۸ کشور تجربه می‌شود. این روند نگران‌کننده، دغدغه‌هایی را در مورد مسائل اخلاقی و مسئولیت نهادهای شرکتی ایجاد می‌کند؛ در حالی که سود این شرکت‌ها به اوج بی‌سابقه‌ای می‌رسد، پیامدهای زیان‌باری که جمعیت‌های آسیب‌پذیر با آن مواجه هستند، بر نیاز فوری به توزیع عادلانه‌تر منابع و ارزیابی مجدد اولویت‌های شرکت تأکید می‌کند.

انقباض تورمی یا Shrinkflation چیست؟

در علم اقتصاد، علاوه بر تورم طمع، نوع دیگری از سودآوری از تورم وجود دارد که به آن انقباض تورمی (Shrinkflation) می‌گویند. انقباض تورمی، مفهومی متفاوت از تورم طمع، فرایند کوچک شدن اقلام در اندازه یا کمیت، یا حتی گاهی فرمول‌بندی مجدد یا کاهش کیفیت در محصولی است که قیمتش ثابت باقی می‌ماند.

هزینه‌های تولید به میزان کمتری افزایش پیدا می‌کنند، درحالی‌که مشاغل تجارت الکترونیک همان قیمت خرده‌فروشی قبلی را حفظ می‌کنند. مصرف‌کننده معمولاً این تغییرات را تشخیص نمی‌دهد، اما متوجه می‌شود که قیمت‌ها با وجود تورم بدون تغییر باقی مانده‌اند؛ این استراتژی کمتر به وجهه شرکتی برند یا خرده‌فروش آسیب می‌رساند.

***

انقباض تورمی و تورم طمع، دو استراتژی در‌دسترس شرکت‌ها در دوران افزایش نرخ تورم هستند؛ هر دو، در دوره تورم کنونی، برجسته‌تر شده‌اند. مصرف‌کنندگان قبلاً از تغییرات اجتماعی اقتصادی ناشی از همه‌گیری کووید و متعاقباً از جنگ در اوکراین خسته شده بودند و حالا دیگر تقریبا درمانده هستند. به همین دلیل هم برای کنترل تورم طمع یا انقباض تورمی، بررسی و بهینه‌سازی استراتژی‌های قیمت‌گذاری فروشگاه‌های آنلاین ضروری است.

دانلود کتابچه نحوه دریافت وام با ارزهای دیجیتال

در این کتابچه با نحوه دریافت وام با ارزهای دیجیتال آشنا می‌شوید. از نحوه ثبت‌نام تا آشنایی با مزایا و معایب این گونه وام‌ها مطلع می‌شوید.

Please leave this field empty.

Δ

درس بزرگی که از این روزها باید بگیریم این است که برخلاف عده‌ای، که فکر می‌کنند سیاست‌های محرک اقتصادی به نفع طبقه متوسط جامعه هستند، باید بدانیم که همواره حقوق و دستمزد نسبت به محرک‌های اقتصادی دیرتر از قیمت‌ها رشد می‌کنند. هر چه بیشتر پیش می‌رویم، تورم در دو سوی اقیانوس اطلس بیشتر شبیه به هم می‌شود. در هر دو طرف، تورم نه به دلیل افزایش قیمت غذا و انرژی بلکه به دلیل افزایش قیمت خدمات، بالا است.