فرض کنید یک خانه را برای فروش گذاشته‌اید، برای نقد کردن پولش چقدر زمان لازم است؟ این مسئله، مستقیما با مفهومی به‌نام نقدینگی مرتبط است. واژه‌ای که احتمالا بارها آن را شنیده‌اید. به عنوان مثال حتماً شنیده‌اید که دولت برای کنترل قیمت‌ها و تورم از مفهوم مهار نقدینگی استفاده کند. به نظر شما مفهوم نقدینگی چیست؟ در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم و نکات مهم مرتبط با آن را برایتان ارائه دهیم. از این رو اگر شما نیز به دنبال یافتن معنای دقیق و مفهوم کامل این عبارت هستید؛ لطفاً تا انتهای مقاله با ما همراه باشید. در ادامه انواع نقدینگی، نحوه سنجش، ریسک‌ها و کاربردهای عملی را خواهید آموخت.
نقدینگی چیست؟
به طور کلی امروزه یکی از مهمترین معیارهای اندازه‌گیری، نقدینگی است. نقدینگی برای اندازه‌گیری حجم یک اقتصاد برای سیاست‌گذاری اقتصادی است. مفهوم کلی نقدینگی چیست؟ حجم تمامی اسکناس‌ها و اعتبارات افراد در نزد بانک‌ها.
اما اگر بخواهیم توضیحی بسیار خلاصه و ساده در رابطه با سؤال “نقدینگی چیست” مطرح کنیم؛ باید عنوان کنیم نقدینگی گاهی اوقات به معنای نقدشوندگی نیز به‌کار می‌رود. یعنی یک دارایی چقدر سریع و راحت می‌تواند به پول نقد تبدیل شود، بدون اینکه ارزش آن زیاد تغییر کند. به عنوان مثال پول و اسکناس‌هایی که شما به صورت روزانه با خود حمل می‌کنید؛ به عنوان نقدترین دارایی‌های شما در نظر گرفته می‌شوند.
تعریف ساده نقدینگی در بازار مالی
می‌توان این‌طور بیان کرد که مفهوم نقدینگی در یک کشور به‌طور معمول توسط بانک‌ها به وجود می‌آید. همچنین با نسبتی از پایه پولی منتشر می‌شود. به عبارت دیگر بانک‌ها در ازای ارائه تسهیلات به مردم و یا به شرکت‌ها و دیگر نهادها، تعهداتی به وجود می‌آورند. آن‌ها برای تحقق این تعهدات موظف هستند پول جدید خلق کنند. البته این پول جدید به صورت اسکناس نیست. بلکه در قالب اعتبارات و تسهیلات مختلف به افراد ارائه و واگذار می‌شود.
جالب است بدانید نقدینگی می‌تواند در اقتصاد کشور چالش‌هایی را به وجود آورد. از این رو امروزه کنترل و مهار انواع نقدینگی یکی از نکات بسیار مهم و ضروری در نظر گرفته می‌شود. که اقتصاددان‌ها آن‌ها همواره به دنبال راه حلی برای کنترل و تنظیم آن هستند. به عنوان مثال یکی از این چالش‌های این مفهوم، افزایش نقدینگی است.
البته نکته بسیار مهم در رابطه با این موضوع این است که افزایش نقدینگی اتفاق و چالش منفی در نظر گرفته نمی‌شود. این موضوع تنها زمانی مخرب است که تولیدی پشت نقدینگی نباشد. یا به عبارت دیگر می‌توان این‌طور گفت که نقدینگی جدید برای افزایش تولید و فعالیت‌های مولد در اقتصاد کشور مصرف نشود.
تفاوت نقدینگی بازار و نقدینگی مالی
معنای واژه نقدینگی چیست؟ جواب این سوال در بسترهای مختلف، می‌تواند کمی متفاوت باشد:
نقدینگی بازار یعنی خرید و فروش دارایی‌ها در بازاری که قیمت اجناس آن تغییرات چشمگیری نمی‌کند، تا چه حد راحت قابل انجام است، این مفهوم در مواردی مانند بازار سهام، بازار ارز دیجیتال یا بازارهای کالایی کاربرد دارد. بازارهایی با حجم نقدینگی بالا، دارای خریداران و فروشندگان زیادی است، فاصله بین قیمت خرید و فروش اندک است و قیمت‌ها در آن پایدارترند.
نقدینگی مالی به توانایی یک فرد حقوقی یا سازمان برای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت اشاره دارد. مفهوم نقدینگی مالی در پاسخ به این سؤال ایجاد شده است که «آیا این فرد یا شرکت می‌تواند بدهی‌های جاری خود را با منابع فعلی‌اش پرداخت کند یا نه؟»
چرا نقدینگی اهمیت دارد؟
در واقع، نقدینگی تضمین می‌کند که در بازارهای مختلف، خریدار و فروشنده هر دو بتوانند بدون موانعی مانند نوسانات شدید قیمت یا تاخیر به دلایل متعدد، با یکدیگر معامله کنند.
نقش نقدینگی در معاملات روزمره بازار
در معاملات روزمره بازار، نقدینگی بالا باعث تسهیل ورود و حروج از موقعیت‌های معاملاتی می‌شود. این برای معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی که به تصمیمات سریع و کوتاه مدت اهمیت می‌دهند، مسئله‌ای حیاتی است.
از سوی دیگر نقدینگی پایین می‌تواند باعث مشکلات مهمی شود. ممکن است سفارشتان یا اصلا انجام نشود یا با قیمتی بسیار پایین‌تر از حد مطلوب شما انجام شود.
تأثیر نقدینگی بر قیمت‌گذاری و نوسانات
نقدینگی مستقیما تعیین می‌کند که آیا قیمت دارایی‌ها ثابت می‌ماند یا نوسان می‌کند. در بازارهایی که نقدینگی بالایی دارند، سفارش‌های خرید و فروش به طور مداوم در جریانند و همین امر، از تغییرات قیمتی شدید جلوگیری می‌کند. اما در بازارهایی با نقدینگی پایین، حتی کوچک‌ترین معامله‌گرها نیز می‌توانند تغییرات قیمتی شدیدی را رقم بزنند. این نوسانات شدید، باعث می‌شود بازار مربوطه چه برای تجارت روزمره و چه برای سرمایه‌گذاری، به گزینه‌ای ناامن تبدیل شود.
نقدینگی و سلامت اقتصادی شرکت‌ها
نقدینگی از دید شرکت‌های بزرگ و کوچک، یکی از اصول اساسی ثبات مالی محسوب می‌شود. کسب‌وکاری که نقدینگی مالی بالایی دارد می‌تواند به راحتی از پس دستمزد کارکنان، مالیات، مخارج و بدهی‌ها بربیاید و بدون نیاز به دریافت وام‌های جدید یا فروش شتاب‌زده دارایی‌ها می‌تواند بحران‌ها و هزینه‌های اضطراری وارده را پشت‌سر بگذارد.
چگونه نقدینگی را اندازه‌گیری می‌کنند؟
در ادامه، بیایید تا ببینیم روش‌های مختلف اندازه گیری نقدینگی چیست؟
شاخص‌های نقدینگی بازار (حجم معاملات، عمق بازار، bid-ask spread)
انواع نقدینگی بازار معمولا با استفاده از معیارهایی اندازه گیری می‌شود که نشان می‌دهند معامله دارایی‌ها چقدر سخت یا آسان است. بعضی از رایج‌ترین معیارها عبارت‌اند از:
حجم معاملات: که نشان می‌دهد چه میزانی از یک دارایی طی مدت زمانی مشخص خرید و فروش شده است. حجم بالای معاملات به طور معمول نشانه نقدینگی بیشتر است.
عمق بازار: این معیار به تعداد و حجم تمام درخواست‌های خرید و فروش ثبت‌شده در دفتر سفارشات اشاره دارد. هرچه حجم و تنوع سفارش‌ها بیشتر باشد، احتمالاً نقدینگی بیشتر است.
فاصله قیمت خرید و فروش یا Bid Ask Spread: بین بیشترین قیمتی که خریدار حاضر است بابت یک دارایی پرداخت کند و کمترین قیمتی که مورد قبول فروشنده است همواره فاصله‌ای وجود دارد. هرچه این فاصله کمتر باشد، نقدینگی بیشتر است.
نسبت‌های مالی (نسبت جاری، نسبت سریع)
با استفاده از نسبت‌های مالی می‌توانیم دریابیم که نقدینگی یک فرد یا شرکت در چه وضعیتی قرار دارد و آیا با چنین شرایطی، می‌تواند بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را به‌موقع پرداخت کند یا نه.
نسبت جاری (مقایسه دارایی‌های جاری با بدهی‌های جاری) نشان می‌دهد که فرد یا شرکت تا چه حد می‌تواند بدهی‌هایش را با استفاده از دارایی‌های جاری خود پرداخت کند. اما نسبت سریع که با استفاده از کسر موجودی کالاها از دارایی‌های جاری و نسبت آن به بدهی‌های جاری به دست می‌آید، آن دسته از دارایی‌هایی که غیر قابل نقد شدن هستتد را از معادله حذف می‌کند. به همین دلیل، دقیقتر است.
شاخص‌های نقدینگی در بانک‌ها و اقتصاد کلان
نقدینگی یکی از عواملی است که نقشی حیاتی در اقتصاد کلان کشور و سلامت سیستم مالی و بانکی دارد. بیایید ببینیم دو مورد از شاخص‌های متعدد بررسی وضعیت نقدینگی چیست؟
پایه پولی و نقدی (M1 و M2): ام ۱ شامل پول نقد و سپرده‌های نقدتری مثل حساب‌های جاری است. ام ۲ علاوه‌بر موارد قبل، شامل سپرده‌های مدت‌دار و سایر دارایی‌های نزدیک به نقد هم هست. بیشتر شدن این شاخص‌ها می‌تواند نشانه‌ای از ورود نقدینگی بیشتر به اقتصاد باشد.
نسبت‌های نقدینگی در بانک‌ها: یکی از وظایف نهادهای نظارتی، نظارت بر میزان دارایی نقد بانک‌ها و نسبت آن به بدهی‌هایشان است. تست پوشش نقدینگی (LCR) یکی از روش‌ها برای این کار است که نشان می‌دهد بانک‌ها برای حداقل ۳۰ روز بحران، نقدینگی کافی دارند.
نقدینگی در بازارهای مختلف چگونه عمل می‌کند؟
در ادامه با هم به این سوال پاسخ می‌دهیم که در بازارهای مختلف، نقش نقدینگی چیست؟
نقدینگی در بازار سهام
نقدینگی در بازار سهام به معنای این است که سهام یک شرکت چقدر سریع و چقدر بدون تغییر شدید قیمت قابل معامله است. سهم‌هایی که نقدینگی و نقدشوندگی بالایی دارند همواره تعداد زیادی خریدار و فروشنده دارند. از نشانه‌های نقدینگی بالا در بازار سهام می‌توان به مواردی مثل حجم معاملات روزانه بالا، فاصله کم بین قیمت خرید و فروش، و دفتر سفارشات عمیق با سفارش‌های زیاد در قیمت‌های مختلف اشاره کرد.
نقدینگی در بازار اوراق قرضه
در بازار اوراق قرضه، انواع نقدینگی به نوع اوراق و صادرکننده آن بستگی دارد. اوراق قرضه دولتی از نقدشونده‌ترین دارایی های مالی محسوب می‌شود چرا که همیشه برای آن‌ها خریدار وجود دارد. عامل تاثیرگذار بعدی در این زمینه معاملات خارج از بورس (OTC) است که شفافیت پایین‌تری دارد.
نقدینگی در بازار ارز دیجیتال
از آن‌جا که بازار ارز دیجیتال به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته فعال بوده و از سوی دیگر بسیار نامتمرکز است، مفهوم نقدشوندگی در آن به موارد متعددی بستگی دارد. از جمله حجم معاملات در هر صرافی، تعداد کاربران فعال و میزان توکن‌های در گردش، و اندازه استخرهای نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای. در ضمن، ارزهایی مثل بیت‌کوین یا اتریوم معمولاً نقدشوندگی بالاتری دارند. اما آلت‌کوین‌های کوچک‌تر ممکن است شرایط متفاوتی داشته باشند.
نقدینگی در دیفای و بلاک‌چین
در اقتصاد نامتمرکز، تامین نقدینگی معمولاً برعهده استخرهای نقدینگی (liquidity pools) است، علاوه‌بر آن، خواهیم دید که نقش مهم بازارسازی خودکار و نقش کاربران در رابطه با مفهوم نقدینگی چیست.
مفهوم استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز
در صرافی‌های متمرکز مانند بایننس یا کوین‌بیس، نقدینگی معمولاً توسط خود صرافی یا بازارسازهای حرفه‌ای تأمین می‌شود. اما در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) هیچ نوع نهاد مرکزی برای مدیریت دفتر سفارشات وجود ندارد.
از این رو، این پلتفرم‌ها از استخرهای نقدینگی استفاده می‌کنند، یعنی قراردادهایی هوشمند که از سوی کاربران، پر از دارایی‌های دیجیتال شده‌اند. هر استخر معمولاً شامل یک جفت توکن است و کاربران می‌توانند توکن‌ها را از طریق این استخر با هم مبادله کنند. در این صورت دیگر نیازی هم به تطبیق سفارش‌های خرید و فروش نخواهد بود.
نحوه عملکرد Automated Market Maker (بازارساز خودکار)
مکانیزم بازارساز خودکار (AMM) نقشی محوری در مدیریت نقدینگی در امور مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کند. برخلاف صرافی‌های سنتی که سفارش‌های خرید و فروش را با هم تطبیق می‌دهند، AMMها از فرمول‌های ریاضی برای تعیین قیمت توکن‌ها به‌صورت خودکار بهره می‌برند.
حتی اگر در طرف مقابل، معامله‌ای وجود نداشته باشد، به لطف این سیستم همیشه نقدینگی کافی در بازار وجود خواهد داشت.
نقش کاربران در تأمین نقدینگی (توکن LP)
در دیفای، نقدینگی توسط کاربران تأمین می‌شود نه مؤسسات. به این دسته از کاربران، «تأمین‌کننده نقدینگی یا Liquidity Providers» گفته می‌شود. هرکسی می‌تواند یک جفت توکن را در یک استخر نقدینگی واریز کند. در عوض، کاربر توکن‌های LP دریافت می‌کند که نشان دهنده سهم او از استخر هستند.
توکن‌های LP مثل رسید عمل می‌کنند و به دارندگان خود امکان دریافت سهمی از کارمزد تراکنش‌ها در استخر و امکان برداشت دارایی اولیه (به‌علاوه سود یا زیان احتمالی) را می‌دهند.
این مدل برای کاربران امکان کسب درآمد غیرفعال را فراهم می‌کند، اما ریسک‌های خود را نیز دارد. مثلاً زیان ناپایدار (Impermanent Loss) زمانی رخ می‌دهد که بین قیمت دو توکن در داخل استخر فاصله زیادی بیفتذ.
چه عواملی بر نقدینگی تأثیر می‌گذارند؟
نقدینگی مقوله حساسی است و نسبت مستقیمی با مسائل سیاسی، اقتصادی، عملکرد موسسات و رفتارهای احساسی جامعه دارد. در ادامه می‌بینیم که مهمترین عوامل موثر بر نقدینگی چیست.
سیاست‌های پولی و نرخ بهره
بانک‌های مرکزی مثل فدرال رزرو آمریکا یا بانک مرکزی کشور خودمان، نقش مهمی در سیاست‌گذاری‌های کلانی دارند که وضعیت نقدینگی را در اقتصاد تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اگر به فعالیت‌هایی مانند چاپ پول یا پایین آوردن نرخ بهره روی آورند، نقدینگی بیشتری وارد نظام مالی می‌کنند. بدین‌ترتیب با تسهیل وام گرفتن، مردم را تشویق به خرج کردن و سرمایه‌گذاری می‌کنند. از سوی دیگر با سیاست‌های انقباضی و افزایش نرخ بهره، وام گرفتن صرفه کمتری خواهد داشت و نقدینگی در گردش اقتصاد کاهش خواهد یافت.
رفتار بازارسازها و فعالان بزرگ (Whales)
بازارسازهایی مانند نهادهای حرفه‌ای در بازارهای سنتی یا الگوریتم‌های AMM در دیفای، با برقرار نگه داشتن جریان سفارش‌های خرید و فروش، به حفظ نقدینگی کمک می‌کنند. اما در شرایط پرریسک، حتی ممکن است آن‌ها نیز رفتار دیگری از خود نشان دهند.
در چنین شرایطی، ممکن است بازارسازها فاصله بین قیمت خرید و فروش را افزایش داده یا حتی موقتاً نقدینگی خودشان را از بازار خارج کنند. این کار نقدینگی را کاهش داده و شرایط را برای بروز نوسانات شدید فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، نهنگ‌ها (Whales) نیز می‌توانند با فروش ناگهانی حجم زیادی از دارایی‌های خود باعث سقوط شدید قیمت و از بین رفتن نقدینگی شوند. اما همین نهنگ‌ها اگر دارایی‌های خود را نگه داشته و وارد بازار نشوند، بازار را به فضایی خشک و راکد تبدیل می‌کنند.
اخبار، بحران‌ها و شرایط اقتصادی
نقدینگی وابستگی مستقیم و شدیدی به رویدادهای بیرونی و احساسات فعالان بازار دارد. اخبار مهم سیاسی یا اقتصادی (چه مثبت باشند و چه منفی) می‌توانند وضعیت نقدینگی را فوراً بهتر یا بدتر کنند.
به‌طور معمول اخبار منفی مانند جنگ، تنش‌های سیاسی یا بحران‌های اقتصادی باعث خروج سرمایه و کاهش نقدینگی می‌شوند و اخبار مثبتی مثل تصویب قوانین بهتر می‌توانند موجب ورود سرمایه جدید به بازار و افزایش نقدینگی شوند.
ریسک نقدینگی چیست؟
ریسک نقدینگی به صورت کلی یعنی احتمال ناتوانی در تبدیل سریع دارایی به پول نقد. در ادامه تعدادی از خطرات مرتبط با نقدینگی که ممکن است گریبانگیر فعالان حقیقی یا حقوقی بازار شود را بررسی خواهیم کرد.
ریسک کمبود خریدار یا فروشنده در بازار
این حالت، رایج‌ترین ریسک نقدینگی در بازارهای مختلف است. به طور خلاصه، در چنین شرایطی فرد یا شرکتی که قصد فروش یا خرید دارایی دارد، در طرف مقابل معامله هیچ خریدار یا فروشنده‌ای پیدا نخواهد کرد.
ریسک‌های نقدینگی برای کسب‌وکارها و بانک‌ها
ریسک نقدینگی می‌تواند کسب‌وکارها و بانک‌ها را هم تهدید کند. مثلاً زمانی که شرکت نتواند دارایی‌های جاری خود را در زمان مناسب نقد کند تا حقوق، بدهی یا هزینه‌های جاری خود را بپردازد. در این وضعیت، حتی شرکت‌های سودده نیز ممکن است به دلیل نقدینگی پایین، ورشکست شوند.
از سوی دیگر، زمانی بانک‌ها با ریسک نقدینگی روبه‌رو می‌شوند که نتوانند در زمان مناسب پول نقد یا منابع لازم را برای برداشت‌های مشتریان یا پرداخت وام‌ها فراهم کنند. بنا به چنین دلایلی است که ضرورت دارد بانک‌ها شاخص‌هایی مثل نسبت پوشش نقدینگی (LCR) را رعایت کنند تا قادر باشند در بحران‌های کوتاه‌مدت نیز دوام بیاورند.
تفاوت ریسک نقدینگی با ریسک بازار
اشتباه گرفتن ریسک نقدینگی با ریسک بازار خطایی بسیار رایج است، اما این دو با وجود شباهت‌ها، تفاوت بسیار مهمی با یکدیگر دارند:
ریسک بازار به معنای نوسان یا کاهش ارزش دارایی‌هاست که می‌تواند به‌دلیل عوامل بیرونی مانند نرخ بهره، تورم یا احساسات بازار رخ دهد. اما ریسک نقدینگی یعنی عدم توانایی در خرید یا فروش دارایی‌ها. در شرایطی که ریسک نقدینگی وجود دارد، حتی اگر ارزش دارایی‌های مذکور هم حفظ شده باشد، امکان معامله وجود ندارد.
در زمان سقوط بازار، به طور معمول این دو نوع ریسک با هم ترکیب می‌شوند؛ یعنی هم قیمت‌ها افت می‌کند (ریسک بازار) و هم خریداران به علت کمبود نقدینگی از بازار خارج می‌شوند (ریسک نقدینگی).
چگونه ریسک نقدینگی را مدیریت کنیم؟
هیچ نوع روش تضمینی برای در امان ماندن از ریسک نقدینگی وجود ندارد، اما استفاده از استراتژی‌های صحیح می‌تواند به افراد و شرکت‌ها در کنترل این مسئله کمک کند.
استراتژی‌های متنوع‌سازی دارایی
یک روش بسیار موثر، تنوع‌بخشی به دارایی‌هاست. داشتن ترکیبی از دارایی‌ها در حوزه‌ها، کشورها و سطوح نقدشوندگی مختلف احتمال اینکه همه دارایی‌ها به طور هم‌زمان غیرقابل فروش شوند را کاهش می‌دهد. ضمناً در این صورت، حتی اگر یک بازار به صورت کامل قفل شود، احتمال دارد که همچنان از طریق دارایی‌های دیگر، بتوان به پول نقد دسترسی داشت.
استفاده از دارایی‌های با نقدشوندگی بالا
یکی از نقش‌های آگاهی از مفهوم نقدینگی چیست؟ دانستن این اصل که همیشه باید بخشی از سرمایه را در قالب پول نقد یا دارایی‌هایی نگه داشت که همواره قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند؛ برای مثال اوراق خزانه، طلای فیزیکی، استیبل‌کوین‌های شناخته شده، ابزارهای نوین مانند صندوق‌های قابل معامله و…
نقش ابزارهای معاملاتی مانند سفارش محدود
حتی در بازارهایی با نقدینگی نسبتا بالا، استفاده هوشمندانه از ابزارهای معاملاتی می‌تواند جلوی ضررهای احتمالی را بگیرد.
یکی از این ابزارها سفارش محدود (Limit Orders) است که به شما امکان می‌دهد به‌جای معامله دارایی خود با قیمت فعلی بازار (که ممکن است بی‌ثبات باشد)، ابتدا بالاترین قیمتی که حاضرید برای خرید بپردازید یا پایین‌ترین قیمتی که حاضر به فروش هستید را مشخص کنید و سپس وارد معامله شوید.
ابزارهای دیگری مانند سفارش مشروط (Stop-Limit) و الگوریتم‌های مسیردهی هوشمند (Smart Routing) نیز می‌توانند تسلط شما را در معاملات در شرایط نابسامانی افزایش دهند.
تحلیل نقدینگی در بازار ارز دیجیتال
بررسی وضعیت نقدینگی در بازار رمزارزها به‌دلیل ساختار بلاک‌چین، صرافی‌های غیرمتمرکز و اهمیت داده‌های لحظه‌ای، کمی پیچیده‌تر از بازارهای سنتی است. بیایید تا حد امکان با روش‌های سنجش و تحلیل آن آشنا شویم.
تحلیل آن‌چین نقدینگی (on-chain liquidity)
نقدینگی آن‌چین یعنی میزان دارایی‌های قابل معامله‌ای که به‌صورت شفاف و قابل رهگیری روی شبکه بلاک‌چین در دسترس‌اند. در تحلیل نقدینگی آن‌چین، معمولاً به بررسی مواردی مانند اندازه و عمق استخرهای نقدینگی، نحوه توزیع توکن‌ها بین کیف‌پول‌ها، و نیز حجم معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌پردازیم.
بررسی داده‌های جریان ورودی و خروجی صرافی‌ها
یکی از مهمترین راه‌های تحلیل نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال، بررسی جریان ورود دارایی‌ها به صرافی‌ها یا دارایی‌های خارج شده از آن‌هاست. بیشتر شدن پول ورودی به صرافی‌ها می‌تواند نشانه آمادگی کاربران برای فروش باشد. هرچند این وضعیت در کوتاه‌مدت نقدینگی را بالا می‌برد اما ممکن است باعث ایجاد فشار فروش شود. افزایش خروجی از صرافی‌ها نیز نشان می‌دهد کاربران دارایی‌های خود را به کیف پول‌های بلندمدتشان منتقل می‌کنند و این، نقدینگی موجود در بازار را کاهش می‌دهد.
شاخص‌های نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای
چندین شاخص نقدینگی لحظه‌ای برای ارزیابی نقدینگی در پلتفرم‌های دیفای وجود دارد. داده‌های حاصل از این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند وضعیت یک پروتکل یا توکن را دقیقتر ارزیابی کنند.
شاخص نقدینگی اول مقدار کل قفل‌شده (TVL) است که هرچه بالاتر باشد، نقدینگی بیشتر است. شاخص دوم، اندازه و نسبت توکن‌های موجود در استخرهاست که برای بررسی عمق معاملات کاربرد دارد. آخرین شاخص نیز میزان اختلاف قیمت خرید/فروش است؛ شاحصی که کیفیت اجرای معاملات را به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد.
ابزارهای بررسی نقدینگی برای کاربران عادی
بررسی نقدینگی ممکن است کار پیچیده‌ای به نظر برسد، اما با استفاده از ابزارهای مناسب و به خرج دادن دقت، شما هم می‌توانید وضعیت نقدینگی توکن‌های مختلف را ارزیابی کنید.
وبسایتها و پلتفرم‌های تحلیل نقدینگی
پلتفرم‌های زیادی در دسترس شما هستند که به‌صورت کاربرپسند و بعضاً رایگان، امکان بررسی داده‌های مرتبط با نقدینگی را در بازارهای مالی و کریپتو کارنسی ارائه می‌دهند و به شما نشان می‌دهند که آخرین وضعیت نقدینگی چیست. این ابزارها اطلاعاتی مثل حجم معاملات، اسپرد قیمت، وضعیت استخرهای نقدینگی و شاخص‌های سلامت بازار را به صورت زنده در اختیار شما می‌گذارند. از جمله این وبسایتها می‌توان به CoinGecko، DEXTools، Glassnode و… اشاره کرد.
چطور اسپرد و حجم معاملات را بررسی کنیم؟
اسپرد خرید/فروش یعنی تفاوت موجود بین بیشترین قیمتی که خریدار حاضر است بپردازد و کمترین قیمتی که فروشنده می‌خواهد در ازای معامله دریافت کند. اسپرد کم به معنای نقدشوندگی بالا و اسپرد زیاد به معنای نقدشوندگی پایین است. حالا احتمالا می‌دانید که بهتر است برای معامله و سرمایه گذاری به سراغ دارایی‌هایی بروید که هم اسپرد کمی دارند، هم دارای حجم معاملات روزانه ثابت و قابل‌اعتمادی هستند.
حجم معاملات نیز نشان می‌دهد که یک دارایی چقدر مورد معامله قرار گرفته است. حجم بالا یعنی ورود و خروج این کالا به معاملات آسان است و حجم پایین، ممکن است نشانه احتمال گیر افتادن در تله معاملات یا لغزش‌های قیمتی (slippage) باشد.
بسیاری از صرافی‌ها و پلتفرم‌های رمز ارزی، اطلاعات مربوط به این دو فاکتور را در دفتر سفارشات یا رابط کاربری مربوط به معاملات نمایش می‌دهند. در DEXها نیز می‌توان پیش از انجام هر نوع معامله، میزان لغزش را مشاهده کرد.
بررسی نقدینگی قبل از خرید یک توکن یا سهم
همیشه پیش از انجام هر نوع معامله خرید از خود بپرسید: آیا در صورت لزوم، امکان فروش این دارایی به طور سریع و بدون ضرر قابل‌توجه وجود دارد یا نه؟
برای بررسی نقدینگی قبل از خرید یک توکن یا سهم کافی است ابتدا حجم معاملات را در CoinMarketCap یا CoinGecko بررسی کنید تا ببینید آیا بازار در طول روزها یا هفته‌ها به اندازه ثابتی حجم می‌خورد یا نه؟ سپس در صرافی‌های متمرکز یا DEXهایی مانند Uniswap اسپرد قیمت یا میزان لغزش را چک کنید تا ببینید تأثیر قیمتی معامله شما بیش از حد زیاد است یا خیر. در نهایت باید توزیع توکن مربوطه را بررسی کنید تا ببنید آیا بین تعداد زیادی از کیف‌پول‌های مختلف پخش شده یا بیشتر توکن‌ها در دست چند نهنگ است؟ برای این کار می‌توانید از ابزارهایی مانند Etherscan یا DEXTools کمک بگیرید.
جمع‌بندی: نقدینگی به زبان ساده و راهکارهای استفاده هوشمندانه
با توجه به نکات و مطالبی که در طول مقاله نقدینگی چیست؟ ارائه کردیم؛ دریافتیم نقدینگی در واقع همان پول یا اعتباری است که شما در کارت‌های بانکی خود یا بصورت نقد دارید. یکی از وظایف بسیار مهم اقتصاددان‌ها مهار و کنترل نقدینگی است. چرا که در صورت بی‌توجهی به نقدینگی و افزایش کنترل نشده آن، تاثیرات بسیار بد و منفی روی جامعه و کشور اعمال می‌شود.
خلاصه مفاهیم کلیدی
انواع مختلفی از نقدینگی وجود دارد: نقدینگی بازار، نقدینگی مالی و نقدینگی آن‌چین در رمزارز. نقدینگی را می‌توان با شاخص‌هایی مانند حجم معاملات، اسپرد خرید و فروش، TVL (در دیفای) و نسبت‌های مالی (نسبت جاری و سریع) اندازه‌گیری کرد. از سوی دیگر با استفاده از تنوع دارایی‌ها، دارایی‌های نقدشونده و ابزارهایی مثل سفارش محدود می‌توان ریسک نقدینگی را بهتر مدیریت کرد.
نکاتی برای کاربران تازه‌کار
بهتر از پیش از انجام هر معامله‌ای، ابتدا وضعیت نقدینگی بازار موردنظر و سپس وضعیت نقدشوندگی دارایی مورد معامله را به خوبی بررسی کنید. هیچ‌وقت تمام سرمایه خود را روی دارایی‌هایی با نقدشوندگی پایین خرج نکنید. و در نهایت، از ابزارهای معتبر برای بررسی وضعیت نقدینگی بازار استفاده کنید.
چگونه از نقدینگی برای تصمیم‌های بهتر استفاده کنیم؟
می‌توان زمان مناسب ورود به بازار یا خروج از آن را با در نظر گرفتن وضعیت نقدینگی و نقدشوندگی به درستی تشخیص داد. این کار به ما کمک می‌کند تا از نوسانات شدید دوری کنیم و برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم. نقدینگی سیگنال مهمی است که متاسفانه کمتر به آن اهمیت داده می‌شود.
