الگوی کندل دوجی (Doji)؛ رمزگشایی جنگ میان گاوها و خرس‌ها

تصور کنید در شرایطی قرار دارید که بازار روند صعودی (خرید) قوی دارد، اما برخی از معامله‌گران نیز پیش‌بینی می‌کنند که روند فعلی معکوس شود؛ بنابراین اقدام به فروش دارایی‌هایشان می‌کنند. در این حالت چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر همه معامله‌گران به فروش روی بیاورند، بازار سقوط می‌کند؛ اما زمانی که روند صعودی به‌اندازه کافی قوی نباشد، بازار می‌تواند نشان‌دهنده تردید باشد. معامله‌گران به دنبال چنین لحظاتی هستند تا زمان احتمالی تغییر روند بازار را پیش‌بینی کنند. اما چگونه می‌توان با نگاه کردن به نمودار، متوجه این موضوع شد؟ خب، معامله‌گران تکنیکال برای تشخیص این موضوع به دنبال الگوی کندل دوجی (doji) در نمودار معاملاتی می‌گردند.

کندل‌های دوجی به خانواده نمودارهای کندل‌استیک ژاپنی تعلق دارند. نام آن‌ها برگرفته از شکل منحصربه‌فردشان است که تردید را نشان می‌دهند. در ادامه سعی می‌کنیم بیشتر توضیح دهیم که الگوی کندل دوجی چیست و زمانی که یکی از آن‌ها را مشاهده کردید، چه رویکردی باید داشته باشید.

الگوی کندل دوجی چیست؟

دوجی (به زبان ژاپنی Doji و به معنای «همان چیز» است) به سشن (session) معاملاتی گفته می‌شود که در آن یک اوراق بهادار دارای سطوح باز و بسته است که تقریباً برابر هستند. این وضعیت با یک شمع (ستون) روی نمودار قیمت نشان داده می‌شود. بر اساس شکل این کندل، تحلیل‌گران تکنیکال سعی می‌کنند در مورد رفتار آینده قیمت ارزهای دیجیتال یا سایر دارایی‌ها را پیش‌بینی کنند. Candle Doji می‌تواند به شکل صلیب، صلیب وارونه یا علامت مثبت به نظر برسد.

اگرچه کندل دوجی به‌ندرت رخ می‌دهد، به‌طورکلی برای تحلیل‌گران، نشانگر احتمال تغییر روند قیمت است. بااین‌حال، گاهی اوقات این الگو می‌تواند بیانگر تردید در مورد قیمت‌های آینده هم باشد. به‌طورکلی، نمودارهای کندل می‌توانند اطلاعاتی در مورد روندهای بازار، احساسات، حرکت (مومنتوم) و نوسانات قیمت در اختیار تحلیل‌گران قرار دهند. الگوهایی که در نمودارهای شمعی شکل می‌گیرند، سیگنال‌هایی از چنین اقدامات و واکنش‌های بازار هستند.

کندل دوجی چه زمانی ظاهر می‌شود؟

الگوی Doji زمانی در نمودارهای کندل شکل می‌گیرد که قیمت بازگشایی و قیمت پایانی یک دارایی با هم برابر بوده یا بسیار به هم نزدیک باشند. این الگو زمانی به وجود می‌آید که قیمت یک دارایی ابتدا بعد از بازگشایی بازار به سمت بالا حرکت می‌کند (گاوها آن را بالا می‌برند)، سپس خرس‌ها آن را به سمت پایین هدایت می‌کنند. خرس‌ها قیمت را پایین می‌آورند، اما قادر به حفظ آن در سطح پایین نیستند؛ چرا که گاوها دوباره قیمت را به سمت بالا سوق می‌دهند. در نتیجه این کشمکش بین خریداران (گاوها) و فروشندگان (خرس‌ها)، قیمت پایانی با قیمت بازگشایی برابر شده و یا بسیار به هم نزدیک می‌شود.

این الگو با شکل خاص خود که شبیه علامت مثبت یا به شکل صلیب است، قابل‌تشخیص است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران با دیدن این الگو، برداشت‌هایی در مورد حرکت‌های آتی قیمت انجام می‌دهند. شکل زیر، سه نوع الگوی Doji و رنگ آن‌ها را بر اساس قیمت‌های بازگشایی و پایانی نشان می‌دهد.

• دوجی سبز: بدنه سبزرنگ الگوی کندل دوجی نشان می‌دهد که قیمت پایانی کمی بالاتر از قیمت بازگشایی بوده است.
• دوجی قرمز: بدنه قرمزرنگ نشان می‌دهد که قیمت پایانی کمی پایین‌تر از قیمت بازگشایی بوده است. رنگ کندل‌های Doji بسته به قیمت بازگشایی و پایانی، می‌تواند قرمز یا سبز باشد.
• دوجی بدون بدنه: نوع سوم الگوهای دوجی، آن‌هایی هستند که بدنه واقعی ندارند. این نوع Doji تنها از یک خط افقی سیاه‌رنگ تشکیل شده است که نشان می‌دهد قیمت بازگشایی و قیمت پایانی کاملاً با هم برابر هستند.

الگوهای دوجی به طور معمول در انتهای روندهای صعودی یا نزولی ظاهر می‌شوند و می‌توانند نشانه‌ای از تغییر احتمالی روند باشند. بااین‌حال، گاهی اوقات این الگو می‌تواند نشان‌دهنده تردید و یا ادامه روند فعلی هم باشد.

انواع الگوهای کندل‌استیک دوجی

الگوی کندل‌استیک دوجی دارای ۶ نوع مختلف است که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

کندل دوجی ستاره

الگوی دوجی ستاره در دو نوع ظاهر می‌شود: دوجی ستاره صعودی و دوجی ستاره نزولی. هر دوی این الگوها پس از یک روند صعودی یا نزولی در قیمت یک دارایی ظاهر می‌شوند و به پیش‌بینی جهت‌های مختلف روند قیمت کمک می‌کنند.

·         دوجی ستاره صعودی (Bullish Doji Star)

دوجی ستاره صعودی که همچنین با عنوان «دوجی ستاره صبحگاهی» شناخته می‌شود، پس از یک کاهش قیمت رخ می‌دهد و شبیه علامت مثبت به نظر می‌رسد. اگر قیمت بعد از ظهور دوجی ستاره صعودی افزایش یابد، این موضوع به تأیید الگو کمک می‌کند. این الگو به این دلیل «ستاره» نامیده می‌شود که بدنه آن باید پایین‌تر از بدنه کندل قبلی است.

 ·         دوجی ستاره نزولی (Bearish Doji Star)

دوجی ستاره نزولی پس از یک روند صعودی ظاهر می‌شود و شبیه علامت مثبت به نظر می‌رسد. اگر قیمت بعد از الگوی کندل نزولی کاهش یابد، این موضوع به تأیید روند نزولی معکوسِ الگوی دوجی ستاره کمک می‌کند. بدنه این الگو باید بالاتر از بدنه کندل قبلی باشد.

الگوی دوجی سنگ قبر

دوجی سنگ قبر یک الگوی کندل است که در آن قیمت بازگشایی و قیمت پایانی بسیار به هم نزدیک هستند و یا کاملاً بر هم منطبق می‌شوند، درحالی‌که بالاترین قیمت فاصله زیادی با آن‌ها دارد؛ بنابراین، الگوهای سنگ قبر دوجی نشان‌دهنده تسلط فروشندگان (خرس‌ها) در بازار هستند.

این الگو دارای سایه بالایی بلندی است. تفاوت اصلی سنگ قبر دوجی با سایر الگوهای دوجی، در محل خط افقی (بدنه شمع) آن است. در این الگو، خط افقی یا بدنه در پایین خط عمودی قرار می‌گیرد. شکل زیر یک الگوی سنگ قبر دوجی را نشان می‌دهد.

همان‌طور که در تصویر می‌بینید، در الگوی سنگ قبر، قیمت بازگشایی، قیمت پایانی و پایین‌ترین قیمت، بسیار به هم نزدیک‌اند یا بر هم منطبق می‌شوند. بالاترین قیمت، با فاصله زیادی نسبت به سایر قیمت‌ها در نوک سایه بالایی بلند (long upper shadow) قرار دارد. سایه بالایی بلند نشان‌دهنده خریداران قدرتمندی است که در اوایل روز موقعیت خوبی داشتند، اما در پایان روز با پایین آمدن قیمت، سود خود را از دست دادند و فروشندگان بر آن‌ها چیره شدند.

الگوی سنگ قبر دوجی را می‌توان با شکل خاص آن که شامل سایه بالایی بلند و سایه پایینی کوچک یا تقریباً بدون سایه تشخیص داد. سایر الگوهای دوجی مانند dragonfly (سنجاقک)، long-legged doji (دوجی لنگ دراز) و standard doji (دوجی استاندارد) همگی دارای سایه پایینی بلند هستند و همین باعث می‌شود که سایه پایینی کوچک یا بدون سایه، یک ویژگی متمایز در الگوی سنگ قبر دوجی باشد.

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از الگویGravestone  دوجی به عنوان نشانه‌ای از تغییر روند نزولی آینده استفاده می‌کنند؛ زیرا تفاوت قابل‌توجهی بین بالاترین قیمت و قیمت پایانی روز وجود دارد. این الگو به طور معمول در انتهای روندی صعودی ظاهر می‌شود.

کندل دوجی لنگ دراز

دوجی لنگ دراز یک الگوی کندل است که در آن بدنه شمع بسیار کوچک و سایه‌های بالا و پایین آن بلند هستند. در این الگو، قیمت بازگشایی و قیمت پایانی تقریباً با هم برابرند. دوجی لنگ دراز نشان‌دهنده تردید و عدم اطمینان در مورد حرکت‌های بعدی قیمت است. در واقع، عرضه و تقاضا در آن با هم برابر می‌شوند.

دوجی لنگ دراز را به‌راحتی می‌توان از طریق سایه‌های بالا و پایین بلند آن و بدنه بسیار کوچکش تشخیص داد. قیمت بازگشایی و قیمت پایانی سهام یا دارایی می‌توانند کاملاً با هم برابر بوده یا بسیار به هم نزدیک باشند. تفاوت اصلی دوجی لنگ دراز با سایر الگوهای دوجی، در محل خط افقی (بدنه شمع) آن است. در این الگو، خط افقی یا بدنه در وسطِ بین سایه بالا و پایین قرار می‌گیرد.

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از الگوی دوجی لنگ دراز به عنوان نشانه‌ای از تردید در مورد حرکت‌های آتی قیمت استفاده می‌کنند. سایه‌های بلند بالا و پایین هم نشان‌دهنده بالاترین و پایین‌ترین قیمت‌های معامله‌شده در طول روز هستند. بااین‌حال، قیمت پایانی که با قیمت بازگشایی برابر است یا بسیار به آن نزدیک است، نشان می‌دهد که علی‌رغم نوسان بالای قیمت، خریداران و فروشندگان نتوانستند بر هم چیره شوند و قیمت را به طور قابل‌توجهی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت بازگشایی هدایت کنند.

برخی از سرمایه‌گذاران، الگوی دوجی لنگ دراز را همچنین بخشی از یک دوره «تثبیت» در نظر می‌گیرند. دوره تثبیت دوره‌ای است که در آن قیمت یک سهام یا دارایی در یک محدوده قیمت خاصی (میان سطوح حمایتی و مقاومتی) نوسان می‌کند. از الگوی دوجی لنگ دراز، اغلب زمانی استفاده می‌شود که در یک روند صعودی یا نزولی قوی ظاهر شود. در چنین مواقعی، دوجی لنگ دراز به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران می‌گوید که عرضه و تقاضا در حال متعادل شدن هستند و ممکن است تغییر روند قریب‌الوقوع اتفاق بیفتد.

الگوی دوجی سنجاقک

سنجاقک یک الگوی کندل دوجی است که در آن قیمت بازگشایی، بالاترین قیمت و قیمت پایانی یک دارایی با هم برابر بوده یا بسیار به هم نزدیک هستند، درحالی‌که پایین‌ترین قیمت فاصله زیادی با آن‌ها دارد. الگوی دوجی سنجاقک، برعکسِ الگوی سنگ قبر دوجی بوده و نشان‌دهنده تسلط خریداران (گاوها) در بازار است. این الگو سایه پایینی بلندی دارد و تفاوت اصلی آن با سایر الگوهای دوجی، در محل خط افقی (بدنه کندل) آن است. در الگوی سنجاقک، خط افقی یا بدنه در بالای خط عمودی قرار می‌گیرد. شکل زیر یک الگوی سنجاقک دوجی را نشان می‌دهد.

همان‌طور که در تصویر می‌بینید، در الگوی سنجاقک دوجی، قیمت بازگشایی، قیمت پایانی و پایین‌ترین قیمت، بسیار به هم نزدیک‌اند یا بر هم منطبق می‌شوند و در قسمت بالای شمع قرار دارند. پایین‌ترین قیمت، با فاصله زیادی نسبت به سایر قیمت‌ها در انتهای سایه پایینی بلند قرار دارد. سایه پایینی بلند نشان‌دهنده خریداران قدرتمندی است که در طول روز بر فروشندگان چیره شده و قیمت را به سمت بالا هدایت کرده‌اند.

در حالت کلی، الگوی سنجاقک دوجی شامل سایه پایینی بلند و سایه بالایی کوچک یا تقریباً بدون سایه می‌شود و از طریق آن‌ها می‌توان این الگو را شناسایی کرد.

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از الگوی سنجاقک دوجی به عنوان نشانه‌ای از تغییر روند صعودی آینده استفاده می‌کنند. سایه پایینی بلند نشان‌دهنده تقاضای بالای بازار است و اینکه فروشندگان موفق نشده‌اند قیمت را به پایین بکشانند؛ بنابراین، الگوهای سنجاقک دوجی به طور معمول در انتهای روندی نزولی ظاهر شده و نشان‌دهنده روند صعودی در آینده هستند.

کندل دوجی چهار قیمت

در دوجی چهار قیمت، قیمت بازگشایی، بالاترین قیمت، پایین‌ترین قیمت و قیمت پایانی یک دارایی، همه با هم برابرند. این الگو تنها یک خط افقی را نشان می‌دهد؛ زیرا نوسانات قیمت در آن روز صفر بوده است؛ بنابراین، نشان‌دهنده تردید و عدم تحرک در بازار است. همچنین می‌تواند نشان‌دهنده رکود در بازار باشد، زمانی که بازار به طور غیرمعمولی آرام است.

همان‌طور که در تصویر هم مشخص است، الگو چهار قیمت فقط از یک خط افقی تشکیل شده است. قیمت بازگشایی، بالاترین قیمت، پایین‌ترین قیمت و قیمت پایانی همگی با هم برابرند و روی همین خط قرار می‌گیرند. تفاوت اصلی دوجی چهار قیمت با سایر الگوهای دوجی این است که تنها الگوی دوجی است که هیچ خط عمودی‌ای ندارد. به همین دلیل، به‌راحتی می‌توان دوجی چهار قیمت را با شکل خاص آن که یک خط افقی ساده است، تشخیص داد.

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، دوجی چهار قیمت را به عنوان نشانه‌ای از تردید تفسیر می‌کنند و معمولاً قبل از تصمیم‌گیری در مورد استراتژی معاملاتی، منتظر الگوهایی می‌شوند که بعدازاین الگو ظاهر می‌شوند.

دوجی پایه بلند یا فرفره (استاندارد)

دوجی استاندارد الگویی است که به‌تنهایی معنای خاصی ندارد. این الگو همیشه بر اساس الگوهایی که قبل و بعد از آن ظاهر می‌شوند، تفسیر می‌شود.

دوجی استاندارد شبیه علامت مثبت یا ضربدر است و سایه‌های بالا و پایین آن بسته به قیمت‌های بالا و پایین، طول متفاوتی دارند.

این تصویر شکل دوجی استاندارد را نشان می‌دهد که شبیه علامت مثبت یا ضربدر است. طول سایه‌های بالا و پایین به بالاترین و پایین‌ترین قیمت دارایی در آن روز بستگی دارد. تفاوت اصلی این الگو با سایر الگوهای دوجی، عمدتاً در نحوه تفسیر آن‌هاست. الگوهای دوجی استاندارد با استفاده از الگوهای قبل و بعد از آن‌ها، تفسیر و تأیید می‌شوند.

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از دوجی استاندارد در تحلیل تکنیکال خود به همراه سایر اندیکاتورها برای درک روندهای آتی استفاده می‌کنند.

استراتژی معامله با کندل دوجی

هنگام برخورد با الگوی کندل دوجی سه استراتژی معاملاتی پیش روی شماست:

• در الگوی دوجی صعودی، می‌توانید سفارش خرید را بالاتر از قیمتِ سقف (high) دوجی ثبت کنید، سپس حد ضرر (stop-loss) را پایین‌تر از کف (low) دوجی قرار دهید. اگر قیمت بالاتر رود، سفارش خرید فعال شده و وارد معامله می‌شوید، در عین حال ریسک شما در صورت افت قیمت کنترل می‌شود.
• برای یک کندل نزولی، می‌توانید سفارش فروش استقراضی (short sell) را پایین‌تر از کف دوجی ثبت کرده و سپس حد ضرر را بالاتر از سقف دوجی قرار دهید. اگر قیمت پایین بیاید، سفارش فروش فعال شده و وارد معامله می‌شوید. همچنین ریسک شما در صورت بالا رفتن دوباره قیمت کنترل می‌شود.
• برای خروج از معامله، می‌توان از حد ضرر شناور (trailing stop-loss) استفاده کرد. همچنین برای محاسبه سود و زیان احتمالی، باید نسبت ریسک به ریوارد (risk/reward ratio) را نیز در نظر بگیرید.

گفتار پایانی

تحلیل‌گران تکنیکال از نمودارهای کندل‌استیک برای کم‌رنگ کردن نوسانات جزئی بازار و درک حرکت قیمت استفاده می‌کنند. با این حال، همانند سایر ابزارها، نمودارهای کندل‌استیک به‌تنهایی نشان‌دهنده هیچ تغییری نیستند. به همین ترتیب، دوجی نیز محدودیت‌هایی دارد. الگوی دوجی به‌تنهایی خنثی است و تأییدی بر معکوس شدن احتمالی روند به شمار نمی‌رود. اندازه، الگو و موقعیت شکل‌گیری دوجی می‌توانند اطلاعات بیشتری در مورد تغییر احساسات بازار (نگاه کلی معامله‌گران) آشکار کنند. برخی از معامله‌گران همچنین الگوی دوجی دوقلو را نشانه قانع‌کننده‌تری برای تغییر روند می‌دانند.

شما چه الگویی را برای پیش‌بینی قیمت آینده ارزهای دیجیتال پیشنهاد می‌کنید؟ به نظر شما این الگوها می‌توانند سیگنال‌های خوبی برای ترید درست باشند؟

سوالات متداول

• کندل دوجی چه سیگنالی می‌دهد؟

کندل دوجی نشان‌دهنده تردید و تعادل در بازار و احتمال تغییر روند است.

• آیا رنگ‌بندی در کندل دوجی مهم است؟

رنگ‌بندی در کندل دوجی از نظر تکنیکالی اهمیت چندانی ندارد و بیشتر برای تمایز بین کندل‌های صعودی و نزولی استفاده می‌شود.

• کندل استیک دوجی چه زمانی شکل می‌گیرد؟

کندل استیک دوجی زمانی شکل می‌گیرد که قیمت باز شدن و بسته شدن یکسان یا بسیار نزدیک به هم باشند و سایه‌های (wicks) کندل بلندتر از بدنه (body) آن باشند.