روجا ایگناتوا؛ زنی که میلیاردها دلار از مردم جهان کلاهبرداری کرد و ناپدید شد

در سال ۲۰۱۶، زنی که خود را «ملکه کریپتو» معرفی می‌کرد، با رمزارز جعلی‌ Onecoin و بیش از ۱۹ میلیارد دلار کلاهبرداری، یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌های کریپتویی تاریخ را رقم زد.

کلاهبرداری در دنیای رمزارزها، امری بسیار شایع است؛ در اواسط سال 2016، قیمت بیت کوین به سرعت در حال افزایش بود و به دلیل رونق ارزهای دیجیتال، بازارهای مالی اصلی پر از این دارایی‌ و انواع دیگر آن شدند؛ سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال بازده اقتصادی بالایی به همراه داشت و به همین دلیل هم افراد و سرمایه‌گذاران زیادی به این فرصت سودآوری نوظهور روی آورند.

مردم به‌راحتی مجذوب طرح «سریع پول‌دار شدن» شدند، اما همان‌طور که می‌دانیم، یک‌شبه پول‌دار شدن راه درست و اصیلی برای پول‌دار باقی ماندن نیست و بسیاری از کلاهبرداران هم از این فرصت برای فریب مردم استفاده کردند. درواقع، تا زمانی که عموم مردم، به ارزش یک دارایی باور داشته باشند، آن دارایی هم با ارزش باقی می‌ماند، حال فرق نمی‌کند که دلار باشد یا ارز دیجیتال!

در همان بحبوحه هایپ شدن قیمت بیت کوین، زنی بلغاری به نام روجا ایگناتوا در مجموعه ورزشی ومبلی آرنا در لندن، مدعی شد که ارز دیجیتالی مستقل از ارز دولتی ایجاد کرده است؛ صحنه، مملو از تماشاگرانی بود که مشتاقانه منتظر شنیدن سخنرانی این زن بلغاری درباره محصولش برای سرمایه‌گذاری بودند. او خود را ملکه کریپتو (کریپتو کویین)‌ معرفی کرد و موفق شد تا باشخصیت کاریزماتیک و مهارت‌های ارتباطی عالی خود، میلیون‌ها نفر از طرف‌دارانش را مجاب کند تا روی رمزارزی که برای رقابت با بیت کوین اختراع کرده بود، سرمایه‌گذاری کنند.

روجا ایگناتوا، یک سال بعد از سرمایه‌گذاری میلیاردی هوادارانش؛ از نظرها ناپدید شد و هنوز هم پس از گذشت ۷ سال، هیچ ردی از او پیدا نیست. امروزه حجم کلاهبرداری ایگناتوا را بین ۴٫۹ تا ۱۹٫۴ میلیارد دلار و تعداد فریب‌خوردگان او را ۳ میلیون نفر تخمین می‌زنند.

روجا ایگناتوا و معرفی وان کوین

پروژه وان کوین (OneCoin) توسط دکتر روجا ایگناتوا (Ruja Ignatova)، شهروندی بلغاری، راه‌اندازی شد؛ طبق آنچه در پروفایل لینکدین ایگناتوا آمده، او در دانشگاه آکسفورد حقوق می‌خواند و پس از دریافت مدرک دکترای خود، در شرکت مدیریت جهانی مک‌کینزی (McKinsey) به فعالیت مشغول بود.

رشد تقاضا برای رمزارزها باعث شد تا روجا ایگناتوا هم برای کسب ثروت بیشتر، مشتاق‌تر شود؛ او آمده بود تا با سوءاستفاده از شرایط، پول درو کند و در مسیر کلاهبرداری‌ هم خود را ملکه کریپتو یا همان Cryptoqueen نامید. ایگناتوا با هوش سرشار و دانش فوق‌العاده‌اش، به‌راحتی آب‌خوردن موفق شد تا سرمایه‌گذاران بزرگ، بانکداران و بازرگانان را مجاب کند؛ حقیقت این بود که اعتبار دانشگاهی برجسته او و چشم‌انداز زیبایی که برای مردم به تصویر می‌کشید، مردم را متقاعد می‌کرد که به طور احمقانه‌ای در طرح پیشنهادی او سرمایه‌گذاری کنند.

بسیاری از افراد، از شخصیت کاریزماتیک و متقاعد‌کننده روجا شگفت‌زده بودند و با اینکه اکثر سرمایه‌گذاران تصویر واضحی از محصولی که او ارائه داده بود، نداشتند، محو تماشای صحبت‌هایش با مخاطبان بزرگ در کنفرانس‌ها می‌شدند. مجلات و خبرنامه‌ها تصاویری از مدارک تحصیلی چشمگیر دانشگاهی و پرتره‌های او را روی جلد خود منتشر و تلاش‌هایش را ستایش می‌کردند.

برگ برنده روجا ایگناتوا، بازی با روان‌شناسی مردم، شناسایی نقاط ضعف و فریب ماهرانه آن‌ها بود؛ خیانتی ساده اما هوشمندانه! اعتبار و تلاش‌های او مردم را شگفت‌زده کرد و کرورکرور از سراسر جهان برای سرمایه‌گذاری‌، سودآوری و دستیابی ثروت، به پروژه‌ای که او معرفی کرده بود، روی می‌آوردند.

دانلود هشتمین ماهنامه دامیننس

ارزیابی جامع تاثیر زیست‌محیطی بیت کوین

Please leave this field empty.

Δ

کلاهبرداری وان کوین

طبق ادعای روجا ایگناتوا:

وان کوین امن‌ترین رمزارزی بود که از فناوری بلاک چین، یا همان پایگاه داده‌ای خاص که اطلاعات را در بلوک‌ها ذخیره می‌کند، استفاده می‌کرد.

آن‌ها برای جلوگیری از انجام فعالیت‌های غیرقانونی با وان کوین، احراز هویت (KYC) انجام می‌دادند؛ تناقض اینجا بود که خودِ ایگناتوا واقعی‌ترین کلاهبردار پشت پرده کلاهبرداری وان کوین محسوب می‌شد و سرمایه‌گذاران ساده‌لوح هم بازیچه دست او شده بودند. کمپین‌های تبلیغاتی گسترده‌ای، حول ارز‌ش‌گرا بودن، آینده‌دار بودن و قابلیت‌های امنیتی برای تبلیغ وان کوین اجرا شدند و برخی از آنها سروصدای زیادی به پا کردند. برای هدف قرار دادن مخاطبان بیشتر هم پشت‌سرهم رویدادهایی مانند سمینارها، کنفرانس‌ها و وبینارهای برگزار می‌شد.

اولین معاملات OneCoin به اواخر سال 2014 برمیگردد و حدود دو سال پس از آن، روجا در کنفرانسی، OneCoin را قاتل بیت کوین معرفی کرد و گفت:

تا دو سال دیگر، کسی دیگر در مورد بیت کوین صحبتی نخواهد کرد!

سرمایه‌گذاران ساده‌لوح خیلی راحت شروع به خرید پکیج‌های آموزشی معامله کردند؛ پکیج‌هایی شامل دوره‌های مربوط به فعالیت در بازار رمزارزها، معامله، سرمایه‌گذاری، تحلیل مالی و مدیریت دارایی و برای هرکدام هم بین ۱۰۰ یورو تا ۱۱۸ هزار یورو پرداخت می‌کردند. علاوه بر بسته‌های آموزشی، توکن‌هایی هم در این پکیج‌ها وجود داشت که افراد به آن‌ها برای استخراج OneCoinها نیاز داشتند.

طبق آنچه ایگناتوا ادعا کرده بود، وان کوین‌ها توسط سرورهای بلغاری و وب‌سایتی در هنگ‌کنگ استخراج می‌شدند، کیف‌ پول مخصوص خود را داشتند و با تعداد محدود ۱۲۰ میلیارد، مردم می‌توانستند از آن‌ها برای پرداخت‌های بین‌المللی استفاده کنند. قرار بود ارزش این ۱۲۰ میلیارد کوین، توسط تیم توسعه‌دهنده پروژه تعیین شود و آن‌ها هم گفته بودند که طبق برنامه قصد دارند قیمت هر وان کوین را از ۰٫۵۶ دلار به ۳۳٫۶۸ دلار برسانند.

شرکت‌کنندگان در پروژه هم با پاداش‌های ارجاعی تشویق می‌شدند تا کاربران بیشتری را برای پیوستن به آن تشویق کنند. این سازوکار کمی آشنا به نظر نمی‌رسد؟ بله، طرحی پانزی! سرمایه‌گذاران وان کوین را افرادی کم‌درآمد، از کشورهایی مانند آلمان، هلند، رومانی، اسکاتلند و حتی اوگاندا تشکیل می‌دادند.

رمز موفقیت وان کوین؛ بازاریابی شبکه‌ای

راز موفقیت پروژه وان کوین بازاریابی شبکه‌ای یا MLM (مخفف Multi-level marketing) بود که در آن هیچ شفافیتی در مورد محصول وجود نداشت و با وجود قانونی بودن استراتژی، اما کارایی بسیار فاجعه‌آمیزی داشت.

طبیعت بازاریابی شبکه‌ای یا فروش هرمی یا بازاریابی چندسطحی این است که افراد اغلب گروه‌های نزدیک خود را جذب و آن‌ها را مجاب به سرمایه‌گذاری می‌کنند. شفاف نبودن و آگاهی نداشتن در مورد محصول، باعث می‌شود تا بین اعضای گروه حس مسئولیت مبهمی حاکم شود و اغلب هم به قربانیان کلاهبرداری‌های چرخه‌ای تبدیل می‌شوند؛ فروشندگانی که پول خود را سرمایه‌گذاری کرده‌اند، هم خودشان قربانی همین استراتژی به حساب می‌آیند.

این تکنیک بازاریابی به مصرف‌کنندگان وعده‌های اغراق‌آمیزی از درآمدهای بالا و بازدهی ایمن می‌دهد و زمانی که دیگر محصولی برای فروش وجود ندارد و مجریان با جذب افراد دیگر پول درمی‌آورند، دیگر می‌توان آن را تکنیکی غیرقانونی معرفی کرد؛ نسخه غیرقانونی بازاریابی شبکه‌ای به نام طرح هرمی شناخته می‌شود.

ذهن خلاق روجا ایگناتوا از فروشندگان بازاریابی شبکه‌ای به‌عنوان وسیله‌ای عالی برای بازاریابی ارز جعلی خود استفاده کرد؛ تلاش‌های او به نتیجه رسید و مردم هم میلیاردها دلار در محصول جعلی او سرمایه‌گذاری کردند؛ سرمایه‌گذاران ساده‌لوح به رؤیای زندگی تجملی ایگناتوا جامه عمل پوشاندند و مخالفان وان کوین، به بدبینی و منفی‌بافی متهم شدند.

واقعیت وان کوین

حقیقتی که مردم و سرمایه‌گذاران از آن اطلاع نداشتند این بود که وان کوین بر پایه هیچ بلاک چینی توسعه‌نیافته بود، درواقع تیم توسعه‌دهنده وان‌ کوین، اصلاً دانشی از فناوری بلاک چین نداشت و وان کوین هم اصلاً رمزارز نبود؛ بلکه تنها یک دیتابیسی متمرکز از افراد و توکن‌هایی بود که قربانیان این کلاهبرداری از پکیج‌های آموزشی به دست آورده بودند. وان کوین:

• از هیچ فناوری بلاک چینی استفاده نمی‌کرد؛ تنها سرور SQL معمولی بود که آن هم از رمزارزها پشتیبانی نمی‌کرد.
• هیچ ایمنی و امنیتی را به محصول خود اختصاص نداده بود.
• قیمت محصول دست‌کاری و برنامه‌ریزی شده بود.
• مردم عادی نمی‌توانستند آن را استخراج‌ کنند و این حق فقط برای خودِ شرکت محفوظ بود.

به عبارت ساده، وان کوین تنها شبکه‌‌ای هرمی، برای پول درآوردن سریع و جعلی بود.

ناپدیدشدن ملکه کریپتو

با وجود ظاهر موفق، مشکلاتی در حال شکل‌گیری بود. افتتاحیه‌ صرافی One Coin که همه برای راه‌اندازی‌اش لحظه‌شماری می‌کردند و قرار بود تبدیل رمزارز وان کوین به پول نقد را امکان‌پذیر کند، به تعویق افتاد. همین موضوع تردیدی را در دل سرمایه‌گذاران انداخت و باعث شد تا به جعلی بودن پروژه شک کنند. برای برطرف‌کردن نگرانی‌های سرمایه‌گذاران و نهایی کردن تاریخ افتتاحیه، روجا در اواخر سال ۲۰۱۷، خبر از برگزاری رویدادی در لیسبونِ پرتغال داد و بسیاری از مخاطبان پروژه را هم به این رویداد دعوت کرد.

روز برگزاری رویداد، روجا ایگناتوا که به وقت‌شناسی معروف بود، حضور پیدا نکرد و نگرانی سرمایه‌گذاران هم بیشتر شد. درواقع ناپدیدشدن ملکه کریپتو پر همین تاریخ اتفاق افتاد؛ نظریه‌های مختلف بسیاری درباره ناپدیدشدن ناگهانی ایگناتوا مطرح شد، از مرگ گرفته تا خودکشی و حتی جراحی پلاستیک برای غیرقابل‌شناسایی شدنش. سوابقی که FBI بعدها در دادگاهی در سال ۲۰۱۹ ارائه کرد، حاکی از آن بود که روجا ایگناتوا در ۲۵ اکتبر 2017، درست دو هفته پس از رویداد لیسبون، با پرواز Ryanair، از صوفیه به آتن فرار کرده بود و این آخرین اطلاعاتی محسوب می‌شد که از ملکه کریپتو در دست بود.

پس از ناپدیدشدن روجا، مجریان قانون توجه خود را به شرکایش معطوف کردند و سباستین گرین‌وود، هم‌بنیان‌گذارش را هم در نوامبر 2018 با همکاری FBI، از تایلند به ایالات متحده استرداد شد.

کنستانتین ایگناتوا، برادر روجا، زمانی که او ناپدید شد، مسئولیت پروژه وان کوین را بر عهده گرفت و درنهایت هر دو به دست داشتن در جنایت سازمان‌یافته‌ای در اروپای شرقی متهم شدند. کنستانتین پول‌شویی‌ها و کلاهبرداری‌های مرتبط با پروژه One Coin اعتراف کرد و روجا هم به دلیل کلاهبرداری امنیتی، کلاهبرداری ایمیلی و پول‌شویی تحت تعقیب قرار گرفت؛ کنستانتین در غیاب خواهرش به حداکثر ۹۰ سال زندان محکوم شد.

با تمام این احوال، وان کوین هنوز به طرز شگفت‌انگیزی، با موفقیت سر پا باقی مانده بود و هنوز مردم علی‌رغم نقص‌هایش به سرمایه‌گذاری در آن ادامه می‌دادند.

وکیل پروژه وان کوین، مارک اسکات، به اتهام توطئه برای پول‌شویی و توطئه برای کلاهبرداری بانکی محکوم شد و در جریان محاکمه او، یکی از شرکای سابق شرکت حقوقی آمریکایی Locke Lord، فاش کرد که نیل بوش، برادر رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، یعنی جورج دبلیو بوش، ۳۰۰ هزار دلار برای ملاقات با ایگناتوا و مشورت برای گرفتن وامی 60 میلیون‌دلاری برای خرید میدان نفتی آفریقایی با استفاده از وان کوین پرداخت کرده است.

تبعات کلاهبرداری وان کوین

از نابودی پروژه وان کوین در اکتبر ۲۰۱۷ تا به امروز، هیچ ردی از روجا ایگناتوا پیدا نشده است. مقامات اجرای قانون کشور چین با محاکمه ۹۸ نفر مرتبط با این پروژه، موفق شدند ۲۶۷٫۵۵ میلیون دلار را زنده کنند.

در ماه مه ۲۰۱۹، کلیسایی در نیوزیلند متهم شد که برای کلاهبرداری از مردم، با وان کوین همکاری‌هایی داشته، اما کلیسا این اتهام را رد کرد و گفت که آگاهانه در هیچ فعالیت غیرقانونی شرکت نداشته است.

در هند، 22 نفر به دلیل تبلیغ برای وان کوین دستگیر شدند و 19 مورد از 31 حساب بانکی مربوط به این پروژه با دارایی نزدیک به ۴۰ میلیون دلار بلوکه شد. شبکه تلویزیونی BBC پادکستی در مورد ظهور، سقوط و ناپدیدشدن ایگناتوا منتشر کرد و شرکتی آمریکایی هم تصمیم گرفت تا این پادکست را با نام مستعار The Missing Cryptoqueen (ملکه کریپتویی گمشده) به درامی تلویزیونی تبدیل کند. رقم دقیق کلاهبرداری ایگناتوا مشخص نیست، اما برخی منابع آن را حدود 15 میلیارد دلار و قربانیان آن را نیز حدود ۳ میلیون نفر تخمین زده‌اند!

درس عبرت

وان کوین، داستان کلاهبرداری پر پیچ‌وتاب دیجیتالی بود که حقایق پنهان عمیقی را در مورد ذهنیت جامعه، تفکر گله‌ای و اعتقادات کورکورانه به ایدئولوژی‌های غیر‌اخلاقی که برای فریب ما طراحی شده‌اند، آشکار می‌کند. روجا ایگناتوا با شناسایی چندین نقطه‌ضعف جامعه، به‌خوبی به این امر واقف بود که در جامعه به تعداد کافی افراد طمع‌کار، مأیوس و سردرگم برای سرمایه‌گذاری در وان کوین وجود دارد.

مهارت‌های سخنوری او، مانند ابزاری حرفه‌ای برای ملعبه دست قرار دادن افراد در مقیاسی وسیع عمل کرد و متأسفانه، نداشتن هوش مالی و آگاهی و اعتماد مطلق مردم، زندگی‌شان را به فرط نابودی کشاند.
کلاهبرداری در این ابعاد را شاید بتوان مانند نوری در تاریکی هم در نظر گرفت؛ درک عمق و ابعاد این کلاهبرداری می‌تواند به ما در تشخیص و شناسایی کلاهبرداری‌های احتمالی آینده کمک کند. توجه به جزئیات ظریف زندگی و مسئولیت‌پذیری در آن امری کلیدی است که می‌تواند از افتادن ما در چنین تله‌های شیطانی جلوگیری کند.