بانکداری باز یا Open Banking چیست و چه کاربردی دارد؟

بررسی مزایا و معایب روش جدید بانکداری؛

تاریخ انتشار: 8 آذر 1400 | آخرین به‌روزرسانی: 8 آذر 1400

زمان مطالعه: 7 دقیقه

بانکداری باز کاربردهای بسیار وسیعی دارد.

در مقابل بلاکچین به عنوان تازه‌ترین مفهوم دنیای امروز و فناوری نوینی که در بسیاری از کارها با بهره‌گیری از علوم رایانه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است، ارتباط مستقیمی با این مفهوم پیدا کرده است. بلاکچین با شعار دنیای غیر متمرکز به دنبال ایجاد فضایی باز در حوزه‌های مختلف است و بانکداری باز می‌تواند یکی از راهکارهای تحقق این شعار دنیای بلاکچین باشد.

در این نوشتار قصد داریم ابتدا با ارائه تعریفی از بانکداری باز شما را با این مفهوم آشنا کنیم. در ادامه به ارتباط این شیوه نوین بانکداری با بلاکچین خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

بانکداری باز چیست؟

در یک تعریف کلی می‎‌توان گفت بانکداری باز یا Open Banking از طریق ایجاد اپلیکیشن‌های مالی به دنبال ایجاد فضایی فناورانه است که در آن افراد بتوانند بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک فعالیت‌های بانکی خود را انجام دهند.

بانکداری باز یا داده بانکی باز با توجه به شیوع بیماری کرونا در سال‌های اخیر به میزان چشمگیری رونق داشته است. در این روش ارائه دهندگان خدمات مالی ثالث با استفاده از رابط برنامه نویسی اپلیکیشن یا API می‌توانند خدمات مالی خود را ارائه بدهند و به معاملات یا داده‌های بانکی و مؤسسات مالی دسترسی داشته باشند.

کاربران در این نوع از بانکداری باید طی توافقی به بانک اجازه دسترسی به اطلاعات مالی را بدهند. به طوری که API ارائه دهندگان شخص ثالث از داده کاربران استفاده کند.

به‌طور معمول کاربران باید نوعی رضایت بدهند تا به بانک اجازه دهند چنین دسترسی را به مواردی مثل اطلاعات مالی، تاریخچه معاملات، تراکنش‌ها، مقایسه حساب‌های مشتریان، خدمات مالی و… بدهد. سپس API ارائه دهندگان شخص ثالث می‌توانند از داده‌های کاربران استفاده کنند.

تاریخچه بانکداری باز

قبل از اینکه بانکداری باز رونق پیدا کند، وبسایت‌هایی مثل Mint و Personal Capital به جمع آوری اطلاعات حساب کاربران می‌پرداختند. روش کار این وبسایت‌ها اینگونه بود که از کاربران نام کاربری و رمز عبور دریافت می‎کردند و در ادامه اطلاعات لازم را از حساب آن‌ها جمع آوری می‎کردند. در این روش خطرات امنیتی بسیاری وجود داشت و نتیجه دقیقی نداشت. در برخی موارد هم شناسایی تراکنش‌ها برای کاربران دشوار می‌شد.

همچنین ممکن بود که حساب مالی کاربران با سرویس تجمیع حساب سازگاری نداشته باشد و تصویر دقیقی از امور مالی افراد ارائه ندهد. اما در مقابل API روش امن‌تری است. چون در این روش بستری برای اپلیکیشن‌ها فراهم می‌شود تا داده‌ها به صورت مستقیم و بدون هم رسانی اطلاعات کاربران به اشتراک گذاشته شوند.

کاربردهای بانکداری باز

بانکداری باز کاربردهای بسیار وسیعی دارد. در اینجا به چند مورد از این کاربردها اشاره کرده‌ایم.

امکان به اشتراک‌گذاری امن و مطمئن داده‌های مالی کاربران با موسسات مالی
شناسایی بهترین خدمات و محصولات مالی برای کاربران : API قادر است با بررسی اطلاعات تراکنش‌های کاربران بهترین خدمات و محصولات مالی را برای آن‌ها شناسایی کند.
ارائه گزارشی دقیق از شرایط مالی کاربران با استفاده از حساب‌های متصل به شبکه
بررسی خودکار توانایی مالی کاربران برای خرید خانه توسط اپلیکیشن بانکداری باز
بررسی امور مالی به صورت صوتی برای کاربران کم بینا توسط اپلیکیشن دیگر
صرفه جویی در زمان با استفاده از حسابداری آنلاین
بهبود مدیریت امور مالی و تقویت روابط مشتری و حفظ مشتری
کاهش هزینه‌ها، اصلاح خدمات مشتری و رشد تکنولوژی در رقابت بانک‎های بزرگ و معتبر با بانک‌های کوچک و جدید

بررسی مزایای استفاده از بانکداری باز Open Banking

بانکداری باز مثل هر روش نوین دیگری مزایای بسیاری دارد و همین مزایا باعث شده است تا در دستور کار قرار بگیرد. در ادامه به برخی از مهمترین مزایای این شیوه نوین از بانکداری پرداخته‌ایم.

ارائه بازار برای تبلیغ مدل‌‎های تجاری و ایجاد فرصت رشد برای کسب و کارهای کوچک
افزایش قابلیت همکاری: با استفاده از بانکداری باز می‎توان حساب‌های جدا از هم را در یک برنامه جمع کرد و راه حلی برای مهمترین چالش بانکداری سنتی یعنی عدم قابلیت همکاری ارائه کرد.
ارائه بهترین خدمات و محصولات مالی به مشتریان بانکی همانند ایجاد حساب پس انداز جدید با نرخ بهره بیشتر نسبت به حساب قبلی و ارائه کارت اعتباری با نرخ بهره پایین‌تر
ارائه تصویری دقیق از شرایط مالی و سطح ریسک مشتری برای اعطای وام با استفاده از بررسی حساب‌های متصل به شبکه
بررسی توانایی مالی مشتری برای اعطای وام رهنی و خرید خانه
ایجاد راهکارهایی برای رمزارزنگاری و تبدیل ارزهای دیجیتال و پرداخت به صورت کریپتو

بررسی معایب استفاده از بانکداری باز Open Banking

در کنار مزایای بسیار زیاد بانکداری باز، این روش معایبی هم دارد. همان‌قدر که این روش می‌تواند دسترسی راحتی به داده و خدمات مالی و همچنین ساده‌سازی برخی هزینه‌ها به مؤسسات مالی بدهد، ریسک‌ها و خطراتی هم دارد که در ادامه به بیان آن‌ها پرداخته‌ایم.

در خطر افتادن حریم خصوصی و امنیت کاربران: API مشکلات امنیتی هم دارد. ممکن است حساب کاربر با یک اپلیکیشن مخرب از بین برود. مواردی مثل هک شدن و تهدید هم ممکن است در صورت ضعف امنیتی پیش بیاید.
امکان دسترسی شخص ثالث به داده‌های مشتریان و ایجاد خطرات امنیتی
به خطر افتادن وجوه کاربران
ایجاد دسترسی غیر قانونی و غیرمجاز شخص ثالث مخرب به داده‌های مالی مشتریان
خطرات ناشی از ادغام خدمات مالی به دلیل صرفه‌جویی‌های طبیعی ناشی از مقیاس کلان داده‌ها و اثرات شبکه و بالارفتن هزینه مشتری
سواستفاده غول‌های فناوری از داده‌های مشتریان
استفاده برنامه‌های کاربردی مالی از روش منسوخ احراز هویت دوعاملی با پیامک و ایمیل برای تایید تراکنش‌ها
امکان حملات فیشینگ و درخواست رمز عبور یا اطلاعات حساس کاربر از طریق ایمیل‌های آلوده

به طور کلی می‌توان گفت مهمترین ضعف بانکداری باز پایین بودن سطح امنیتی آن است. البته با ایجاد تدابیر امنیتی و استفاده از روش‌های نوین امنیتی می‏توان تا حد بسیاری از این ضعف‌ها کاست.

ارتباط بین بلاکچین و بانکداری باز Open Banking

ارتباط بین بلاکچین و بانکداری باز را می‌توان در مفهوم باز بودن این نوع بانکداری مشاهده کرد. بلاکچین به عنوان یک فناوری نوظهور و در حال گسترش بیش از هرچیز به دنبال ایجاد فضایی باز، آزاد و غیرمتمرکز در امور مالی است. هدفی که بانکداری باز هم فی نفسه در پی تحقق آن است.

بلاکچین به دنبال ایجاد لایه اکوسیستم مالی دیجیتالی جدید بر روی API های بانکی قدیمی است. اکوسیستمی که در آن بتوان از طریق شخص ثالث بتواند بدون دسترسی مستقیم به سیستم‌های بانکی با بانک‌ها و داده‌هایشان به طور ایمن تعامل داشته باشند. برای درک بهتر ارتباط بین بلاکچین و بانکداری باز باید کاربردهای بلاکچین در این روش نوین بانکداری را با دقت بیشتری بررسی کرد.

کاربردهای بلاکچین در امور مالی و بانکداری

استفاده از بلاکچین برای تولید محصولات و ارائه خدماتی مثل وام، بسته‌های سرمایه‌گذاری و… متناسب با وضعیت مالی مشتریان.
افزایش محافظت و امنیت داده‌های بانکی در برابر هک شدن و دسترسی‌های غیر معتبر از طریق شبکه بلاکچین
امکان طبقه بندی و مدیریت داده‌ها در بلاکچین: داده‌ها را در بلاکچین می‌توان به داده‌های خصوصی مشتری، داده حساس بانک، داده مورد استفاده شخص ثالث و داده عمومی دسته بندی کرد.
دسترسی و امنیت بالا برای هر دسته‌بندی از طریق ایجاد قراردادهای هوشمند

موارد بالا نشان می‌دهد که بلاکچین می‌تواند مهمترین ضعف بانکداری باز یعنی پایین بودن امنیت این روش را به سادگی رفع کند.

بهبود معایب بانکداری باز با فناوری بلاکچین

فناوری بلاکچین بهترین راه حل برای رفع معایب و همچنین سرعت بخشیدن به تحقق بانکداری باز است. بلاکچین دسترسی به داده‌های از پیش تعیین شده را به صورت فوری برای این روش بانکداری امکان پذیر می‌کند.

در این روش با به اشتراک‌گذاری تنها اطلاعات مورد نیاز و لازم اعتماد کاربران بیشتر می‌شود و حفظ حریم خصوصی کاربر بیشتر تامین می‌شود. شبکه‌های مبتنی بر بلاکچین می‌توانند با ایجاد پلتفرم‌های دیجیتالی قوی و سریع زمینه‌ای مساعدتر برای بانک‎های فعلی، Fintechs، مؤسسات خدمات مالی FSI و سایر چالش‌های جدید ایجاد کنند.

در بلاکچین حریم خصوصی کاربران حفظ می‌شود. در این فناوری کاربران با یک شناسه دیجیتالی یا ID شناخته می‌شوند و اطلاعات شخصی آن‌ها افشا نمی‌شود. این شبکه‌ها قادرند شرایط استفاده از اطلاعات کاربر را برای هر یک از طرفین برنامه‌ریزی کنند و کاربر هم از نحوه استفاده از این اطلاعات آگاه است.

شبکه‌های مبتنی بر بلاکچین با ایجاد ارزهای دیجیتال و واحدهای ارزشی یا توکن‌ها شرایط اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد را فراهم می‌سازند. یعنی مهمترین اصل بانکداری باز در این روش به راحتی قابل تحقق است.

همچنین این شبکه‌ها با برنامه‌های غیر متمرکز یا DApp ها امکان تعامل کاربر با شبکه‌ای مثل شبکه اتریوم را فراهم می‌سازند. در این شبکه می‌توان با ایجاد قراردادهای هوشمند و به صورت غیرمتمرکز به تبادلات مالی پرداخت. پس می‌توان گفت DApp ها مهمترین و اصلی ترین دروازه ارتباط بین بانکداری باز و بلاکچین هستند.

رمز ارزها و بانکداری باز

مهمترین عاملی که بین دنیای رمزارزها و بانکداری باز ارتباط ایجاد می‌کند امنیت است. ارز دیجیتال باید ایمن و بدون حفره امنیتی باشد و بانکداری باز می‌تواند چنین شرایطی را فراهم سازد. در بانکداری باز افراد برای ورود به سیستم نیاز به تایید هویت دارند. این کار با روش‌های امنیتی مختلفی انجام می‎شود.

در حال حاضر کمپانی‌های بزرگی که در زمینه ارز دیجیتال فعالیت دارند از بانکداری باز استفاده می‌کنند. یکی از این کمپانی‌ها، شرکت آمریکایی کوین بیس است که پلتتفرمی برای تبادل رمزارزی دارد. این شرکت از بانکداری باز برای بهبود تجربه کاربری و راحتی وارد شدن به حساب کاربری استفاده می‌کند.

مون پی هم یک شرکت مالی بزرگ است که راه حل‌های پرداختی کریپتوکارنسی ارائه می‌دهد. این شرکت از APIهای بانکداری باز برای پرداخت‌های ایمن و بدون دردسر استفاده می‌کند.

Blockchain.com هم سرویس جستجوی بلاکچینی است که خدماتی مثل کیف پول دیجیتال، خرید و فروش بیت کوین، بیت کوین‌کش و تبادلات اتریوم انجام می‌دهد. این شرکت از بانکداری باز برای پرداخت‌های مالی مشتریان به صوت امن و مستقیم از حساب‌های بانکی و بدون نیاز به ارائه اطلاعات کارت‌های بانکی استفاده می‌کند.

گفتار پایانی؛ امنیت بانکداری باز در گرو ارتباط با شبکه بلاکچین

در این مطلب به طور کامل و جامع توضیح دادیم که بانکداری باز چیست و چه مزایا و معایبی دارد. همچنین توضیح دادیم که این نوع از بانکداری چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد. در ادامه به بیان ارتباط بانکداری باز و بلاکچین پرداختیم.

همانطور که توضیح دادیم یکی از مهمترین معایب بانکداری باز امنیت پایین آن و در معرض خطر بودن اطلاعات حساس کاربران در این روش بانکداری است. یکی از راه‌های بالا بردن امنیت این روش مالی استفاده از شبکه بلاکچین است. بلاکچین به دلیل غیرمتمرکز بودن بهترین راه حل برای حفظ امنیت کاربران و همچنین حفظ حریم خصوصی مشتریان بانکی است.

در ادامه می‌توانید با خواندن بخش سؤالات متداول مروری بر آنچه در این مقاله گفته شد داشته باشید. همچنین شما می‌توانید در بخش نظرات اطلاعات خود را درباره بلاکچین و بانکداری آزاد با ما در میان بگذارید.

سؤالات متداول

بزرگترین مزیت بانکداری باز چیست؟

بانکداری باز به خصوص در زمان شیوع کرونا توانسته است ضرورت نیاز به حضور در باجه‌های بانکی را از بین ببرد و شرایطی را فراهم بسازد که افراد از طریق اپلیکیشن‌ها بتوانند امور مالی خود را انجام بدهند.

چطور می‌توان حفظ حریم خصوصی افراد را در بانکداری باز بهبود داد؟

یک روش ساده برای بهبود حفظ حریم خصوصی استفاده از شبکه بلاکچین برای این نوع بانکداری است. بلاکچین می‌تواند با حفظ نام و مشخصات افراد و استفاده از آی دی و همچنین دسته بندی اطلاعات و ایجاد قراردادهای هوشمند حریم خصوصی کاربران را حفظ کند.

مهمترین کاربرد بانکداری باز را نام ببرید؟

مهمترین کاربرد بانکداری باز استفاده از API حساب کاربران برای بررسی اطلاعات حساب آن‌ها است تا از طریق آن راهکارهای مالی مختلفی به مشتریان ارائه شود.

در سیستم بانکی باز چه تسهیلاتی ارائه می‌شود؟

مواردی مثل بررسی اطلاعات تراکنش کاربران و ارائه خدمات براساس این اطلاعات، بررسی توانایی مالی کاربر برای خرید خانه، بررسی امور مالی به صورت صوتی برای افراد کم بینا و صرفه جویی در زمان از تسهیلات این روش نوین بانکداری هستند.

مزایای بانکداری باز برای مشتریان بانکی چه هستند؟

بانکداری باز به مشتریان می‌توان بهترین پیشنهادات را برای خدمات مالی با توجه به اطلاعات حساب آن‌ها ارائه بدهد. همچنین راهکاری می‌تواند باشد برای تبدیل ارزهای دیجیتال.

کارن آهنگری

بازی با کلمات، یکی از بهترین سرگرمی‌هاست. در کنارش، کمک به دیده شدن این کلمات با کمک SEO هم مهمترین وظیفه‌ی من تو بیت‌پینه. سعی می‌کنم دانسته‌هام رو تو حوزه کریپتو با کاربرها به اشتراک بذارم و با سئو به دیده شدن این دانسته‌ها، کمک کنم.

مطالب نویسنده